به گزارش خبرگزاری کردپرس، در ابتدای این جلسه دکتر احمدی خواه عضو هیئت علمی دانشگاه ایلام با اشاره به اینکه ادبیات استان ایلام در چهل سال گذشته قابل بحث و بررسی است تاکید کرد: باید این چهل سال را به دو دهه اول و دوم تقسیم کرد، در بیست سال نخست، ما در استان ایلام با ادبیات معناگرا مواجه هستیم، به این معنی که محتوا بر فرم و ساختار غلبه دارد، این معناگرایی تحت تاثیر رویداد انقلاب اسلامی و پس از آن جنگ تحمیلی و مفاهیمی همچون شهادت و ایثار بود.

وی اضافه کرد: دفاع از مظلوم، بازگشت به دین، ایثار، عاشورا و شهادت از جمله مضامین و مفاهیمی است که در بیست سال نخست ادبیات بومی و محلی استان ایلام و آثار و نوشته های شاعران و نویسندگان ایلامی کاملا مشهود است.

این استاد دانشگاه افزود: در نیمه دهه شصت، موتور شعر ایلام به حرکت در می آید و ما شاهد آن بودیم که شخصیت هایی همچون عبدالجبار کاکایی، بهروز سپیدنامه، ظاهر سارایی، سیروس اسدی، حبیب الله بخشوده و... به شعر ایلام جان بخشیدند و روایتگر مسائلی مثل دفاع مقدس و رشادت های این سرزمین بودند.

وی ادامه داد: نقدی که بر آثار این شاعران در این دوره دارم این است که روایت ها و اشعار به روایت های ملی متصل بود و تا حدی از زیست بوم خود فاصله داشتند، در حقیقت ما در ایلام در متن جنگ بودیم و بسیاری از حماسه ها و مقاومت ها می توانست در آثار شاعران ایلامی متبلور شود.

احمدی خواه تبیین کرد: حتی در شعرهای عاشقانه هم روایت شاعران ما بومی نبود، عشق در محدوده استان ایلام با عشق در جغرافیای دیگر تفاوت های بسیاری دارد، بنابراین آثاری که در مورد عشق در این دهه منتشر شد، باز هم از جریان شعر کشور خط می گرفت، در همین دهه شعر کُردی مغفول واقع می شود و شاعران ایلامی در دهه های بعدی به صورت جدی به زبان کُردی می نویسند.

وی خاطرنشان کرد: شاعران ایلامی در دهه های سوم و چهارم به بحث فرم و ساختار ورود پیدا می کنند و شکل و صورت اثر برایشان اهمیت دارد، تا آنجا که فرم آنچنان بر معنا سلطه دارد که دیگر خبری از محتوا نیست.

در ادامه این جلسه عمران خودآموز مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان ایلام نیز اظهار کرد: در سال گذشته جلسات نقد و بررسی کتاب از جمله برنامه های اصلی در معاونت فرهنگی بود، امسال و در دوره جدید تصمیم گرفتیم تا جریان های ادبی و فرهنگی استان ایلام به صورت تخصصی مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد.

وی افزود: اولین نشست تخصصی با موضوع بررسی ادبیات دفاع مقدس استان برگزار شد و دومین نشست از این سلسله جلسات تحلیل ادبیات کودک بود، هدف ما از برگزاری چنین جلساتی، بررسی سیر تاریخی داشته های ادبی و فرهنگی استان ایلام بوده است.

خودآموز تاکید کرد: جامعه ادبی استان ایلام بسیار پویا و بالنده است و علاوه بر چاپ و انتشار آثار نویسندگان بومی و محلی، برگزاری رویدادهایی مثل جشنواره شعر کُردی منال، جایزه کتاب سال استان ایلام، جشنواره داستان رازان و خلات ادبی ایلام به این جریان سازی کمک کرده است.

دکتر حبیب الله بخشوده، شاعر و نویسنده و منتقد ادبی نیز در این نشست اظهار کرد: ادبیات بومی و محلی عنوان دقیق و زیبایی نیست، حتی ادبیات کُردی هم یک ترکیبی است که معنای گسترده دارد و شامل بسیاری از مباحث مثل داستان، نثر و سفرنامه و... می شود، به عقیده من عنوان جلسه باید عناوینی چون بررسی ادبیات معاصر کُردی استان ایلام باشد.

