واحد الفین پتروشیمی ایلام موسوم به الفین سیزدهم تنها واحد الفین غرب کشور است که به دلیل کراکینگ خوراک‌های گازی و مایع در کوره و تولید ظرفیت اسمی سالانه 750 هزار تن محصولات متنوع در واقع مهمترین واحد فرایندی و قلب مجتمع به شمار می‌آید. عملیات اجرایی این پروژه که از سال 84 در زمینی به مساحت 12 هکتار در شهرستان چوار ایلام شروع شده بود بعد از 15 سال فراز و نشیب با حمایت سهامداران و مسئولین استان و تلاش و همت مدیران و کارکنان این مجموعه به ثمر نشست، بهره برداری از این واحد نماد تجلی خودباوری، صرف فعل خواستن و مصداق اراده آهنین متخصصان ایرانی می باشد چرا که تمام مراحل عملیات پیش راه اندازی و راه اندازی الفین در شرایط سخت تحریم های ظالمانه، بدون حضور حتی یک نفر خارجی و با استفاده از ظرفیت‌های فکری، فنی و مهندسی متخصصان داخلی صورت گرفت.
از مهمترین ویژگی و تمایزات الفین ایلام با سایر واحد های مشابه مستقر در مناطق ماهشهر، عسلویه و دیگر مناطق کشور می توان به بالا بودن نسبی فناوری به کار رفته (استون وبستر) در این واحد اشاره کرد که از نظر ایمنی کارکرد و تکنولوژی تولید از آخرین استانداردهای روز دنیا استفاده و بهره‌گیری از این استانداردها باعث افزایش کیفیت کار و عمر واحد می شود. از دیگر مزایای بارز این طرح که آن را نسبت به سایر پروژه های مشابه متمایز می کند برخورداری از سرویس‌های جانبی مستقل، استقلال خوراک و بهره مندی و قابلیت استفاده از تنوع خوراک اتان، مایعات گازی و میعانات گازی به دلیل دریافت مستقیم از پالایشگاه گاز ایلام که در مجاورت آن قرار دارد می باشد، وجه تمایز دیگر وجود 5 کوره دوال در این واحد با قابلیت مصرف همزمان خوراک گاز و مایع همانند پتروشیمی جم، ضمن فراهم نمودن زمینه برای تولید محصولات متنوع و افزایش قدرت مانور عملیاتی و پایداری تولید در این واحد باعث کاهش فشار ناشی از تحریم صادرات میعانات گازی و LPG در کشور خواهد شد.
همچنین سبد محصولات تولیدی این واحد در قیاس با 6 طرح پتروشیمی دیگر کشور (با ظرفیت تولید 10 میلیون تن محصولات متانول، اوره و آمونیاک) که از آغاز سال 99 تا پیش از راه اندازی واحد الفین بطور رسمی به بهره برداری رسیده اند با تولید محصولاتی با ارزشی نظیر اتیلن، پروپیلن، بنزبن پیرولیز، برش های چهار کربنه و سوخت مایع متنوع تر، ارزش افزوده بیشتر و تاثیر گذاری بیشتری بر توسعه صنایع پایین دست می باشد.
مجتمع پتروشیمی ایلام در یک منطقه کمتر توسعه یافته و محروم احداث شده است از ابتدای شکل‌گیری با جذب و استخدام نیروهای بومی و تقویت پیمانکارن بومی منطقه و فعال نمودن ظرفیت های استان، منشا تحولات عظیمی در زمینه اشتغال زایی و محرومیت زدایی و رونق اقتصادی در سطح استان و منطقه شده است که در ادامه به مواردی چند از اهمیت راه اندازی الفین اشاره خواهد شد.
بهرهبرداری از الفین ایلام علاوه ‌بر تاثیرات کوتاه ‌مدت خود از قبیل جلوگیری از فلرینگ و هدر رفت میلیون ها دلار سالانه سرمایه ملی در پالایشگاه گاز ایلام و حفظ محیط زیست منطقه باعث رفع تنگنای تامین خوراک ایجاد شده در کارخانه پلی اتیلن سنگین مجتمع خواهد شد که پیامد آن ایجاد ارزش افزوده و سود آوری بیشتر و تسریع در نرخ بازگشت سرمایه صرف شده می باشد، همچنین بخشی از مشکل کمبود خوراک پتروشیمی های متصل به خط لوله اتیلن غرب به خاطر بار اضافه ای که فاز اول پتروشیمی ایلام بر شبکه توزیع اتیلن وارد می‌کند مرتفع خواهد شد.
ارزش افزوده ناشی از فروش محصولات این مجتمع بدون شک علاوه بر سود آوری و افزایش درآمد برای ذی نفعان و رفاه کارکنان مجتمع منجر به تحقق ارزشهای مورد نظر مجموعه استان از قبیل افزایش درآمد چشمگیر، ایجاد اشتغال پایدار، توسعه صنعتی، رونق اقتصادی و اثرات مثبت اجتماعی در استان خواهد شد و نیز با فراهم نمودن زمینه لازم برای تکمیل حلقه های مفقوده صنایع بیشمار وابسته باعث اطمینان خاطر سرمایه گذاران در جهت ایجاد واحدهای پایین دستی پتروشیمی می گردد کما اینکه در حال حاضر مدیریت استان با همکاری شرکت پترول سهامدار اصلی پتروشیمی ایلام در یک حرکتی ارزشمند با هدف اشتغال‌زایی پایدار، ایجاد ارزش افزوده، جلوگیری از خروج ارز، به‌کارگیری متخصصان بومی و توسعه منطقه و از همه مهم تر فعال نمودن بخش خصوصی اقدام به تاسیس پارک صنعتی مبتنی بر خوشه پلی پروپیلن (پارک پلی پروپیلن) با ظرفیت بالغ بر ۳۵ هزار تن محصول با قایلیت ایجاد 94 واحد تولیدی و اشتغال حدود 5000 هزار نفر بصورت مستقیم در استان نموده است.

همچنین با راه اندازی واحد الفین به عنوان حلقه مفقوده، چرخه زنجیره ارزش که با برداشت گاز از میادین گازی تنگ بیجار شروع و در پالایشگاه گاز ایلام فراورش می شود و در ادامه واحد الفین پتروشیمی ایلام تبدیل به محصولات پایه اتیلن، پروپیلن، بنزین پیرولیز و CFO، در میان دست تبدیل به پلی اتیلن سنگین و پلی پروپیلن و در نهایت در پارک پلی پروپیلن و شهرک های صنعتی استان تبدیل به محصولات نهایی زنجیره ارزش تکمیل می گردد به عبارت دیگر توازن در معماری توسعه صنعت پتروشمی در استان ایلام شکل می گیرد که در نوع خودش در کشور رخدادی کم نظیر می باشد و این اتفاق مرهون برنامه ریزی دقیق و تفکر استراتژیک و مدیریت هوشمندانه می باشد.
در پایان با توجه به مزایای اشاره شده با راه اندازی الفین عصری جدید در شکوفایی و توسعه صنعتی استان رقم خواهد خورد عصری که در آن با تولید متنوع محصولات و فرآورده های شیمیایی و پلیمری و ایجاد و توسعه صنایع پایین دستی پتروشیمی در مناطق مختلف استان، رشد اقتصادی و افزایش تولید ناخالص ملی، ورود دانش فنی و ایجاد بستر لازم برای اشتغال دانش آموختگان، افزایش صادرات، ایجاد ارزش افزوده بیشتر و جلوگیری از فرار سرمایه های اقتصادی بومی پی خواهد داشت.

*کارشناس مسائل پتروشیمی