به گزارش خبرنگار کردپرس، در 45 کیلومتری شمال غرب قروه و در نزدیکی روستای فرهاد آباد پلی وجود دارد که در مسیر قدیمی بیجار- قروه و روی رودخانه تلوار احداث شده است. پلی که گفته می شود در اواخر دوره قاجار، فرهاد میرزا- حاکم وقت منطقه- تعمیراتی اساسی بر روی آن انجام داده و بدین جهت پل و روستای مجاور آن به نام فرهادآباد نامگذاری شده است. از آنجا که این پل توسط امیر علایی به دست تعمیر سپرده شد، به نام پل امیر هم شهرت دارد. این پل در سال 79 با شماره 2647 به عنوان نخستین اثر تاریخی شهرستان در ردیف آثار ملی کشور به ثبت رسید.

مسیر دسترسی

در حال حاضر از دو مسیر می توان از به این پل دسترسی داشته و از آن بازدید کرد. مسیر اول از جاده قروه- بیجار می گذرد که علیرغم نزدیکی به سبب خاکی و شوسه بودن بخشی از مسیر چندان مورد استفاده قرار نمی گیرد اما مسیر دوم که با حرکت از جاده قروه- دهگلان و تغییر مسیر از روستای گنجی و عبور از روستاهای یلغوزآغاج، علی آباد، فخرآباد و در نهایت به روستای فرهادآباد و پل تاریخی آن می رسد، هرچند این مسیر چند کلیومتری طولانی تر است اما به سبب آسفالت بودن، بیشتر از آن استفاده می شود.

تاریخچه احداث پل

تاریخ دقیق ساخت پل مشخص نیست ولی با توجه به شیوه معماری به کار رفته در آن به احتمال قوی از پل های دوران صفوی باشد اما روایت دیگری هم وجود دارد که آن را از ساخته های نادرشاه افشار می دانند.

در دوران حکومت خسروخان اول مقارن حکومت زندیه، این پل مورد تعمیر و بازسازی قرار گرفت در دوره حکومت قاجار هم توسط فرهاد میرزا معتمد الدوله (عموی ناصرالدین شاه) و حاکم وقت کردستان مورد بازسازی و مرمت کامل قرار گرفت و به این دلیل به پل فرهادآباد مشهور شد، به سبب اینکه این پل به عنوان راه مواصلاتی ناحیه قروه به سمت زنجان و مسیر عبور کاروانیان بوده از اهمیت بالایی برخوردار است.

معماری پل فرهادآباد

از لحاظ معماری این پل دارای هشت دهانه است که دهانه وسط، بزرگ تر و نوع قوس های به کار رفته به طور عموم جناغی و مصالح به کار رفته در آن آجر است. پل در جهت شمال غرب به جنوب شرق احداث شده و طول آن حدود 80 متر و عرض آن در حدود 6.5 متر است. پل از میانه به دو طرف دارای شیب ملایمی است و حداکثر در بلندترین نقطه پل با احتساب جان پناه ها به 7 متر می رسد. دهانه های پل که 8 عدد است از 2.2 متر تا 6.2 متر در دهانه متغیر است. قوس دهانه ها به صورت جناغی آجری است. پایه های پل تا ارتفاع 1.8 متری سنگی و بقیه بدنه پل آجری است. پایه های پل در دو جهت موج شکن هایی دارد.

تخریب های مکرر پل

پل فرهادآباد بر اثر سیلاب های بهاری در سال 69 به طور کامل تخریب و ویران شد که توسط سازمان میراث فرهنگی، احیا و مرمت کامل پل صورت گرفت. با این وجود اما این بازسازی چندان دوام نیاورد و پل تاریخی فرهادآباد هر چند وقت یکبار دستخوش تخریب قرار می گیرد یک بار به بهانه پیدا کردن گنج و یک بار توسط افراد ناآگاه و بی توجه به میراث تاریخی منطقه. اما آنچه بیشتر از همه باعث تخریب این پل شده است عبور وسایل نقلیه به ویژه خودروهای سنگین از روی آن است که اخیراً به همین دلیل و به گفته مسئولان امر باعث فرونشست پل و تخریب بسیار آن شده به طوری که در بخشی از پل ریزش صورت گرفته و حفره عمیقی پدید آمده است. حفره ای که از نظر عده ای طبیعی نبوده و به نظر می رسد حتی برای پیدا کردن گنج عمدی حفر شده باشد.

در هر صورت مشکل هر چه هست نمی توان از این تخریب به سادگی گذشت. به همین دلیل متولیان امر بهتر است سریع وارد کار شده و بازسازی پل را انجام دهند و نگذارند این اثر تاریخی بی نظیر نابود گردد.

