به گزارش کُرد پرس، شوراهاي اسلامي شهر و روستا از جمله نهادهايي هستند که به دنبال پيروزي انقلاب اسلامي در کشور ما به عنوان يکي از موضوعات مهم و مطرح در قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران پيش بيني شد و براساس اصول قانون اساسي امور کشور بايد به اتکا آرای عمومي اداره شود که يکي از شيوه هاي اجرايي شدن اين موضوع عبارت است از انتخابات شوراهاي اسلامي شهر و روستا.

با پيروزي انقلاب اسلامي و تشكيل مجلس خبرگان، قانون گذاري با موضوع شوراهاي اسلامي به عنوان يكي از اركان نظام جمهوري اسلامي ايران مطرح و تثبيت شد و در همان حال روزهاي آغازين انقلاب اسلامي و پيرو يك مصوبه از سوي شوراي انقلاب و با تلاش جهاد سازندگي شوراهاي اسلامي روستا و شوراهاي اسلامي كار تشكيل شد اما اين شوراها به دليل بحران هاي روزهاي آغازين انقلاب و عدم وجود قانون مناسب متوقف ماند.

اولين قانون شوراهاي اسلامي كشور در سال 1361 از تصويب مجلس شوراي اسلامي گذشت و پس از آن اين قانون در 5 نوبت دستخوش تغييرات و اصلاحاتي شد و نهايتاً آخرين اصلاح آن در پنجمين دوره مجلس شوراي اسلامي در سال 1375 انجام شد.

سرانجام با مساعد شدن اوضاع و شرايط براي تشکيل شوراهاي اسلامي شهر و روستا، در 17 اسفند سال 1377 اولين دوره انتخابات سراسري شوراهاي اسلامي كشور با استقبال چشمگير مردم در بيش از 40 هزار حوزه انتخاباتي برگزار شد و نهايتاً حدود 200 هزار نفر از منتخبين مردم جهت اداره امور شهرها و روستاهاي كشور به عنوان عضو شوراي اسلامي شهر يا روستا برگزيده شدند.

بنا بر آنچه که در قانون اساسی در خصوص شکل گیری شوراها تدوین شده در اصل قرار بود شوراها در تمام مسائل اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و حتی برنامه های مربوط به آئین و مراسم های ملی و مذهبی منطقه و به عنوان یک پارلمان محلی در تمامی زمینه ها به ویژه در بحث دفاع از حق و حقوق شهروندی نقش داشته باشند اما آنچه که امروز می بینیم این است که نقش شوراها در این مسائل روز به روز کمرنگ تر و کمرنگ تر می شود.

در ادامه کُرد پرس با سیدخالد حسینی دبیر حزب ایران زمین استان کردستان در خصوص مسائل پیرامونی شوراها از شکل گیری تا نحوه اداره شدن و جایگاه کنونی آن گفت و گویی انجام داده که مشروح آن را می خوانید.

کُرد پرس: در حال حاضر شوراها چه نقشی در تصمیم گیری های مختلف دارند؟

حسینی: در کشور ما شوراها به عنوان یکی از برنامه‌های اصلی انقلاب اسلامی از سوی امام خمینی (ره) رهبر کبیر انقلاب در راستای تمرکز زدایی و ایجاد فضای بازتر برای مشارکت عامه مردم در عرصه‌های مدیریت محلی و توسعه مناطق ایجاد شد.

در واقع فلسفه تشکیل شوراهای شهر و روستا در قانون اساسی جمهوری اسلامی با الهام از قرآن کریم این است که با مشارکت عمومی مردم مناطق مختلف با حرکتی هدفمند، هماهنگ، تخصصی و منسجم، تلاش برای پیشبرد و سرعت بخشیدن به برنامه‌های سیاسی، اجتماعی، عمرانی و رفاهی مناطق، تخصصی‌تر صورت گیرد و با شکل‌گیری آنها ضمن استفاده از افکار عمومی مناطق و سلایق مختلف، تلاشی عمومی برای سرعت بخشیدن به انجام امور با کیفیت و مطلوب‌تر آغاز شود.

آنچه که در قانون اساسی در رابطه با شوراهای شهر و روستا تدوین شد و بعد از آن به اجرا درآمد این بود که شوراها در تمام مسائل اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و حتی برنامه های مربوط به آئین و مراسم های مذهبی منطقه نقش داشته باشند.

شوراها قرار بود به عنوان یک پارلمان محلی در تمامی زمینه ها به ویژه در بحث دفاع از حق و حقوق شهروندان منطقه خود وارد کار شوند اما امروز می بینیم که از دوره اول تا این دوره نقش شوراها روز به روز در تصمیم گیری های مدیریتی کمرنگ تر می شود.

کُرد پرس: مهمترین عوامل تنزل جایگاه شوراها از دیدگاه جنابعالی چیست؟

حسینی: به طور کلی عامل این عدم موفقیت را می توان در سه دلیل عنوان کرد که یکی از آنها ضعف افرادی است که به شورا راه یافتند و به واسطه اینکه تعدادی از این افراد ضعف های مالی داشتند از طرف شهرداری ها پشتیبانی مالی شدند و به نوعی زیر چتر و بلیط شهرداری قرار گرفتند تا نیازهای خود را برآورده کنند و از آنجایی که زیر حمایت مالی شهرداری ها قرار گرفتند دیگر نتوانستند وظیفه نظارتی خود را انجام دهند.

