چرایی تشدید جنگ اردوغان با پ.ک.ک

سرویس جهان- تشدید درگیری دولت ترکیه به رهبری اردوغان با جنبش مسلح کردی به نام پ.ک.ک در عراق و سوریه احتمالا شانس او ​​را برای انتخاب مجدد در ترکیه افزایش می دهد.

ترکیه در روز 13 ماه مه به بهانه رابطه هلسینکی و استکهلم با حزب کارگران کردستان یا پ.ک.ک، یک گروه شورشی مسلح که توسط ترکیه، ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا به عنوان یک سازمان تروریستی شناخته شده است، درخواست عضویت فنلاند و سوئد در ناتو را معلق کرد. از دهه 1980، درگیری بین ترکیه و پ‌ک‌ک بر سر خودمختاری بیشتر کردهای ترکیه جان هزاران قربانی را گرفته است و باعث شده است که این گروه‌ها شبکه‌ای از گروه‌های وابسته در عراق، سوریه و جاهای دیگر نیز ایجاد کنند. اگرچه آنکارا موضع خود را در مورد گسترش ناتو ملایم کرده است که می توان آن را آخرین فصل در اقدام متعادل کننده بین متحدان سنتی غربی و روسیه رئیس جمهور ولادیمیر پوتین نامید اما اخیراً درگیری ها با جنبش مسلح کرد ترکیه در امتداد مرز جنوبی ترکیه تشدید شده است.

رویارویی بین ترکیه و پ.ک.ک در این جبهه به طور سنتی با روایت ضد تروریسم دولت ترکیه توجیه می شود که بر اساس آن، از بین بردن رد هرگونه حضور پ.ک.ک در امتداد مرز جنوبی این کشور برای امنیت ترکیه لازم و ضروری است.

تفاوت تحولات اخیر با گذشته این است که مداخلات نظامی ترکیه در شمال سوریه و عراق و همچنین موضع آن در خصوص عضویت سوئد و فنلاند در ناتو پیامدهای بالقوه عمیق داخلی در ترکیه دارد. در شرایطی که ترکیه یکی از بدترین بحران های اقتصادی دو دهه اخیر را پشت سر گذاشته و با موجی از احساسات ضد پناهجویان مواجه شده است، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه پیش بینی انتخاباتی دشوار را کرده که در ژوئن 2023 برگزار می شود. رئیس جمهور ترکیه از درگیری با کردها در این راستا استفاده می کند. اقدامات نظامی به بهبود جایگاه او در خانه، انتخاب مجددش در انتخابات و تامین منابع جدید سرمایه گذاری، ارز خارجی و انرژی کمک کند.

ترکیه در جبهه عراق نیز اتحاد خود را با دولت اقلیم کردستان به رهبری حزب دموکرات کردستان عراق که کنترل شمال عراق را در دست دارد، با مذاکره در مورد انتقاد قرارداد جدید انرژی تقویت کرده است. با توجه به حمله روسیه به اوکراین، این روابط بر پایه انرژی اهمیت بیشتری پیدا کرده است. با توجه به اینکه ترکیه به دنبال تنوع بخشیدن به سبد انرژی خود در جهات مختلف است، کشف اخیر ذخایر بزرگ و دست نخورده گاز طبیعی در شرق و جنوب کرکوک، ارتباط این کشور با اقلیم کردستان عراق اهمیت بیشتری پیدا می کند

نیروهای مسلح ترکیه در روز 18 آوریل، یک حمله نظامی در شمال عراق را با نام رمز پنجه قفل آغاز کردند. این عملیات نیروهای پ‌ک‌ک را که در تونل‌ها، غارها و سنگرها در منطقه بین متینا و زاپ در کوه‌های قندیل در منطقه کردستان عراق فعالیت می‌کنند هدف قرار می‌دهد. پ‌ک‌ک برای چندین دهه از شمال عراق به عنوان پایگاهی برای حمله به ترکیه استفاده کرده است. اگرچه پیشمرگه (شاخه کرد ارتش عراق) همکاری با ارتش ترکیه در این حمله را رد کرد اما حزب حاکم اقلیم کردستان یعنی حزب دموکرات کردستان این عملیات را محکوم نکرد. در واقع، قبل از عملیات پنجه قفل، تماس‌های سطح بالا بین ترکیه و حکومت اقلیم کردستان انجام شده است که هدف مشترک آنها محدود کردن نقش پ‌ک‌ک در شمال عراق را دارد.

اربیل و آنکارا همچنین در سال 2014 قراردادی سودآور برای صادرات نفت از کرکوک به بندر جیهان ترکیه در دریای مدیترانه منعقد کردند. با وجود علاقه مستمر ترکیه به این چشم انداز، صادرات گاز کردستان عراق به ترکیه و سپس اروپا با موانع زیادی روبرو است که عبارتنداز: رقابت ها و درگیری های داخلی در اردوگاه کردها، جدول زمانی آزمایشی برای افزایش تولید از سوی طرف کرد و روابط دوسویه بین آنکارا و بغداد. این نکته آخر بسیار مهم است: برای عملی ساختن توافق انرژی، همه طرف های درگیر باید با یکدیگر همکاری کنند که کار آسانی نخواهد بود زیرا دولت عراق مشروعیت قراردادهای انرژی آنکارا و اربیل را به چالش کشیده است.

