کردپرس- مجادله و تنش بر سر قتل جمال خاشقچی بیش از آنکه از موضع محکومیت ترور و بر مبنای حقوق بشر باشد از تضاد و رقابت ترکیه، عربستان و آمریکا بر سر منافع منطقه‌ای، جنگ سیستم‌های امنیتی و تعارض در قرائت‌های اخوانی و وهابی از اسلام حکایت دارد.
ترکیه هرگز در موقعیتی نیست که از حقوق بشر و محکومیت ترور دم بزند و اگر چنین نیز وانمود کند ادعایش شنیده نمی‌شود و کسی به آن باور نمی‌کند. چرا که ترکیه هم خود دست به ترور می‌زند و هم در مقابل ترورهای دیگر که قبلاً در کشورش رخ داده، همواره سکوت اختیار کرده است.
برای آمریکا و به ویژه شخص ترامپ هم حقوق بشر اولویت اول نیست، بلکه تقویت اقتصاد ملی و داشتن مشتری پولداری چون عربستان بیش از هر چیز اهمیت دارد. این امر را می‌توان در جریان مذاکره با رهبر کره شمالی هم دید که علیرغم نقض حقوق بشر در کره شمالی، ترامپ بی‌اعتنا به انتقاداتی که از این منظر وارد می‌کردند به دیدار رهبر کره شمالی شتافت و نشان داد برای حقوق بشر اهمیت درجه اول قایل نیست و می‌تواند آن را فدای منافع اقتصادی و حتی خودنمایی شخصی کند.
ترکیه بیش از هر چیز در رقابت با ایران و عریستان بر این باور است که باید رهبری جهان اسلام را در اختیار داشته باشد؛ بدین منظور از هر تلاشی برای ترویج و گسترش قرائت اخوانی از اسلام فروگذار نیست. در روزهایی که بهار عربی نام گرفت، اردوغان بیش از هر کس دیگر امیدوار بود که از آن بهار بهره ببرد و میوه‌های آن را بچیند. اما عربستان حداقل به دو شیوه وی را ناکام گذاشت: کودتا و تبدیل اعتراض‌های مدنی به خشونتی که مبنای آن بنیادگرایی بود. در مصر «مرسی» را با کودتا سرنگون کرد و در سوریه، یمن و لیبی هم به حمایت از گروه های افراطی و خشونت روی آورد و بدین وسیله رؤیاهای اردوغان برای رهبری جهان اسلام را بر باد داد.
ـ یکی از روش‌های سیاسی اردوغان در سال‌های اخیر -بر خلاف عملکرد وی در سال های اول به قدرت رسیدن- روی آوری به ناسیونالیسم ترکی است تا بدینوسیله حمایت نظامیان ترکیه را کسب کند. تهاجم گسترده به احزاب کرد در ترکیه و سوریه یکی از مواردی است که بر این اساس انجام گرفته می‌شود. در سال های اولیه، اردوغان تمایل فراوانی برای حل مسئله کرد بر اساس مذاکره و تفاهم داشت و اهتمام وی در این مورد تا حد زیادی با موفقیت همراه بود اما به یکباره ورق برگشت و مذاکره با کردها جای خود را به ائتلاف با نظامیان «پان‌ترک» و در نتیجه تلاش برای سرکوب کردها در ترکیه و سوریه داد. در جریان جمال خاشقچی هم رگه هایی از توسل به ناسیونالیسم ترکی دیده می‌شود. پدربزرگ خاشقچی اصالتاً ترک بوده و به عنوان پزشک دربار به عربستان می‌آید،
همسر وی نیز ترک بوده و از اقوام اردوغان است.
ـ تردیدی نیست یکی از پیامدهای این رویداد، تضعیف قدرت منطقه‌ای و حتی جهانی عربستان است. این برای ایران خوب است و تا حد زیادی فشار بر ایران را، حتی از سوی آمریکا، کاهش می‌دهد. اما قدرت گرفتن ترکیه هم چندان به نفع ایران نیست. اگر در یمن و بحرین منافع ایران و عربستان در تعارض قرار دارد، همین تعارض در سوریه میان ایران و ترکیه به چشم می‌خورد. تمام هم و غم ترکیه در این راستا قرار دارد که ایران را معادلات و تصمیم‌گیری های اصلی مربوط به سوریه حذف کند، آخرین مورد آن را در ادلب و نشست چهار جانبه که با حضور رهبران فرانسه، آلمان، روسیه و ترکیه در استانبول برگزار خواهد شد، می‌بینیم.
نظر شما