به گزارش کردپرس، بعد از این که مذاکره میان دو حزب کردی عمده در اقلیم کردستان در اواسط ماه فوریه از هم گسست، تشکیل دولت جدید اقلیم کردستان با توقف همراه بود. این مسئله باعث شده است روند تشکیل دولت جدید به طور گسترده ای تا رسیدن سیاسمداران به یک توافق نهایی به بن بست برسد. حزب دموکرات کردستان عراق و حزب اتحادیه میهنی کردستان رقبای سنتی هم هستند. هر دو از یک منطقه به خصوص که از آنها حمایت می کنند برخوردار هستند. به نظر می رسید که بعد از این که دو حزب در 4 مارس به یک توافق کوچک دست یافتند روند تشکیل حکومت در مسیر بهتری قرار گرفته باشد. با این حال، مولفه های جانبی آن همچنان بدون تغییر مانده است.

الا ایحال، توازن قدرت به طور فزاینده ای در حال تغییر بیشتر به نفع حزب دموکرات کردستان عراق است. حزب اتحادیه میهنی کردستان تقریبا به اندازه نیمی از کرسی های حزب دموکرات در پارلمان اقلیم کردستان صاحب کرسی پارلمان است. در همان حال برای ارتقای اهرم های خود در مقابل حزب دموکرات به تاکتیک تهاجمی در مذاکرات با این حزب روی آورده است. اما به نظر نمی رسد حزب دموکرات بخواهد با این ترفندها سر خم کند زیرا این حزب موقعیت بهتری دارد و می تواند مدتها به بازی ادامه دارد.

پارلمان از هم گسسته اقلیم کردستان و توقف روند تشکل دولت

رای دهندگان کرد در روز 30 سپتامبر 2018 به پای صندوق های رای رفتند و به احزاب مختلف برای تصدی 111 کرسی پارلمان اقلیم کردستان رای دادند. حزب دموکرات کردستان 45 کرسی کسب کرد و اتحادیه میهنی کردستان هم 21 کرسی کسب کرد. جنبش تغییر که به جنبش گوران هم معروف است 12 کرسی کسب کرد و جنبش نسل نو هم12 کرسی به دست آورد. احزاب اسلام گرا، قومیت ها و اقلیت های مذهبی نیز باقی مانده کرسی های پارلمان اقلیم کردستان را کسب کردند.

تاکتیک حزب دموکرات در طی مذاکره برای تشکل دولت جدید قالیم کردستان این بوده که با احزاب کرد عراق به صورت تک تک مذاکره کند. این حزب تلاش می کند به صورت تک تک با این احزاب برای تشکیل دولت توافق به امضا برساند تا این مسئله باعث تقویت موقعیت حزب دموکرات شود. جنبش تغییر در روز 16 فوریه با حزب دموکرات به توافق رسید تا چندین وزارت خانه، معاونت رییس اقلیم کردستان و همچنین موقعیت مهمی در ستاد مبارزه با فساد را در اختیار بگیرد. جنبش تغییر هم در عوض به حزب دموکرات برای فعال سازی دوباره منصب ریاست اقلیم کردستان کمک خواهد کرد.

تاکنون همه احزاب کردی به نوعی در زمینه تشکیل دولت جدید اقلیم کردستان به نوعی نقش ایفا کرده اند. برای مثال، جنبش نسل نو از همان آغاز کمپین تشکیل دولت جدید اقلیم کردستان موضع تندی گرفته و از دو حزب دموکرات کردستان و اتحادیه میهنی به خاطر این که در مقابله با فساد هیچ امیدی به آنها نیست انتقاد کرده است. حزب جماعت اسلامی هم احتمالا در نقش اپوزیسیون حکومت اقلیم کردستان با جنبش نسل نو همگامی خواهد کرد.

به نظر می رسید که دو حزب دموکرات کردستان و اتحادیه میهنی در تمام طول فصل زمستان در حال ارزیابی و امتحان گزینه هایشان برای رسیدن به توافق با طرف دیگر بودند. با این حال، همزمان با همزمان با نزدیک شدن به بازگشایی پارلمان، مسئله های مهم تری هم به مذاکرات میان دو حزب اضافه شد که مهم ترین آن وضعیت کرکوک، شهر نفت خیز و چند قومیتی خارج از حدود مرزی اقلیم کردستان بود. حکومت مرکزی عراق در سال 2014 بخش بزرگی از این منطقه را به داعش واگذار کرد. با این حال، نیروهای پیشمرگ کرد کم کم شبه نظامیان داعش را بیرون کردند. کنترل کرکوک و الحاق آن به منطقه اقلیم کردستان عراق یکی از اهداف رهبران کرد عراق برای سالیان دراز بوده است. از سوی دیگر، دولت مرکزی عراق به شدت با این خواسته مخالفت کرده است. اتحادیه میهنی به صورت سنتی قدرتمندترین حزب کردی در کرکوک بوده و تا سال 2017 استانداری این استان را در اختیار داشته است. نیروهای عراقی به همراه نیروهای مردمی، به دنبال برگزاری رفراندوم استقلال در 25 سپتامبر 2017 نیروهای پیشمرگ اقلیم کردستان را از کرکوک بیرون راندند و کنترل این منطقه را به دولت مرکزی عراق باز گرداندند. استاندار کرکوک وابسته به حزب اتحادیه میهنی از استان فرار کرد و از سوی بغداد فرد دیگری به عنوان استاندار منصوب شد. عدلانه یا غیرعادلانه، اتحادیه میهنی به خاطر این حادثه ملامت شد و در رسانه های به بدی از این حزب یاد شد.