ترکیه پیش از این برای هموار کردن زمینه با دولت عراق با آمریکا تماس گرفته است و سایر تحولات حاکی از همکاری مستقیم احتمالی میان آنکارا و بغداد است. مدت کوتاهی پس از شروع عملیات پنجه قفل، دولت عراق نیروهای خود را در منطقه سنجار یا شنگال در مرز بین عراق و سوریه مستقر کرد. بغداد هماهنگی با ترکیه را رد کرده است اما منافع آن با اهداف آنکارا در شنگال مشترک است زیرا هر دو طرف می‌خواهند نقش شبه‌نظامیان مختلفی را که در منطقه فعالیت می‌کنند، محدود کنند. در این سناریو، عامل دیگری که ممکن است آنکارا و بغداد را به هم نزدیک کند، روابط آنها با تهران است. سوریه یکی دیگر از مناطقی است که اخیراً تنش بین ترکیه و پ‌ک‌ک در آن بالا گرفته است.

ترکیه از سال 2016، به طور مستقیم یا غیرمستقیم بخش‌های وسیعی از خاک سوریه را در امتداد مرز سوریه و ترکیه کنترل می‌کند. بقیه مناطق مرزی توسط نیروهای سوریه دموکراتیک اداره می شود، گروهی که هدف آن ایجاد یک مدیریت سکولار و خودمختار در شمال شرق سوریه است و تحت سلطه شبه نظامیان کرد سوری است. ترکیه این شبه‌نظامی را با پ‌ک‌ک یکی می‌داند.

در سال‌های اخیر، اختلاف نظر بر سر حمایت از کردهای سوریه یکی از اصلی‌ترین موارد اختلاف بین آنکارا و واشنگتن بوده است. آنکارا از زمانی که عملیات پنجه قفل در شمال عراق آغاز شده، شدت حملات خود را علیه اهداف شبه نظامیان کرد در شمال سوریه را نیز افزایش داده و حملات مکرر را با استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین انجام داده و چندین عضو این گروه را کشته است.

با این حال، بیرون راندن نیروها و شهروندان کرد از مرزها تنها عاملی نیست که باعث حضور ترکیه در شمال سوریه می‌شود چرا که آنکارا در مناطق تحت کنترل خود نهادهایی ایجاد کرده است که می‌تواند پناهندگان سوری مسلمان سنی الاصل را که در حال حاضر در ترکیه زندگی می‌کنند، در آنجا جای دهد. ترکیه میزبان 3.7 میلیون پناهجوی سوری ثبت شده و تقریباً 2 میلیون خارجی دیگر است. در چند ماه گذشته، تنش‌های نژادپرستانه به طور فزاینده ای متداول شده است از جمله می توان به شورش خشونت آمیز علیه یک جامعه سوری در آنکارا در تابستان گذشته اشاره کرد. خشم علیه پناهندگان به دلیل بحران اقتصادی کشور تشدید شده است. بسیاری از ترک‌ها تصور می‌کنند سوری‌ها شغل‌شان را تصاحب کرده و به مراقبت‌های بهداشتی و آموزش دسترسی دارند.

مسئله پناهندگان تقریباً یک دهه است که در مرکز بحث سیاسی ترکیه قرار داشته است اما مخالفان با سوء استفاده از افکار عمومی، در هفته های اخیر بیشتر از حد معمول بر این موضوع دامن زده اند. اخیرا یک فیلم شبه‌آمیز 9 دقیقه‌ای با عنوان «تهاجم بی‌صدا» که ترکیه را در سال 2043 تحت تسلط سوری‌ها نشان می‌دهد، بسیار محبوب شده و در کمتر از یک ماه بیش از 4.5 میلیون بازدید کننده در شبکه اجتماعی یوتیوب داشته است. این فیلم به طرح بحث مهاجرت به عنوان تهدیدی برای بقای ترکیه کمک کرده است.

یک حزب راست افراطی جدید و ضد پناهجویان پدید آمده و بقیه اپوزیسیون نیز بار دیگر متعهد شده اند که در صورت انتخاب شدن، طی دو سال آینده همه پناهندگان را به سوریه باز خواهند گرداند. اردوغان در واکنش به این فشار، لفاظی های خود را در مورد پناهندگان افزایش داد. رئیس‌جمهور ترکیه در 3 ماه مه در یک پیام ویدئویی که در افتتاحیه کمپ ایجاد مسکن برای مهاجران منطقه ادلب سوریه ارائه شد، اعلام کرد که دولت در حال کار بر روی «پروژه جدیدی است که امکان بازگشت داوطلبانه یک میلیون [سوری] را به مناطق امن تحت کنترل ترکیه در شمال سوریه فراهم می‌کند. با ادامه بحث در مورد جابجایی داوطلبانه، ترکیه در حال تلاش برای دستیابی به یک

هدف استراتژیک مهم دیگر است. اگر مسلمانان سنی به شمال سوریه منتقل شوند، جمعیت کردهای ساکن در آنجا کمتر خواهد شد. امید آنکارا این است که این مهندسی مجدد جمعیت از ظهور یک دولت توسط کردهای سوریه جلوگیری کند و در نتیجه امنیت ترکیه را در دراز مدت تضمین کند.

اگر عملیات نظامی در شمال عراق و سوریه موفقیت آمیز باشد، اردوغان نه تنها یک نوار زمینی عاری از حصور پ.ک.ک در امتداد مرز جنوبی خود ایجاد خواهد کرد بلکه همکاری انرژی ترکیه با کردهای عراق را تقویت خواهد کرد و راه حلی برای مسئله پناهندگان ارائه خواهد کرد که می تواند از آن در انتخابات استفاده کند.

این اقدامات در زمان بحران کنونی اقتصادی و در حالی که اردوغان با دشوارترین کارزار انتخاب مجدد در دوران سیاسی خود مواجه است، شانس انتخابات شدن مجدد او را بهبود می بخشد.

منبع: فارین پالسی

نویسنده: فرانچسکو سیکاردی، مدیر ارشد برنامه در مؤسسه کارنگی اروپا

خبرگزاری کردپرس- سرویس جهان

کد خبر 32979

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha