به گزارش کُردپرس،این تنها کُردها نیستند که معتقدند، در قرارداد لوزان به آن‌ها جفا شده،بلکه ترکیه نیز بر این باور است که ستم تاریخی را بر آن‌ها روا داشته‌اند.عمر قرارداد لوزان ۱۰۰ سال است و مرداد سال ۲۰۲۳ به پایان می‌رسد.
اردوغان رییس جمهور ترکیه در سال ۲۰۱۵ در اظهارنظری اعلام کرد:روزی می رسد که کرکوک و حلب و موصل و اربیل را به ترکیه الحاق می‌کنیم.حال باید پرسید این تنها نوعی تبلیغ ملیگرایانه است یا اردوغان و ترکیه با یک برنامه از پیش تعیین شده به دنبال تصرف این مناطق هستند.
هر چند اردوغان و ترکیه به دلیل ترس از عواقب بین‌المللی این آرزو، به صورت آشکار آن را بر زبان نمی‌آورند،اما در سه سال گذشته رفتارها و تصرف بخشی از خاک شمال سوریه و شمال عراق به بهانه مسائل امنیتی در مرزهای جنوبیش،در چارچوب همان سناریوی قرارداد میثاق ملی پیشبینی می‌شود.
مقامات ترکیه بارها از طرح میثاق ملی نام می‌برند و حزب ملی‌گرا و حزب عدالت و توسعه که چند سالی است در چارچوب اهداف ناسیونالیستی متحد شده‌اند،مشترکا به دنبال احیای پروژه میثاق ملی و الحاق خاک شمال سوریه و شمال عراق به خاک ترکیه هستند.
قرارداد میثاق ملی چیست؟
در پایان جنگ جهانی اول، امپراطوری عثمانی به اندازه‌ای تضعیف شده بود که تنها ترکیه امروزی و شمال عراق و شمال سوریه و بخشی از خاک یونان را در اختیار داشت.قدرت‌های جهانی آن زمان به دنبال کوچک کردن بیشتر دولت عثمانی بودند تا در نهایت در چارچوب جمهوری امروز ترکیه این کشور شکل گرفت.دولت عثمانی پیش از تجزیه پروژه‌ای را با نام میثاق ملی برای صلح با دول غربی آماده کرد و این پروژه در سال ۱۹۲۰ از سوی پارلمان ترکیه تصویب شد.
مفاد پروژه میثاق ملی
۱) در جریان امضای تفاهم نامه آتش بس "موندروس" مرزهای سیاسی ترکیه معلوم شده است و مناطقی که تحت اشغال نیروهای متخاصم (کشورهای اروپایی متداخل در جنگ جهانی اول) نیستند، به عنوان بخشی از سرزمین ترکیه محسوب می‌شوند.
۲) شهرهای قارص، آرداهان و باتوم که بعنوان ولایات ثلاثه محسوب می‌شوند، از طریق رفراندوم تعیین وضعیت خواهند شد.
۳) اعراب آینده خودشان را تعیین خواهند کرد و بعد از این جزو اراضی عثمانی تلقی نشده و از طریق رفراندوم سرنوشت سیاسی خود را تعیین خواهند کرد.
۴) مناطق موجود در تراکیای غربی نیز با همه پرسی تعیین وضعیت خواهند شد.
۵) چنانچه امنیت استانبول و منطقه مرمره از طریق دولت ترکیه تأمین شود، تنگه‌های بسفر و داردانل برای تردد کشتی‌ها گشوده خواهد شد.
۶) حقوق مدنی و اجتماعی اقلیتهای قومی و مذهبی در داخل ترکیه همسان با اتباع ترکی خواهد بود و دولت مؤظف به رعایت آن است.
۷) محدودیت‌های سیاسی، مالی و قضایی که در قالب کاپیتولاسیون اجرا می‌شده است، بعد از این ملغی می‌شود.
براساس این طرح نیروهای هر دو طرف جنگ، در هر جایی مستقر هستند،در همانجا باقی می‌مانند تا پیمان صلح امضاء شود.در آن زمان ولایت موصل که بیشتر خاک امروز اقلیم کُردستان عراق را دربرمی‌گرفت در کنترل سپاه عثمانی قرار داشت.انگلیسی‌ها از پایگاه استراتژیک موصل اطلاع داشتند.آن‌ها آتش بس "موندروس" را فسخ کردند و موصل را از کنترل سپاه عثمانی خارج کردند.در نتیجه ابتدا پیمان سور و سپس پیمان لوزان منعقد شد و طرح میثاق ملی همانند یک تصمیم تک جانبه عثمانی،به کتابخانه تاریخ پیوست و جمهوری ترکیه تشکیل شد.
پایان پیمان لوزان و برنامه اردوغان برای سال ۲۰۲۳
تابستان سال ۲۰۲۳ مدت زمان پیمان لوزان به پایان می‌رسد و ترکیه در تکاپوی اجرایی کردن پروژه میثاق ملی است تا شمال سوریه که به ولایت حلب و شمال عراق که به ولایت موصل معروف است را به کنترل خود درآورد.اردوغان در آبانماه سال ۲۰۱۷ در سالیاد آتاتورک طی سخنرانی اعلام کرد:ما که جنگ رهایی را آغاز کرده بودیم حتی نمی‌توانستیم از طرح میثاق ملی نامی ببریم اما الان بعد از اتفاقات سوریه و عراق می‌بینید که هر از چندگاهی درباره میثاق ملی‌مان به صدا در می آییم.اگر به مرزهای میثاق ملی‌مان تعدی شود و از این‌مرزها تجاوزی علیه ترکیه روی دهد اصلا نیازی نیست که بگوییم،خوش آمدید و بفرمایید ادامه دهید؟!