وی افزود: در ادبیات منشا و سرآغاز هر جریان و حرکتی باید به دقت بررسی شود، برای مثال ما رودکی را پدر شعر فارسی می نامیم، در حالی که او آغازگر شعر فارسی نیست و قبل از او هم شاعرانی چون ،حنظله بادغیسی، ابوحفص، سغدی و... به فارسی شعر سروده اند و اسمشان در تاریخ ادبیات ثبت شده است.

بخشوده شعر کردی معاصر ایلام را از سه منظر تاریخی، زبانی و ساختاری قابل بحث دانست و گفت: من معتقدم تاریخ شعر کُردی در استان ایلام به پیش از انقلاب باز می گردد، به طور مثال زنده یاد عباسی آرام متولد سال ۱۳۰۶ بوده است نمونه های نخستین شعرش مربوط به دهه سی است، مرحوم ولی محمد امیدی هم همین‌طور؛ اینان پیش قراولان شعر کردی امروزند، بنابراین نمونه های اول شعر کُردی معاصر را مثلا در دهه سی می توان مشاهده کرد.

وی بیان کرد: اشعاری که از دهه ۳۰ تا انقلاب اسلامی سروده شده، دارای مولفه ها و ویژگی های خاصی هستند، یکی از ویژگی‌های شعر این دوره مطول است، یعنی اشعار کُردی در این دوره به دلیل توصیف‌گر بودن، درازدامن و توصیفی هستند.

وی ادامه داد: شعر بخشنامه‌پذیر نیست و نمی توان شاعر را با دستورالعمل محدود کرد، هر شاعری دارای زبان و جهان بینی خاص خود است، برای مثال مرحوم علی شاه خان حیدری زادی مثنوی را با جهان‌بینی و گویش منطقه خود می نویسد دکتر خالصی یا شادروان حشمت منصوری با نگاه ویژه و خاص خود. بنابراین در این دوره اقبال شاعران به شعر طبیعت و توصیف‌گر است، یکی از شعرهای مهم در این دوره شعر " شَلَم" سروده ایرج خالصی است که توصیف های بی نظیری دارد.

بخشوده اضافه کرد: تشبیه از جمله آرایه هایی است که در این دوره و در بین شاعران کُردی سرا مشهود است، اما جرقه اول شعر کُردی بعد از انقلاب اسلامی، توسط چهره هایی همچون ظاهر سارایی، عبدالحمید یعقوبیان و... روشن می شود، اغلب مضامین هم درباره وطن و عشق است، عشق به بومیت و... غزل مهم ترین قالب در دوره جدید است، که نمونه های آغازین آن در دهه هفتاد و با شعرهای عاشقانه فرهاد شاهمرادیان قابل بررسی است.

بخشوده تبیین کرد: نسل جدید شاعران کُردی سرا با شاعرانی مثل حسین شکربیگی، امید ظاهری،سمیه مهری، مهدی بانقلانی، محمد مرادی نصاری ،حدیث حیدربیگی، زهرا مرادی و... ادامه پیدا کرد؛ صد البته نباید از شعر شاعران دیگر شهرستان ها نظیر شاعران خوب ایوانی؛ علیرضا خانی، علی محمد محمدی و شعر کردی جنوبی،نظیر نبی احمدی،قدرت ملکی،کیومرث مرادی،محمد پیرانی غافل بود. شعر کُردی ایلام امروز غنی است و این در حالی است که شعر این دوره به سمت کوتاه سرایی و تجربیات زبانی پیش رفته است.

وی در ادامه با ذکر نمونه هایی از شعر کوتاه و تحلیل هایکوهایی از محمد مرادی نصاری، وحید باقری، و دوبیتی های ظاهر سارایی، هم نفسی و نگاه هم سو و متفاوت نسل های میانسال و جوان را به شعر کردی ایلامی قابل تقدیر دانست.

حبیب الله بخشوده پختگی شعر امروز کردی ایلامی را مرهون تجربیات شاعران در سرایش شعر و مطالعه ادبیات جهان و ایران دانست‌.

گفتنی است که این نشست از سوی موسسه عصر پیام ایلام و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان ایلام برگزار شد.