نوشدارو پس از تخریب

همین مسئله عبور و مرور ماشین آلات سنگین از روی پل سال گذشته مورد توجه فرماندار قروه قرار گرفت به طوری که دستور مسدود کردن مسیر عبوری پل را داد. «حسین الماسی» همچنین خواستار ساخت پل جایگزین برای جلوگیری از تخریب بیشتر پل و حفاظت از آن شد.

به گفته او اگر پل جایگزین احداث شود نه تنها مسیر عبور ماشین برای ساکنان روستای فرهادآباد فراهم می شود بلکه کمکی است به در امان نگهداشتن میراث تاریخی شهرستان. این پروسه ساخت پل جایگزین در حالی ادامه یافت که روند تخریب پل شدت گرفت و به حالت احتضار امروزی درآمده است.

گرچه مسیر عبور از پل مسدود شده اما در زیر پل که قبلاً رودخانه بود و حالا به دلیل خشکسالی تبدیل به بیابان شده، این گوسفندان هستند که زیر پل به چرا می پردازند و باعث آلودگی زیست محیطی و بهداشتی پل می شوند. اقدامی که اگر جلوی آن گرفته نشود دیگر قابل جبران نخواهد بود چرا که فضولات گوسفندان به آن منطقه چهره نامناسبی را داده است.

این نوشداروی پس از تخریب از مسیر فرماندار به نماینده و مسئولان استانی رسید. به طوری که چندی پیش نماینده مردم قروه در مجلس به همراه مدیرکل میراث فرهنگی و مدیرکل راهداری کردستان از این پل بازدید کردند. بازدیدی پر چالش که در آن روال تخریب پل کاملاً مشخص و محرز بود. چرای دام زیر پل، عبور ماشین آلات سنگین و اعتراض مردم محلی روستا نسبت به ساخت و ساز سریع پل جایگزین همه و همه درست مقابل چشمان متولیان امر اتفاق افتاد. اتفاقی ناخوشایند که تا به این لحظه با وعده پیش رفته است.

راه های روستایی مانع گردشگری

یکی از بزرگترین معضلات در شهرستان قروه باز می گردد به ضعف راه های روستایی. راه های روستایی که یا درست نشده اند و یا در حال تخریب اند. هرچند مدیرکل راهداری کردستان تمامی ضعف ها را به نبود اعتبارات ربط می دهد و از مدیریت مجموعه خود دفاع می کند، اما به گفته بخشدار سریش آباد مدیریت تنها به بودجه و اعتبار مالی نیست بلکه باید پیگیری در کار هم وجود داشته باشد. «حمید معتصمی» از اینکه راهداری شهرستان قروه انتقاد کرد و گفت که «راهداری قروه حتی برای زدن یک تابلو 6 ماه زمان می خواهد و از آن طرف هم پاسخ مکاتبات مرتبط را نمی دهد و در نهایت هم تنها به گفتن بودجه نیست اکتفا می کند و این پاسخی نیست که بتوان به مردم داد».

باید دانست که بیشتر آثار تاریخی شهرستان در مناطق روستایی قرار دارد و یکی از مشکلات در حوزه گردشگری به همین استاندارد نبودن جاده های روستایی باز می گردد. جاده هایی که اگر آسفالت و ایمن سازی شوند قطع به یقین نه تنها در امنیت جانی مردم بلکه در تقویت زمینه های گردشگری بومی و تاریحی و فرهنگی منطقه هم اثرگذار خواهد بود.

حفاظت از پل ضروری است

پل فرهادآباد قروه به دلیل پتانسیل های بالایی که دارد توانایی جذب صدها گردشگر را در طول سال داراست. اما به سبب نبود مطالعات دقیق از معماری، تاریخ بنای آن و فراهم نکردن زیرساخت های لازم و ایمن سازی پل و... چندان شناخته شده نیست و استقبالی هم از آن نمی شود. جدای از این دستگاه های متولی هم نه تنها نسبت به معرفی پل اطلاع رسانی دقیقی ندارند و فقط به همان مطالب اینترنتی اکتفا کرده اند و همین باعث شده تا شناسنامه پل دقیق تدوین نشود، بلکه در حفاظت از پل و نسبت به تخریب آن در این سال ها کوتاهی داشته اند.

لذا در ابتدای امر متولیان میراث فرهنگی باید مراحل بازسازی و مرمت پل را تسریع بخشند و سپس برای حفاظت از آن در احداث پل جایگزین اقدام کنند و در نهایت هم زیرساخت های گردشگری برای پل فرهاد آباد را فراهم کنند و نسبت به محافظت از آن احساس مسئولیت داشته باشند./

* گزارش و عکس: زیبا امیدی فر