این سخنان اردوغان حاوی اشاره‌های بسیار مهمی است که ترکیه به بازگشت به مرزهای میثاق ملی فکر می‌کند.
سیاست نو عثمانی و زنده کردن میثاق ملی
موضوع سیاست نوعثمانی ابتدا در سال ۱۹۷۴ پس از حمله ترکیه به قبرس از سوی یونانی‌ها مطرح شد و بعدا در زمان "تورگوت اوزال" تلاش برای پراکتیزه کردن آن جدی شد.اوزال در سال ۱۹۹۱ قصد داشت از حمله نیروهای ائتلاف به عراق استفاده کند و شمال عراق را به خاک ترکیه الحاق کند اما دچار شکست شد. از سال ۲۰۰۲ و با روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه و شخص اردوغان این سیاست پیگیری شده است.
"احمد داود اغلو" که سال ۲۰۰۹ وزیر خارجه ترکیه بود با انتشار کتابی به نام"عمق استرلتژیک" هدف دولت ترکیه در خصوص این طرح را آشکار کرد و بعدا در دی سال ۲۰۱۰ در نشستی با مقامات انگلیسی، دولت عثمانی را نمونه‌ای از همزیستی مسالمت‌آمیز اقوام ذکر کرده بود و همچنین در اردیبهشت سال ۲۰۱۱ در شهر "چنکالای" ترکیه در سخنرانی اعلام کرد:آن ملت‌هایی که از ما جدا شده‌اند می‌خواهند دوباره با آشتی و آرامی به ترکیه ملحق شوند.از زمان به روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه در ترکیه اظهارنظرهای فراوانی از سوی مقامات ترکیه در خصوص بازگشت به مرزهای میثاق ملی مطرح شده است.تا به امروز تعداد زیادی سریال و فیلم‌سینمایی در خصوص دوران طلایی حکومت عثمانی ساخته شده‌اند که همگی به نوعی به دنبال تهیج احساسات مردم ترکیه و برانگیختن حس ملیگرایی آن‌ها برای پشتیبانی از اقدامات نظامی و سیاسی دولتمردان این کشور بوده تا عملیات‌های نظامی خارج از مرزهای ترکیه را به نوعی بازگشت به خاک دولت عثمانی قلمداد کنند.
سال ۲۰۱۵ در یکی از فیلم‌های تبلیغاتی حزب عدالت و توسعه که اردوغان هم در آن صحبت می‌کند،پشت سر او پرچم‌های ترکیه بر روی قلعه‌های تاریخی شهر اربیل و کرکوک برافراشته شده تا به صورت نمادین یا رسمی اعلام کنند که شمال عراق بخشی از خاک ترکیه است.
در حالی که چهار سال تا پایان پیمان لوزان باقی مانده جنگ بزرگی منطقه را دربرگرفته و ترکیه خود را برای چیزی بیش از طرح میثاق ملی آماده می‌کند و در همین چارچوب توانسته است عفرین،شهبا،باب،اعزاز،جرابلوس،سریکانی،گری سپی را در شمال سوریه و با ورود به عمق سی کیلومتری،بخش‌هایی از شمال عراق را نیز تصرف کند.
همانگونه که محرز است حدود جغرافیایی کنونی ترکیه معین شده ولی در ماده نخست میثاق ملی از سرزمین‌هایی سخن به میان می‌آید که اگر تحت اشغال نیروهای در حال جنگ نبوده باشند به عنوان بخشی از سرزمین ترکیه محسوب می‌شوند. اما نکته مهم در اینجاست که این مناطق در چه صورتی اشغال شده و یا فاقد شرایط غیر اشغالی به شمار می‌روند؟
رجب طیب اردوغان با ذکر این قضیه که شمال سوریه و عراق مناطقی است که هم کیشان و هم نژادان آن‌ها سکونت دارند و می‌بایستی از حقوق آنان دفاع کند؛ بدون آنکه به قوانین بین‌الملل و امکان حقوقی آن توجه کند،به طرح میثاق ملی می‌پردازد و تصورش بر این است که مناطق یاد شده، سرزمین‌های اشغالی توسط طرفین جنگ در شرایطی است که خارج از کنترل دولت‌های سوریه و یا عراق است. لذا بر آن است که حضور ترکیه را رقم زده و در صورت پایان نبرد و خارج کردن داعش از منطقه و با توسل به اینکه جهت تثبیت امنیت مرزهای خود از دست پ‌ک ک ، می‌بایستی مناطق شمال عراق و سوریه را جزو خاک سرزمین ترکیه بداند. اما نکته حائز اهمیت این است که ترکیه سرزمین‌هایی را متعلق به خود می‌داند که براساس تاریخ روزگاری متعلق به او نبوده‌اند و او و پدرانش از آسیای مرکزی به این جغرافیا آمدند و با کنار زدن یونانی‌ها،کُردها،ارمنی‌ها،آشوری‌ها جغرافیای امروز ترکیه را بنا نهادند!
نظر شما