روز 15 مَی هر سال برابر با 25 اردیبهشت ماه، به عنوان روز زبان کُردی در برخی رسانه‌های کردی و فضای مجازی پیام‌های تبریک و یادبودهای جسته گریخته‌ای به چشم می‌خورد. این روز مصادف است با سالروز انتشار نخستین شماره از مجله هاوار که جلادت بدرخان سال 1932 در شام آن را انتشار داد. سال 2006 کنگره ملی کردستان (KNK) این مناسبت را به عنوان روز زبان کُردی نام نهاد.

اما نکته مهم این جاست که آیا یک حزب یا گروهی سیاسی با هیأت و خط‌م شی و تأثیرگذاری محدود خود، مشروعیت و مقبولیت لازم را برای نام‌گذاری چنین روز مهمی دارد؟ آیا اساساً نام‌گذاری چنین روزی که یک مقوله‌ی فرهنگی و زبانی به شمار می‌آید و بُعد سیاسی آن به مراتب در اولویت‌های بعدی قرار می‌گیرد در حوزه‌ی وظایف نهادی سیاسی است؟ یا باید مراجع آکادمیک و نهادهای علمی-فرهنگی متصل به نهاد قدرت در خصوص چنین مقوله‌هایی اظهار نظر کنند؟ در تمام کشورهایی که روزی به نام روز زبان خاصی تعیین شده، نهادهایی در سطح وزارتخانه‌ها یا آکادمی های معتبر، مرجع صدور رأی بوده‌اند. اما در خصوص نامگذاری روز زبان کردی هیچ نظرسنجی یا مشورتی با مراجع معتبر و صاحبنظران حوزه فرهنگ و زبان صورت نگرفته و از سوی دیگر، هیچ قدرت یا نهاد حاکمیتی دارای ضابطه –حکومت اقلیم کردستان به عنوان تنها نهاد رسمی دارای قدرت- نیز در این خصوص اظهارنظری نکرده است.

نکته دیگر این که مناسبت مدنظر (انتشار نخستین مجله هاوار)، بیشتر با حوزه روزنامه‌نگاری پیوند می‌یابد و تلفیق آن با روز زبان کُردی، نوعی خلط مبحث است و این مناسبت تناسب آنچنانی با روزی به نام روز زبان کُردی ندارد و در حوزه زبان، رویدادهای بزرگتری در تاریخ کرد رخ داده که تناسب بیشتری با زبان کردی و نامگذاری روزی به نام این زبان است. اگر صرفا به وقایع مشابهی در حوزه رسانه و روزنامه ‌نگاری اشاره کنیم به عنوان نمونه می‌توان به انتشار روزنامه "پیشکوتن (پێشکەوتن)" در سلیمانه اشاره کرد که سال 1920 روند انتشارش آغاز شد و در مدت یک سال 118 شماره‌ی آن منتشر شد. در این روزنامه علاوه بر مسائل زبانی برخی رویدادهای تاریخی آن دوره هم اهمیت ویژه‌ای در حوزه تاریخ کُردی دارند. در دوره حکمرانی شیخ محمود هم چندین مجله و روزنامه با نام‌های "روز کردستان (ڕۆژی کوردستان)"، "ندای کردستان (بانگی کوردستان)"، "ندای حق (بانگی حەق)"، "امید استقلال(ئومێدی ئیستقلال)" و مانند آن منتشر شد و پس از حکمرانی شیخ محمود نیز روزنامه ژیانه‌وه و ژیان منتشر شد. این روزنامه ابتدا با نام ژیانه‌وه و سپس با نام ژیان توسط شهربانی سلیمانیه منتشر می‌شد. همچنین در سال 1926 حسین حوزنی موکریانی دومین چاپخانه را از حلب به اقلیم کردستان امروزی منتقل کرد و در سالهای 1926 تا 1932 مجله "زاری کرمانجی" را در رواندز منتشر کرد. در دوره‌های متأخرتر هم مجلە گلاویژ در بغداد (1939-1949) 116 شماره را منتشر کرد و از بُعد زبانی، یکی از مؤثرترین مجلات در پیشبرد و ارتقای زبان کردی بوده است.

این موارد نمونه‌هایی از تلاش‌های حوزه روزنامه‌نگاری است که از نظر زمانی و تاریخی بر مجله هاوار فضل تقدم دارند، از نظر مضمون و محتوا نیز –اگر خود را از داوری‌های ارزشی دور بداریم- بیشتر یا دست کم همسطح با مجله هاوار در خدمت ارتقای زبان کردی بوده‌اند. علاوه بر موضوع تقدم و محتوا، رسم‌الخط به کار رفته در این مجلات نیز امتیازی به مجله هاوار در قبال سایر موارد مشابه در اقلیم کردستان نمی‌بخشد. رسم‌الخط مجله هاوار به شیوه لاتینی بوده اما سایر موارد ذکر شده از رسم‌الخط آرامی استفاده کرده‌اند. با توجه به اینکه از نظر آماری و جمعیتی، بیشتر مردم کرد با رسم‌الخط آرامی آشنایی بیشتری داشته و رسم‌الخط لاتین برای قشر کم‌سواد جامعه غریب‌تر بوده، می‌توان ادعا کرد که در گزینش یکی از مجله یا روزنامه‌ها به عنوان معیاری معتبر، لازم است که بحث رسم‌الخط را لحاظ کرد. مبحث زبان استاندارد و رسم‌الخط استاندارد و معیار در زبان کردی بحثی مناقشه‌برانگیز و علمی است که باید در نهادهای علمی بدان پرداخت و گزینش یکی از گویش‌ها به عنوان گویش معیار یا یکی از رسم‌الخط‌های کردی به عنوان رسم‌الخط معیار، هرگز به منزله‌ی اعتبار بخشیدن به یکی از این گونه‌ها و بی‌اعتبار کردن دیگر گونه‌های گویشی و خطی نیست.

اما این نکته هم فاقد مشروعیت و مقبولیت عام خواهد بود اگر کسی بر پایه تصمیم یک حزب سیاسی ادعا کند که روزی خاص در تاریخ، آن هم به مناسبت انتشار مجله‌ای فاقد فضل تقدم مطلق و فضل خدمت مطلق در قیاس با دیگر مجله یا روزنامه‌های مشابه خود، به عنوان روز زبان کردی تعیین گردد.

بر این اساس اگر قرار بر این است که روزی به عنوان روز زبان کردی در تاریخ ثبت شود شایسته است پس از نظرخواهی از صاحبنظران حوزه فرهنگ، زبان و رسانه، و ایجاد اجماعی نسبی در این حوزه، توسط مرجعی مشروع و مقبول و به مناسبت رویدادی مؤثر و دارای فضل تقدم زمانی و تأثیرگذاری، این روز در تقویم رویدادهای فرهنگی و زبانی کردی به ثبت برسد.