به گزارش کردپرس، پس از گذشت بیش از یک سال از برگزاری رفراندوم استقلال در اقلیم کردستان که رابطه خوب آن با ترکیه را دچار تنش کرد، این روابط از جمله از حیث اقتصادی قابل توجه است. با این حال، تحلیلگران پیش بینی می کنند که روابط سیاسی این دو به نظر نمی رسد مانند قبل از برگزاری رفراندوم نزدیک شده و به حالت عادی درآید.

موتلو چیویراوغلو تحلیلگر مسائل سوریه و کردها به سایت احوال گفت: با توجه به بحران کنونی ترکیه، از سر گیری روابط اقتصادی با اقلیم کردستان برای این کشور مانند قبل از برگزاری رفراندوم بهتر خواهد بود.

وی در اشاره به رییس سابق اقلیم کردستان عراق افزود: « من فکر نمی کنم که رابطه سیاسی ترکیه با حزب دموکرات کردستان عراق به رهبری مسعود بارزانی مانند گذشته شود اما ترکیه دوست دارد از نظر اققتصادی از منطقه اقلیم کردستان سود ببرد. بسیاری از شرکت های ترکیه ای، بویژه در بخش غربی اقلیم کردستان و تحت سلطه حزب دموکرات کردستان عراق بسیار فعال بوده اند. از آن جایی که اقلیم کردستان از نظر اقتصادی برای ترکیه بسیار مهم است و این کشور نمی خواهد آن را نادیده گرفته و یا از دست بدهد، این فعالیت تا حدی ادامه خواهد داشت و حتی بیشتر هم می شود.»

روابط اقتصادی میان اقلیم کردستان و ترکیه در طی ماهه ای تنش آلود بعد از برگزاری رفراندوم 25 سپتامبر 2017 هم ادامه داشت. با این که آنکارا به شدت اقلیم کردستان را مورد انتقاد قرار داد اما هیچ وقت گذرگاه های مرزی خود را برای محبوس کردن اقلیم کردستان نبست.

جوئل وینگ، تحلیلگر مسائل عراق و نویسنده سایت Mousings on Iraq بر این باور است که آنکارا و دولت اقلیم کردستان عراق بر آن هستند روابط خود را که بعد از فراندوم دچار تنش شده بود بهبود ببخشند.

وی به احوال گفت: درست است که رجب طیب اردوغان از برگزاری رفراندوم عصبانی بود اما او با توجه به این که دو طرف در نهایت روابطشان به سمت عادی شدن بر می گشت، آنچه را که در توان داشت برای اعمال تحریم ها علیه اقلیم کردستان به کار نبرد.»

در حال حاضر، روابط میان اقلیم کردستان و ترکیه همچنان مهم و قابل توجه است. روزنامه دیلی صباح نزدیک به دولت ترکیه ماه گذشته گزارش داد که ترکیه سهم عمده را در اجرای پروژه های زیربنایی در شمال عراق بر عهده خواهد گرفت.

اقلیم کردستان عراق و ترکیه همچنین بر سر ایجاد یک گذرگاه مرزی جدید که اولین گذرگاه مرزی ترکیه با اقلیم کردستان در استان اربیل، پایتخت آن واقع شده توافق کرده اند.

چیویراوغلو گفت: « هفته گذشته، یک شرکت ترکیه تونلی در شهر مرزی زاخو احداث کرد. نیچروان بارزانی، نخست وزیر اقلیم کردستان عراق بسیار اشتیاق دارد درها را برای توسعه روابط و حضور شرکت های ترکی در زمینه های ساخت و ساز و غیره در اقلیم کردستان باز کند. در نتیجه می توانیم شاهد ادامه روابط اقتصادی و حتی بهبود روابط دو طرف باشیم.»

وینگ هم تاکید می کند که اقلیم کردستان شریک اقتصادی مهمی برای ترکیه است و این کشور نمی خواهد آن را از دست دهد.

وی افزود: « حزب دموکرات کردستان عراق که حزب غالب در استان های غربی اربیل و دهوک در اقلیم کردستان است، متحد مهمی در داخل عراق و رقیبی برای دیگر احزاب و گروه های کردی در منطقه است.»

وی می گوید: « از آن جایی که اقلیم کردستان برای صدور نفت، تجارت و سرمایه گذاری به این همسایه شمالی وابسته است، حزب دموکرات کردستان به شدت به دنبال حفظ این همپیمانی است. برگزاری رفراندوم بیشتر شبیه یک مانع بر سر مسیر روابط میان این دو بود تا این که آخرین پل ارتباطی میان آنها باشد.»

