به گزارش خبرنگار کردپرس، مهاباد یکی از شهرهای کردنشین جنوب استان آذربایجان غربی است. این شهرستان‌ با مساحت2591 کیلومتر مربع و ۱۶۸،۳۹۳ نفر جمعیت با دو بخش مرکزی و خلیفان دارای 224 روستای دارای سکنه است.

مهاباد در آیینه تاریخ؛

مهاباد در ابتدا آبادی کوچکی بود که در سال ۱۰۳۸قمری و در اواخر حکومت شاه عباس صفوی، بداق سلطان حاکم ایل مکری محل حاکمیت خود را به این شهر انتقال داد و در اقدامات عمرانی متعدد این شهر را توسعه بخشید.

سابقاً ساوجبلاغ‌ مکری‌ نامیده ‌می‌شد، تا اواسط سده نوزدهم به مدت 400سال مرکز حکومت محلی ایل مکری بود، حکومتی که در این شهر اقدام به ضرب سکه کرددر فرهنگ فارسی برهان قاطع درباره واژه مهاباد چنین نوشته شده‌است؛ مهاباد؛ نام اولین پیغمبری است که به عجم مبعوث شد و کتابی آورد که آن را «دساتیر» خوانند.

در عصر هخامنشی این منطقه، بخشی از امپراتوری عظیم هخامنشی و بعد از آن در زمان اسکندر بخشی از آتوپاتن ماد بود، که ژنرال هخامنشی آتروپات و سپس جانشینانش بر آن جا حکومت کردند.

در دوره صفویه ایالات غرب ایران میدان مبارزه و برخوردهای دو امپراتوری صفویه و عثمانی بود و حکام محلی در ولایات باختر به مقتضای توانایی یکی از دو امپراتوری هر بار تابع یکی از آن‌ها می‌شد. این شهر در گذشته بر اثر زلزله‌ای نابود و دوباره ساخته شد.

شهرستان مهاباد دارای جاذبه های طبیعی و تاریخی و فرهنگی و تجاری فراوانی است که این جاذبه ها مهاباد را به شهری برای همه سلیقه تبدیل کرده است.

موزه مفاخر مهاباد و نیم قرن فرهنگ و هنر خفته در مقبره الشعرای آن:

«سرای هیمن» یا موزه مفاخر مهاباد به همراه مقبره الشعراء این شعر هر سال خیل عظیمی از عاشقان زبان و ادب کردی را به مهاباد می کشاند. «سرای هیمن» در حقیقت منزل شخصی مرحوم سید محمد امین شیخ الاسلامی مکری معروف به "ماموستا هیمن " که توسط شهرداری مهاباد به موزه مفاخر فرهنگی و هنری تبدیل شده است. در این سرا گالری از دست نوشته ها و وسایل شخصی « محمد قاضی» پدر ترجمه ایران، استاد هیمن، استاد جعفر قاضی، استاد خالد حسامی متخلص بە هیدی، و استاد محمد ماملی رو نمایی شده است.

همچنین زمینی جداشده از گورستان عمومی شهر مهاباد که مقبره الشعرا این شهر نام گرفته است نیم قرن ادب وفرهنگ کوردستان را در دل خود جای داده است و هر ساله عاشقان فرهنگ و ادب را به سوی خود می کشاند چرا که بزرگانی چون هژار، هیمن، مامله، احمد قاضی، ماملی و.... در این مقبره الشعرا در کنار هم آرام گرفته اند.

جاذبه های تاریخی؛

شهر مهاباد با همه وسعت کوچکش اما تاریخی چند هزار ساله را در دل خود نهان دارد. تاریخی که از نقاشی های انسان های اولیه آغاز می شود تا به زمان امپراتوری مادها در این منطقه می رسد. اگر تا کنون مقبره و گور پادشاهان ماد را ندیده اید، می توانید با سفر به مهاباد احساس مادها را بر فراز گور دخمه تاریخی مادها بر دشت های اطراف مهاباد ببیند.

نقوش صخره‌ای خره هنجیران یادگار هزاره سوم قبل از میلاد:

این اثر باستانی مربوط به هزاره اول قبل از میلاد است که در ۲۸ کیلومتری جنوب شهر مهاباد در دره ای به نام خره هنجیران قرار دارد و سال ۱۳۷۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

جنس سنگ ها از نوع شیست رسوبی بوده و نگاره ها بر روی چندین قطعه سنگ ایجاد شده است. نقوش این سنگ نگاره شامل، سوارکار و شکار حیوانات است. شیوه حجاری بر سنگ شبیه دخمه‌های هخامنشی در تخت جمشید و نقش رستم فارس است.‌ در بین مجموعه سنگ های خره هنجیران که از بقایای دوران سوم زمین شناسی است ، بزرگترین سنگ که حکاکی در آن صورت گرفته در قلب این مجموعه قرار گرفته و سنگ های دیگر در قسمت فوقانی آن قرار دارند .