دلیل دوم به سیستم اداری و اجرایی کشور باز می گردد که کسانی را که به شوراها راه یافتند و به نوعی نماینده مردم بودند و از طرف مردم انتخاب شده بودند را قبول نداشته و اجازه دخالت در امور شهر و روستاها و همچنین نظارت بر فعالیت دستگاه های اجرایی تحت امر خود را به این افراد ندادند.

همین عوامل باعث شد جایگاه نمایندگان مردم در شوراها روز به روز تنزل یابد و از هدف اصلی که در قانون اساسی برای تشکیل شوراها تعریف شده بود فاصله گرفته و دور شوند.

اعضای دوره اول و دوم شوراهای اسلامی شاید تا حدودی توانستند اهداف تشکیل این پارلمان های محلی را اجرایی کنند اما به مرور در دوره های بعد از آن اهداف به فراموشی سپرده شد و دیگر شوراها در تصمیم گیری های کلان شهری و روستایی هیچ نقشی ندارند.

در این بین نباید نقش مردم در انتخاب نادرست افراد و نامزدهای انتخاباتی را نیز نادیده گرفت چرا که به پیشینه افراد و یا تحصیلات افراد که باید مرتبط با فعالیت های شورا باشد کاری ندارند و به دنبال انتخاب های قومیتی و فامیلی هستند.

در چند دوره اخیر نیز شاهد بوده ایم کسانی را به عنوان نماینده خود در شوراها انتخاب کرده اند که تنها هنر آنها شاید حرف های خنده دار، شوخی و متلک های آنچنانی بوده و به جایگاه اجتماعی و توان افراد هیچ کاری ندارند.

پس به طور کلی سه عامل مردم، خود شوراها و دستگاه های اداری و اجرایی را می توان عوامل تنزل جایگاه شوراها دانست و متاسفانه اعضی شوراها نیز تنها به عنوان یک پارلمان محلی ناکارآمد به دنبال حل مشکلات شخصی خود هستند.

کُرد پرس: مردم چه نقشی در شکل گیری یک شورای کارآمد و توانمند دارند؟

حسینی: متاسفانه برای جلوگیری از پیش رفتن این روند در قانون نیز هیچ ماده و تبصره ای نداریم و به ناچار این روند ادامه دارد مگر اینکه مردم کسانی را انتخاب کنند که واقعا با هدف خدمت به جامعه خود وارد فاز انتخاباتی شده اند و انتخاب اصلح و درستی داشته باشند.

امروز اگر می خواهیم مشکلات مختلف در جامعه اطراف خود را حل کنیم باید مردم از انتخاب های فامیلی دوری کرده و کسانی را انتخاب کنند که قد خدمت به مردم را دارند کما اینکه در همین دوره از شورای شهر سنندج عضوی را داریم که شاید بیش از 5 ماه حتی درب اتاق خود را در شورا باز نکرده و کسی نیز بر این موضوع نظارتی ندارد.

اگر کسی به عنوان نماینده مردم پا به شورا می گذارد باید بداند که در قبال این مردمی که به او رای داده اند وظیفه ای دارد و باید امروز بازخواست شود که چرا این عملکرد را دارد.

از این رو در انتخابات آتی از مردم تقاضا دارم که با هوشمندی و درایت و از روی عقلانیت نه احساسات به نامزدهای انتخاباتی رای دهند و رای دادن طایفه ای و قومیتی را کنار بگذارند تا افرادی روی کار آیند تا بتوانند آنچه که قانون اساسی به آنان اختیار داده را پیاده کنند.

کُرد پرس: چه توصیه ای به نامزدهای انتخاباتی دارید؟

حسینی: از نامزدهای انتخاباتی نیز به جد تقاضا دارم اگر می دانند که نمی توانند در راستای اهداف تدوین شده در قانون اساسی حرکت کنند و وظیفه خود را در قبال مردمی که به آنان رای داده اند انجام دهند و جایگاه و شان خود را حفظ کنند و صرفا به واسطه اینکه صاحب یک قطعه زمین از سوی شهرداری شوند و یا اینکه خودرویی در اختیار داشته باشند که در سطح انظار خودنمایی کنند، به خاطر وجدان و شرافت خود و حفظ شان مردم وارد این کار نشه و همین امروز انصراف دهند.

امیدواریم در این دوره افرادی توانمند و لایق وارد کار زار انتخاباتی شوراها شوند و با حفظ حرمت و احترامی که برای اعضای حال حاضر شوراها قائل هستیم اما هر چه از زمان تشکیل این شوراها جلوتر رفته ایم وضعیت بدتر شده و افراد ناکارآمدی سرکار آمده اند که به دستگاه های اجرایی و شهرداری به شدت وابسته بوده اند و نتوانسته اند وظیفه خود را به درستی انجام داده و نظارتی نیز بر عملکرد دستگاه هایی که باید داشته باشند.

گفت و گو: سروش حبیبی راد