قدرت گرفتن دوباره اتحادیه میهنی اقلیم کردستان عراق

بازپس گرفتن استانداری کرکوک به یک هدف اصلی برای حزب اتحادیه میهنی تبدیل شده است. به دست آوردن زمینه های قدرت و به دست آوردن دوباره پرستیژ محلی در اقلیم کردستان به اولویت این حزب در اقلیم کردستان تبدیل شده است. علاوه بر آن، بهتر این است که اتحادیه میهنی بدون دخالت بغداد به یک توافق داخلی,در اقلیم کردستان دست پیدا کند. هرچه بیشتر دولت مرکزی دخالت کند امکان این که اتحادیه میهنی بتواند استانداری کرکوک را دوباره در دست بگیرد کمتر خواهد شد. دیگر گروه های قومی در کرکوک مانند ترکمان ها و اعراب در بغداد متحدانی برای خود دارند. این بدان معنی است که آنها احتمالا از دولت مرکزی خواهند خواست از منصوب شدن یک کرد به سمت استاندار کرکوک جلوگیری کند.

حزب دموکرات کردستان هم که به تمایل شدید اتحادیه میهنی برای بازگشت به قدرت در کرکوک واقف بوده و در این زمینه خود در موقعیت ضعیف قرار دارد، تلاش کرده است از این موضوع برای حل مسائل خود مانند احیای منصب ریاست اقلیم کردستان عراق استفاده کند. اگر اتحادیه میهنی از نظر افکار عمومی به خاطر از دست دادن کرکوک مورد شماطت قرار گرفته، حزب دموکرات کردستان هم تاوان برگزاری رفراندوم مسئله دار را می دهد. اگرچه رای دهندگان کرد به طور غیرقابل انتظاری به رفراندوم رای آری دادند اما رفراندوم حمایت ایالات متحده آمریکا و متحدان اروپایی را به همراه نداشت. علاوه بر آن، بغداد و همسایگان آن یعنی ترکیه و ایران هم به شدت با برگزاری رفراندوم مخالفت کردند. زمانی که نیروهای پیشمرگ از کرکوک و دیگر مناطق مورد مناقشه بیرون رانده شدند کمترین امید به به رسمیت شناخته شدن نتیجه رفراندوم از بین رفت.

مسعود بارزانی، رهبر حزب دموکرات کردستان عراق از سال 2005 رییس اقلیم کردستان عراق بوده است. وی دو بار با وجود مناقشات جدی، رهبری خود را بر اقلیم کردستان تمدید کرد. با این حال، مسعود بارزانی پس از پیامدهای زیانبار برگزاری رفراندوم استعفا داد. قانون ریاست اقلیم کردستان عراق تا زمانی که مسائل قانون اساسی اقلیم کردستان که در دوران تمدید ریاست اقلیم تدوین شده حل نشود به تعلیق در آمد. حزب دموکرات تمایل شدیدی برای احیای پست ریاست اقلیم کردستان دارد. این حزب از قبل نیچروان بارزانی، نخست و زیر فعلی اقلیم کردستان و برادرزاده مسعود بارزانی را برای تصدی این پست نامزد کرده است. این مسئله هرچه بیشتر بارزانی ها و و حزب دموکرات کردستان را به عنوان مرکز گرانش سیاسی کردی از نظر رای دهندگان داخلی و پایتخت های خارجی تثبیت خواهد کرد.

قدم های سخت پایانی

در ظاهر امر، تعامل این دو حزب نوعی بده بستان دو طرفه خواهد بود. رسیدن دو طرف به یک توافق هدف های هر دو را عملی خواهد کرد. این دو حزب که رقیب سنتی هم هستند، احتمالا به دلیل اتفاقات و اختلافات شان در پاییز گذشته بر سر انتخاب رییس جمهور عراق و نیز ترس از دست دادن اهرم هایی که طرفین می توانند برای تضعیف هم به کار ببرند، نتوانسته اند به توافقی درباره تشکل دولت دست پیدا کنند.

با این حال، مسئله ریاست اقلیم کردستان بر خلاف کرکوک یک مسئله داخلی در اقلیم کردستان است. حزب دموکرات کردستان بدون ترس و واهمه از دخالت بغداد، می تواند تا دلش بخواهد صبر کند. اما برای اتحادیه میهنی زمان مهم است. بنابراین، این حزب به تاکتیک های تهاجمی مانند بایکوت جلسات پارلمان و تشکیل حکومت روی آورده است.

حزب دموکرات و اتحادیه میهنی در روز 4 فوریه امسال توافق 4 ماده ای با هم امضا کردند. این دو حزب اقدام مذکور را قدمی اساسی در راستای تشکیل دولت در اقلیم کردستان تلقی کردند. اطلاعات بسیار کمی بیرون آمده و هنوز معلوم نیست که کی دولت جدید اقلیم کردستان تشکیل می شود. سخنگوی حزب دموکرات کردستان عراق روز 10 آوریل گفت که آنها در این توافق درباره کابینه آینده با هم بحث و مجادله نکرده اند.

در هر حال، این مردم اقلیم کردستان هستند که بازنده بوده و ضرر می کنند. این مردم شامل شهروندان اقلیم کردستان و حدود یک و نیم میلیون آواره در این منطقه می شود. بازیهای سیاسی به این معنی است که مسائلی مانند فرصت شغلی، اقتصاد، اصلاحات در دولت، مبارزه با فساد، تامین برق، بهداشت عمومی و تقریبا همه مسائل روزمره پشت گوش انداخته می شود. این احزاب بار دیگر برای مذاکره با هم پای میز خواهند نشست اما انتظار زیادی در مورد پیشرفت وجود ندارد.

منبع: گلوبال ریسک اینسایت

نویسنده: وینتروپ راجرز

ترجمه: خبرگزاری کردپرس- سرویس جهان

کد خبرنگار: 40101