یکی دیگر از سنگ ها در فاصله 50 متری سنگ بزرگ در قسمت شرقی قرار دارد. حکاکی موجود در سنگ بزرگ نشان می دهد که مربوط به هزاره سوم قبل از میلاد است یعنی قدمتی حدود 4هزار سال دارد و دلیل آن هم یکی دو مورد از حکاکی‌ها نشان دهنده شخصی سوار بر حیوانی است که قاعدتاً باید اسب باشد و چون هنر اسب سواری ویژه ایرانیان یا آریایی‌های مهاجر است که به دیگر اقوام سرایت نموده است تاریخ قید شده را تایید می‌کند.

شواهد دیگری حاکیست که سنگ‌ها در دورانی حکاکی شده‌اند که انسانها بر فراز کوهها و ارتفاعات در میان جنگلهای نیمه انبوه زندگی می‌کرده‌اند که هنوز آب دره‌ها فروکش نکرده و دشت‌ها بصورت فعلی در بسیاری از مناطق یا حداقل در این منطقه پدیدار نشده اند که اصطلاحاً این دوره را « دوره غارنشینی و جمع‌آوری غذا » می‌نامند .

محوطه باستانی برده کنته:

محوطه باستانی آتشکده ی سنگی برده کنته در فاصله ی حدود 6 تا 7 کیلومتری شمال شهر مهاباد بر سر راه مهاباد به ارومیه و در نزدیکی روستای یوسفکند واقع شده است. یکی ازآثار کهن وباستانی بسیار ارزشمند و با شکوهِ بازمانده از حکومت (ماننایی ها) و مربوط به هزاره قبل از میلاد در مهاباد که با گذشت هزاران سال همچنان استوار و پا بر جاست، آتشکده ی کهن و خاموش برده کنته است.

ساکنان شهرویران این بنا را "برده کنته" می خوانند که اشارتی است به قداست سنگ در باورهای مردمان این سرزمین برده کنته لغت مرکب کردی است متشکل از سه کلمه برد (bard) به معنای سنگ و کن(kon) به معنای حفره و گودال و سوراخ و تَه پسوند داشتن که در مجموع معنای سنگ حفره دار را می‌دهد که طبیعتاً اسم بی مسمایی نیست.

این بنا از جمله مکانهای بزرگ ومقدس شهر باستانی داریوسا یا شهرویران کنونی بوده و برای مردم و ساکنین این شهرمکانی بسیارمورد احترام و مقدس بوده است و همواره درآنجا مراسمات ویژه و آیینی خویش را برگزار می کرده اند.بنای برده کنته بر دشت و ویرانه های (شارویران) می نگرد و در پنج کیلومتری سمت راست روستای دریاز یا دریاس قرار گرفته که بطلمیوس یونانی نیز از آن با نام داریوسا به عنوان یکی از شهرهای ماد یاد کرده است.

گور دخمه فقره قا:

در شمال شرقی مهاباد در سر راه مهاباد به میاندوآب، اثر صخره ای دیگری ازدوره ی مادها دیده می شود که از نظر شکل ظاهری با اصول معماری این دوره هماهنگی دارد. این مقبره فاقد مدخل ورودی بوده و در ایوان آن دو ستون سنگی ایجاد شده که پاستون هایی شبیه گلدان وارونه است.

ستونهای جلوی ایوان و داخل مقبره بر اثر مرور زمان از بین رفته و تنها پاستون ها و سر ستون ها باقی مانده اند. به اندازه ی عرض ایوان یک سالن نیز در داخل مقبره به وجود آمده که با دو پله جرزدار از هم جدا می شوند اختمالا اطاق جلویی جهت انجام مراسم تدفین ایجاد گردیده و در اطاق بعدی سه قبر مستطیل شکل به چشم می خورد که یک قبر بزرگ به صورت افقی و دو قبر کوچک به صورت عمود بر ایوان در آن تراشیده شده است .قبرهایی که در این گوردخمه در دل سنگ تراشیده شده به عمق 50سانتیمترساخته شده است .