بلال وهاب، پژوهشگر اندیشکده واشنگتن نیز که در آنجا روی دولتداری در اقلیم کردستان متمرکز شده است، روابط میان ترکیه و اقلیم کردستان را در حال بهبود می داند اما به این که سطح آن به قبل از برگزاری رفراندوم باز گردد، باور ندارد.

وهاب به احوال گفت: «روابط اقتصادی و امنیتی میان عراق و ترکیه در حال ترقی است و این مسئله ترکیه را قادر می سازد که کمتر به اقلیم کردستان وابسته باشد.»

وی همچنین با توجه به این که اقلیم کردستان دیگر مانند گذشته تنها بازار سرمایه گذاری ترکیه در عراق نیست، شک دارد سطح ارتباط اقتصادی میان ترکیه و اقلیم کردستان به زمان قبل از برگزاری رفراندوم باز گردد.

رسانه بسیار محافظه کار ترکیه بعد از برگزاری رفرراندوم در اقلیم کردستان گزارش داد که آنکارا در حال بررسی ایجاد یک گذرگاه مرزی جدید در اواکوی، واقع در نقطه مرزی میان ترکیه، سوریه و عراق است تا اقلیم کردستان را از نظر اقتصادی منزوی کرده و با دور زدن اربیل، به طور مستقیم با عراق تجارت کند.

آنکارا امروزه در جستجوی امکان باز کردن چنین گذرگاه مرزی در آن نقطه است. با توجه به این که یخ روابط میان ترکیه و اربیل از زمان برگزاری رفراندوم تاکنون در حال ذوب شدن بوده، به نظر نمی رسد که آنکارا به دنبال منزوی ساختن اقلیم کردستان از نظر اقتصادی باشد. بلکه به دنبال این است که وابستگی به اقلیم کردستان را برای مراوده با عراق کمتر کند. از آن جایی که در حال حاضر اقلیم کردستان تمام مرزهای ترکیه با عراق را تحت کنترل خود دارد معلوم نیست که پروژه ایجاد گذرگاه مرزی جدید اجرایی می شود یا خیر.

چیویراوغلو می گوید رابطه نظامی و سیاسی میان اقلیم کردستان و ترکیه به این زودی بهبود پیدا نمی کند.

وی گفت: « در ترکیه درخواست ها برای افزایش عملیات علیه پ.ک.ک که در اقلیم کردستان مستقر هستند بیشتر شده است. این مسئله ممکن است باعث شود که ترکیه از حزب دموکرات بخواهد در این راه به او کمک کند. اما از آنجایی که کردها از این که اجازه بدهند با یکدیگر وارد جنگ شوند احتیاط می کنند، احتمال عملی شدن این قضیه در آینده ای قابل پیش بینی به نظر نمی رسد.»

یکی دیگر از موانعی که باعث می شود سطح روابط میان ترکیه و اقلیم کردستان به سطح قبل از برگزاری رفراندوم باز نگردد، اظهارات تندی است که رجب طیب اردوغان، رییس جمهور ترکیه علیه مسعود بارزانی، رییس سابق اقلیم کردستان به کار برد.

چیویراوغلو در این رابطه می گوید:« از نظر رهبران ترکیه، برگزاری رفراندوم خیانتی از سوی کردهای عراق به طور کلی و نیز مسعود بارزانی بود بنابر این ممکن است رابطه سیاسی میان ترکیه و اقلیم کردستان هرگز به سطح قبلی باز نگردد. با این حال، در مقایسه با رابطه ترکیه با کردهای سوریه، کردهای عراق رابطه بهتری با آنکارا دارند.»

البته در مقایسه با پ.ک.ک و دیگر گروه های کردی، که ترکیه مخالف آنهاست، حزب دموکرات همچنان گزینه مطلوبی برای آنکارا بوده و احتمالا رابطه اقتصادی دوام خواهد داشت.

همچنین رابطه میان ترکیه و حزب دموکرات در مقایسه با حزب اتحادیه میهنی کردستان که دومین حزب قدرتمند در اقلیم کردستان است، دوستانه تر است.

