در حادثه تلخ واژگونی اتوبوس حامل خبرنگاران محیط زیستی در حاشیه بازدید از عملکرد ستاد احیای دریاچه ارومیه، دو تن از این عزیزان کشته و تعدادی دیگر زخمی و مجروح شدند. ضمن عرض تسلیت به خانواده بزرگ کنشگران مدنی حوزه محیط زیست و منابع طبیعی کشور و آرزوی صبر توام با سلامتی برای بازماندگان این عزیزان، انتظار می رود نظر به ابعاد ملی این فاجعه دردناک و همچنین ابهامات مطرح شده در چگونگی برنامه ریزی و اجرای این برنامه بازدید و با هدف شناسایی و جزای مقصرین اصلی اقدام مقتضی از سوی دستگاه قضایی صورت گیرد. در همین راستا توجه مسئولان ارشد دستگاه قضایی را به پرسش های زیر جلب می نماید:

هدف از طراحی و اجرای این بازدید در حالیکه بسیاری از کارشناسان همچنان بر سیر نزولی تراز دریاچه ارومیه پس از هشت سال بلعیدن منابع مالی کشور صحه می گذارند، چه بود؟ در این بازدید گروهی، قرار بود از کدام دستاورد درخشان و امیدوار کننده برای احیای دریاچه ارومیه رونمایی شود؟ در این رابطه یادآور می شود که تراز دریاچه در تاریخ 22 خرداد ماه سال 1400 برابر 1271.21 متر اعلام شده که این تراز در 22 خرداد ماه سال گذشته برابر 1271.81 متر بوده است. همچنین بر اساس آمار و داده های رسمی موجود، حجم کل آب دریاچه از بیش از 6 میلیارد و 490 میلیون متر مکعب در اردیبهشت ماه سال 1399 به 4 میلیارد و 610 میلیون متر مکعب در اردیبشت ماه سال جاری کاهش یافته که این کاهش حجم آب موجب کاهش و تحلیل 10 درصدی سطح این دریاچه تنها در یک سال گذشته شده است. اگرچه مقایسه کوتاه مدت و یکساله تراز آب دریاچه شاید به لحاظ کارشناسی چندان دقیق نباشد اما نگاهی به داده های رسمی و بلند مدت درج شده در سامانه ستاد احیا نیز بیانگر دستاورد مشخص و نوید بخش برای احیای دریاچه نیست.

با وجود عدم توفیق و محقق نشدن پیش بینی ها و وعده ها، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست همچنان از هزینه 11 هزار میلیارد تومانی انجام شده از جیب ملت ایران به نام احیای این دریاچه دفاع می کند. یادآور می شود که تخصیص چنین بودجه ای از سوی دولت برای امور حوزه محیط زیست و منابع طبیعی کشور بدون هرگونه بزرگنمایی، اقدامی تاریخی و بی نظیر و شاید تکرار ناپذیر خواهد بود. اما پرسش اساسی که باید مورد بررسی دستگاه های نظارتی و قضایی کشور قرار گیرد آن است که این بودجه سنگین در کجا و چگونه هزینه شد و چرا نتوانست روند خشکیدن دریاچه را دست کم کاهش دهد؟

بررسی و پاسخ شفاف به این پرسش مطالبه جدی جامعه مدنی کنشگر در حوزه محیط زیست و منابع طبیعی کشور است که "آیا ستاد احیای دریاچه ارومیه در هشت سال گذشته برای بازدید کارشناسانی که مسئولیت مطالعات ابعاد فنی و کارشناسی خشک شدن دریاچه را عهده دار بودند هم از همان امکاناتی که برای بازدید خبرنگاران حوزه محیط زیست و منابع طبیعی بکار گرفته و زمینه چنین فاجعه ای را رقم زده استفاده می کرد؟" آیا بکارگیری اتوبوسی مستعمل آن هم خارج از همه چارچوب های رایج اداری برای جابجا کردن خبرنگارانی که هر کدامشان سرمایه ای برای کشور به شمار می روند، بیانی از کم اهمیت دانستن جان شیرین سرنشینان آن ارابه مرگ نیست؟

آیا منصفانه و عادلانه است که سهم برنامه بازدید خبرنگاران از بزرگترین پروژه زیست محیطی کشور از بودجه 11 هزار میلیارد تومانی احیای دریاچه صرفا بکارگیری یک دستگاه اتوبوس خارج از رده بوده باشد؟ آیا چنین نگاه و رفتار دور از شان و غیرمنصفانه از سوی برنامه ریزان این بازدید موجبات وهن جایگاه خبرنگاری و روزنامه نگاری و برداشت استفاده ابزاری از این دلدادگان خاک و آب کشور را در افکار عمومی زمینه سازی نمی کند؟

در پایان ضمن آرزوی شادی و آرامش روح خانم ها ریحانه یاسینی و مهشاد کریمی و همچنین آرزوی سلامتی دوباره برای خبرنگاران مجروح و آسیب دیده این سانحه دلخراش، انتظار می رود تا دستگاه قضایی کشور ضمن بررسی ابعاد دقیق این رخداد تلخ در کوتاه ترین زمان ممکن نسبت به شناسایی، معرفی و اجرای دقیق قانون در خصوص مقصرین و زمینه سازان این حادثه اقدام نماید و فقط راننده اتوبوس را مقصر اصلی این حادثه معرفی نکند.

نوشین آفتاب طلب؛ پژوهشگر و کارشناس ارشد منابع طبیعی و عضو انجمن اتازیس

مینا استقامت؛ مدیرعامل انجمن توسعه زیست بوم های پایدار

حنیف رضا گلزار؛ عضو هیات مدیره جمعیت دیده بان طبیعت

الهه موسوی؛ روزنامه نگار حوزه منابع طبیعی و محیط زیست

رضا شیخ پور، روزنامه نگار حوزه منابع طبیعی ایران