حمام تاریخی میرزا رسول و موزه مردم شناسی مهاباد:

حمام میرزا رسول در کنار یکی از گذرگاه های قدیمی بازار در مرکز شهر ( تقاطع خیابان طالقانی و سید نظام ) قرار گرفته است. البته زمان ساخت این بنا به صورت دقیق مشخص نیست ولی با توجه به فرم معماری بنا و هم دوره بودن آن با مسجد جامع شهر، احتمال می رود این بنا متعلق به دوره صفویه و قاجاریه باشد. مصالح اصلی بنا سنگ و آجر است وساختاری مشابه دیگر گرمابه های قدیمی ایران دارد، شامل سربینه، گرمخانه و فضای انتقالی و گنبد. حمام تزیینات خاصی در اصل بنا نبوده ولی بعد از مرمت آن کاشی فیروزه ای رنگ به آن الحاق شده است.

این بنا در حال حاضر کاملاً مرمت شده و به شماره 4848 در فهرست آثار تاریخی به ثبت ملی رسید. در سال 1380 از طرف سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان خریداری و موردبازسازی ومرمت قرار گرفتو پس از تجهیز و تکمیل به عنوان موزه مردم شناسی در حال حاضر مورد استفاده قرار می گیرد. در این موزه آداب و رسوم و فرهنگ غنی مردم منطقه و نحوه پوشش مردان و زنان کرد به نمایش گذاشته می شود.

مقبره بداغ سلطان:

آرامگاه بداق سلطان یکی از بناهای زیبا و ارزشمند تاریخی و معماری دوره صــفویه‌اسـت. این‌بنا در جنوب شهر مهاباد بر روی تپه‌ای واقع شده است. آنجا قبرستانی است کهنه که به واسطه قرار گرفتن آرامگاه بداغ سلطان(حاکم مهاباد) در آن، قبرستان (بداغ سلطان) نامیده می شود و همچنین به گومبه زان (گنبدان) نیز مشهور است. این بنای تاریخی با زیربنای 485/135 متر در ابعاد 9/7 در 5/17 با پی سنگی و گنبدی از آجر قرمز ساخته شده است که حدود شش متر ارتفاع دارد.

امروزه گنبد بداغ سلطان مکری پذیرای مشتاقان و توریستان و جهانگردان است و از سوی سازمان میراث فرهنگی اقداماتی از قبیل دیوارکشی محدوده ی گورستان بداغ سلطان و نصب تابلوی راهنما به دو زبان فارسی و انگلیسی و نیز کفپوشی محدوده بنا انجام گرفته است. این بنا در فهرست آثار ملی ایران ثبت گردیده و یکی از چند آثار ارزشمند تاریخی شهر مهاباد است.

مسجد جامع مهاباد:

مسجد جامع سرخ (به کردی: مزگه‌وتی سوور) مربوط به دوره صفوی و تقریبا در مرکز شهر و در داخل بافت قدیم آن واقع شده است. این اثر از قدیمی ترین و مهم ترین بناهای تاریخی دوره اسلامی در غرب کشور به شمار می رود و توازن شکل طاق، گنبد و شبستان باعث شده که، پس از گذشت ٣٣٨ سال از زمان ساخت آن، سالم باقی بماند در تاریخ 25 آبان 1348 با شمارهٔ ثبت 882 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

این مسجد یکی از اقدامات مهم عمرانی بداق سلطان مکری است که در سال 1089 بنا گردید و همچنان پابرجا است.شبستان زیبای این مسجد که مقدمه ای بر شبستان مسجد وکیل شیراز است، ١٠ ستون سنگی دارد و ١٨ گنبد آجری نیمکره، پشت بام اصلی مسجد را پوشانده است که در گذشته با ناودانهای سنگی، آبریز آن میسر شده بود. مصالح اصلی مسجد آجر قرمز است؛ به طوری که سبب نامگذاری مسجد، به مسجد سرخ شده است. دو در بزرگ شمالی و جنوبی حیاط ارتباط این بنا را با بیرون برقرار می کند.

جاذبه های طبیعی ؛

آب‌ و هوای‌ شهرستان مهاباد در قسمت‌های‌ کوهستانی‌ سرد و ییلاقی‌ و در قسمت‌های‌ جلگه‌ای‌ و جنگلی‌ معتدل‌ و قشلاقی‌ است‌. مهاباد شهری است با زمستانهای سرد و تابستانهای نسبتاً معتدل، همچنین چهار فصل بسیار جذاب که بهار قشنگترین فصل دراین منطقه‌ به شمار می رود و در کنار جاذبه های طبیعی و گردشگری دو تالاب بین المللی نیز پذیرای مسافران خواهد بود.