ترکیه در آگوست 2017 و بعد از این که پ.ک.ک دو تن از نیروهای اطلاعاتی ترکیه در استان سلیمانه تحت سیطره این حزب را ربود، نماینده اتحادیه میهنی را از این کشور اخراج کرد. علاوه بر آن، ترکیه بعد از این که عراق ممنوع شدن پرواز در فرودگاه های اقلیم کدستان را در ماه مارس لغو کرد، فرودگاه های خود را به روی پروازهایی که از اربیل صوت می گرفت گشود اما هنوز چنین اجازه ای به فرودگاه بین المللی سلیمانیه نداده است.

بلال وهاب در این باره می گوید:« همچنان که رابطه اتحادیه میهنی با پ.ک.ک مانند رابطه حزب دموکرات با این گروه کرد ترکیه ای نیست، اقلیم کردستان عراق نیز دیگر مانند گذشته یک جبهه واحد نیست. این مسئله را از ادامه ممنوعیت پرواز از سلیمانیه به ترکیه می توان فهمید.»

چیویراوغلو خودداری ترکیه از گشایش آسمان خود به روی ترافیک هوایی سلیمانیه را نشانه ای از خشم و ناخشنودی آنکارا نسبت به حزب اتحادیه میهنی کردستان می داند.

او گفت: « رابطه گرم اتحادیه میهنی با کردهای سوریه یا منطقه روژاوا و نیز حزب کردی دموکراتیک خلقها در ترکیه و نیز با پ.ک.ک، این حزب را برای ترکیه به گزینه ای نامطلوب تبدیل کرده است.»

وی افزود: « اما حالا که عراق با توجه به توافق بر سر تعیین نخست وزیر، رییس جمهور و رییس پارلمان در حال تشکیل دولت جدید است، خوشبینی تدریجی در حال شکل گرفتن است.»

چیویراغلو بر این باور است که در سایه این تحولات، ترکیه نمی خواهد نقش خرابکاررا ایفا کند بلکه « تلاش خواهد کرد از این تغییرات بویژه انتخاب برهم صالح، در جهت منفع خود بهره برداری کند.»

وی افزود: « آنکارا حتی ممکن است از این تحولات برای گرمی بخشیدن به رابطه با بغداد به طور کلی و اقلیم کردستان به طور خاص، و بویژه با سلیمانیه که از بسته شدن آسمان ترکیه به روی آن متحمل زحمت و رنج شده استفاده کند.»

انتخاب برهم صالح، از اعضای قدیمی حزب اتحادیه میهنی کردستان به عنوان رییس جمهور عراق در آنکارا به گرمی مورد استقبال قرار گرفت. ایلنور چویک، مشاور رجب طیب اردوغان، برهم صالح را متحد خوب ترکیه خواند.

چویک در مقاله اخیر خود نوشته است:« برهم صالح اهمیت ترکیه را درک کرده و دوستی آنکارا را مغتنم شمرده است. اکنون ما یک متحد خوب مانند مام جلال در بغداد داریم.» مام جلال اصطلاحی است که از سوی بسیاری از کردها برای جلال طالبانی، رهبر فقید حزب اتحادیه میهنی به کار برده می شود و به معنی عمو است.

بیان چنین احساساتی نشان می دهد که رابطه میان ترکیه و اتحادیه میهنی در آینده ای قابل پیش بینی به روال گذشته باز خواهد گشت.

بلال وهاب استدلال می کند که درست است که «ذوب شدن یخ رابطه میان آنکارا و اتحادیه میهنی فرصتی برای برهم صالح فراهم خواهد کرد، اما عامل مهم تر از ارزیابی رابطه گرم اتحادیه میهنی با پ.ک.ک، رقابت این حزب با حزب دموکرات کردستان عراق است که از زمان برگزاری رفراندوم و اخیرا در انتخاب رییس جمهور عراق و نیز انتخابات تشدید شده است.»

حزب دموکرات کردستان عراق تلاش کرد تا کاندیدای این حزب برای به دست آوردن پست ریاست جمهور عراق که طبق سنت گذشته برای اتحادیه مینی کنار گذاشته شده بود اقدام کند اما در رقابت با برهم صالح به وی باخت.

درست است که حفظ رابطه ترکیه و اقلیم کردستان در میانه تلاطم بدترین بحران از زمان ایجاد این رابطه از یک دهه پیش موفقیت آمیز بود اما هنوز باید مقاطعی را برای بازگشت به روند عادی طی کند.

منبع: سایت خبری-تحلیلی احوال در آمریکا

نویسنده: پل ایدون

ترجمه: خبرگزاری کردپرس- سرویس جهان

کد خبرنگار: 40101