رودخانه ی مهاباد:

این رود از میان ارتفاعات پیرانشهر و سردشت می گذرد و از بهم پیوستن دو شاخه اصلی بیطاس و ده بکر بوجود می آید. پس از گذشتن از شمال غربی مهاباد در غرب سیمینه رود و شرق گدار وارد دریاچه ارومیه می شود. بر روی این رودخانه نیز سدی احداث شده که علاوه بر تولید برق ، آب شرب شهر را نیز تامین می کند.حاشیه رود مهاباد استراحتگاه مناسبی است تا فصل بهار را با همه زیباییهایش ببینید. سد انحرافی دیگری هم در 8 کیلومتری مهاباد در نزدیکی روستای "یوسف کند" جهت آبیاری اراضی ساخته شده است که مامن حیات وحش است و زیبایی های قابل توجهی دارد.

دریاچه سد مهاباد:

سد مهاباد قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال 1348 توسط مهندسان یوگوسلاویایی ساخته شده است. این سد جزو ده سد پرآب کشور و نزدیکترین سد به شهر در منطقه خاورمیانه به شمار می رود. در حالت کلی مجموع حجم کل ورودی سالیانهٔ آن معادل 339/304میلیون مترمکعب است.

جاده‌های ارتباطی مهاباد به سردشت و پیرانشهر از کنار این دریاچه زیبا عبور می کند. از نواحی دیدنی اطراف این دریاچه می‌توان به جزیره، قاضی آباد، سر میدان و تاقه دار اشاره کرد. این دریاچه محل مناسبی برای تفریحاتی همچون شنا و ماهیگیری است. از جمله ماهی‌های این دریاچه می‌توان به ماهی کپور و سوف اشاره کرد. دریاچه سد مهاباد مقصد طبیعت گردان و ماهیگیران است.

تالاب قوپی بابا علی:

در مسیر جاده مهاباد به میاندوآب این تالاب همانند کاسه ای نامنظم در بین تپه ماهورها قرار گرفته است . 1200 هکتار مساحت و از سطح دریا 1283متر ارتفاع دارد. برابر طبقه بندی کنوانسیون رامسر، تالاب قوپی باباعلی ازنوع تالابهای دایمی لب شور است .در سال 1971در کنوانسیون رامسر به عنواب تالاب مهم بین المللی و در فهرست مناطق مهم پرندگان ایران ثبت شده است. با توجه به زیبایی اطراف تالاب و سهل الوصول بودن آن و حضور پرندگان در فصول مختلف سال امکان جذب گردشگران طبیعت دوست وجود دارد.

چشمه ی گراوان مهاباد و حوضچه های درمانی:

چشمه گراو تقریبا در 500 متری جاده مهاباد- سردشت واقع شده است و در سمت راست بستر رودخانه کوچکی بر روی تپه ای با ترکیبات آهکی قرار دارد. آب چشمه از دو مظهر به فاصله 100 متر از یکدیگر از زمین خارج می شود. سنگ های کربنات آهکی اطراف دو مظهر را تراشیده و دو حوضچه به وجود آورده اند که در یکی زنان و در دیگری مردان استحمام می کنند.

حوضچه زنانه به شکل مربع مستطیل و به طول 4/2 متر و به عرض 9/1 متر و 80 سانتی متر عمق است. حوضچه مردانه در شمال شرقی حوضچه اول قرار دارد و به شکل مستطیل به طول 8/1، عرض 4/1 متر و عمق 20 سانتی متر است. از نقاط گوناگون کف حوضچه ها گاز به مقدار فراوان خارج می شود، ولی آبدهی چشمه ها خیلی کم است.

غارسهولان:

غار سهولان دومین غار آبی بزرگدر ایران، از مهم‌ترین و کم نظیرترین غارهای طبیعی کشور و همچنین از شگفت انگیزترین جلوه های زیبای طبیعت به شمار می رود. این غار در حدود 43 کیلومتری شمال شرقی مهاباد در محور مهاباد- بوکان در نزدیکی روستای سهولان قرار دارد. عمق آب داخل غار در برخی نقاط به 32 متر می‌‌رسد و اختلاف دمای درون و بیرون غار بین 10 الی 15 درجه است. این پدیده زیبا و نادر داراى 2 دهانه است.

سهولان به زبان کردی به معنی یخبندان است که شاید دلیل این نامگذاری مربوط به یخبندان‌های طولانی زمستانی و سرمای هوای داخل غار در تابستان باشد. البته اهالی محل این غار را «کونه کوتر» به معنای لانه کبوتر نیز می‌‌نامند. دلیل این نامگذاری وجود تعداد زیادی لانه کبوتر درون غار است. تنها موجودات زنده این غار کبوتر چاهی وخفاش می‌باشند که قسمت‌هایی از غار را به‌ عنوان آشیانه انتخاب کرده‌اند

تالاب بین المللی کانی برازان، اولین سایت پرنده نگاری کشور:

تالاب کانی برازان در30کیلومتری شمال شرقی مهاباد قرار دارد. با توجه به وجود پتانسیل های موجود، این تالاب به عنوان نخستین سایت پرنده نگری کشور نیز انتخاب شده است. مساحت این تالاب 80 هکتار است. عمق متوسط این تالاب 60 سانتیمتر و حداکثر عمق آن 120 سانتیمتر است.

تالاب کانی برازان در قسمت شمالی حوزه آبریز رودخانه های سیمینه رود و رود مهاباد واقع است که در شمال و شرق روستای قره داغ گستره شده و تا تالاب گروس امتداد می یابد. تالاب کانی برازان یکی از مهم ترین تالاب های اقماری جنوب دریاچه ارومیه است که زیستگاه پر ارزشی را برای پرندگان آبزی فراهم کرده است.

امسال 75 گونه پرنده آبزی و کنارآبزی متعلق به 11 خانواده در این تالاب شناسایی شد که در صورت اضافه کردن گونه های خشکی زی، این تعداد به بیش از 180 گونه خواهد رسید و همین امر اهمیت تالاب را بیش از پیش آشکار می سازد.

از گونه های مهم پرندگان این تالاب می توان به فلامینگو، چنگر، اردک بلوطی، اردک سرسفید، حواصیل خاکستری، پرستوی دریایی، اردک مرمری، باکلان کوچک، پلیکان سفید، چوب پا، کشم بزرگ و عروس غاز اشاره کرد.

بازار قدیمی و تاناکورای مهاباد:

بازرگانی در مهاباد به شکل نیمه مدرن از دوره قاجار گسترش یافت. در آن زمان مبادلات کالا با شام و بیروت مستقیم صورت می گرفت. سرای موصلیان کریم خان و کاشی‌ها در بازار مهاباد و کاروانسرای سیمون همدانی‌ها، تاجر باشی، کوسه از بازار‌های آن موقع مهاباد بود که بیشتر درمرکز شهر واقع بودند. اما در حال حاضر عمده فعالیت‌های اقتصادی وبازار‌های ثابت و دائمی در عین حال قدیمی مهاباد به "قیصریه سرای کریم خان" و "سرای شافعی" معروف اند که مسقف اند و شامل ۵۰۰ دهنه مغازه فعال هستند.

قدمت بازار قدیمی مهاباد با توجه به شیوه معماری و نوع مصالح آن به معماری "مسجد جامع" و "مقبره‌ی بداق سلطان" شباهت کامل دارد که به احتمال زیاد در همان زمان تاسیس و احداث شده اند که قدمت آن حدود ۳۵۰ سال است قسمت‌های عمده این بازار قبل از انقلاب در فواصل زمانی مختلف دو بار در اثر آتش سوزی ویران گردیده و از نو بازسازی شدند. بعد از انقلاب اسلامی و در جریان جنگ تحمیلی قسمتی از سرای کریم خان بمباران شد. در کنار بازارهای قدیمی و تاریخی، بازار لباس های دست دوم خارجی که به تاناکورا شهرت دارد یکی از جاذبه های گردشگری این شهر است که همه را از اقصی نقاط کشور به سوی خود می کشد. این بازار نام خود را از سریال تلویزیونی قدیمی ''سالهای دور از خانه '' ( اوشین ) گرفته است و قدمت آن به حدود 25 سال پیش برمی گردد و تنوع لباسهای عرضه شده در آن همه سلیقه ها را پاسخ می دهد. تجمیع این بازار در یک مجتمع بزرگ در نزدیکی پایانه مسافربری این شهرستان و در کنار بازارچه مرزی مهاباد، بازاری بزرگ را برای گردشگران به وجود آورده است.

نوروز امسال مهاباد، در کنار همه جاذبه های گردشگری اش، با برگزاری چندین برنامه فرهنگی و نوروزگاه پذیرای مسافران و میهمانانی خواهد بود که این شهر زیبا را برای سفر انتخاب می کنند.