جهان غرب و بخش اعظم جهان عرب به علاوۀ ترکیه، مدت ها بر لزوم کناره گیری بشار اسد رئیس جمهور سوریه از قدرت برای حل و فصل بحران سوریه پافشاری می کردند. اتحادیۀ عرب اندکی پس از آغاز جنگ داخلی سوریه در سال 2011، عضویت این کشور را که خود یکی از بنیان گذاران اتحادیه بود، به حالت تعلیق درآورد. ترکیه نیز، که البته مواضع متلونی داشت، تا چندی پیش اعلام می کرد اسد جایی در آیندۀ سوریه ندارد. اما اخیراً مولود چاوش اوغلو وزیر امور خارجۀ سوریه اعلام کرد کشورش آماده است با دولت بشار اسد همکاری کند، البته به این شرط که وی در یک انتخابات دموکراتیک به ریاست جمهوری برگزیده شود.

ترکیه پیش از این، نخست در سال 2016 و سپس در آوایل سال 2018 دو بار به خاک سوریه حمله کرده و مناطق عفرین، جرابلس، باب و اعزاز را در شمال و شمال غرب این کشور به کنترل خود درآورده است. ترکیه این مناطق را به معنای واقعی کلمه اداره می کند؛ به نحوی که گویی این مناطق بخشی از قلمرو ترکیه شده اند. با وجود این، ترکیه همواره تأکید کرده است که چشم داشتی به خاک سوریه ندارد و تنها هدفش مبارزه با گروه های تروریستی است.

اینک ترکیه برای حملۀ سوم خود به خاک سوریه آماده می شود. این حمله، چنان که مقامات ترک ادعا می کنند، در عمق و ابعاد با دو اقدام نظامی پیشین تفاوت دارد. ترکیه این بار می خواهد شرق فرات را از نیروهای کرد پاک سازی کرده و به کنترل خود آورد. اما اگر این برنامه چنان که ترکیه پیش بینی کرده است، پیش برود کردها و کل سوریه در خطر خواهند بود. ترکیه این بار چراغ سبز ایالات متحده و بهانۀ مبارزه با دولت اسلامی عراق و شام (داعش) را نیز دارد.

جیهان شیخ احمد سخنگوی ارتش دموکراتیک سوریه در واکنش به ورود نیروهای دولت مرکزی سوریه به منطقۀ منبج گفت: «ما از ورود ارتش سوریه به منبج برای محافظت از کشور پشتیبانی می کنیم، چرا که ترکیه در هر جایی که قدم می گذارد، دیگر امکان ندارد از آن خارج شود.» شاهد این مدعا ورود ارتش ترکیه به قبرس در سال 1974 است، که تا امروز ادامه دارد. پیدا است که کردها نشانه های یک اشغال بلند مدت را در رفتار ترکیه در یافته اند و طبیعی است که برای پیشگیری از آن تلاش کنند. به همین خاطر از دولت سوریه خواستند در دفاع از خاک این کشور با آنها همکاری کند. ارتش سوریه نیز در پاسخ به این درخواست نیروهای خود را تا خط حائل میان نیروهای کرد و شبه نظامیان تحت حمایت ترکیه در غرب و شمال غربی منطقۀ منبج پیش کشید.

از سوی دیگر، بسیاری از کشورهای عربی که زمانی دربارۀ سرنوشت سوریه با ترکیه هم رأی و هم داستان بودند، به نظر می رسد اینک آنها نیز به خطری که سوریه را تهدید می کند واقف شده اند و یکی پس از دیگری واکنش نشان می دهند. مصر هفتۀ گذشته برای وساطت میان کردهای سوریه و دولت مرکزی این کشور، به منظور هماهنگی این دو طرف برای مقابله با تهدید ترکیه، اعلام آمادگی کرد. روز گذشته نیز بحرین و امارات متحدۀ عربی پس از سال ها سفارت خانه های خود را در دمشق بازگشایی کردند و برای عادی سازی روابط خود با جمهوری عربی سوریه ابراز تمایل کردند. انور قرقاش وزیر مشاور امور خارجۀ امارات متحدۀ عربی، یکی از دلایل این اقدام «کاملاً حساب شده و مطالعه شده» را «مقابله با نفوذ ترکیه» در سوریه عنوان کرده است.

در عین حال، اخباری منتشر شده است که نشان می دهد اتحادیۀ عرب قصد دارد موضوع پیوستن دوبارۀ سوریه را به این اتحادیه بررسی کند. گفته می شود اغلب کشورهای عضو این اتحادیه از تصمیم «شتاب زدۀ» تعلیق عضویت سوریه پیشمان شده اند. در چنین مقطع حساسی که حملۀ نظامی ترکیه و متحدان سوریش به مناطق شمال و شمال شرقی سوریه هر لحظه ممکن است آغاز شود، و نقش ایالات متحده که تعیین کنندۀ رویکرد بسیاری از کشورهای عربی نسبت به سوریه بوده است، کم رنگ می شود، ایفای نقشی جدی از سوی اتحادیۀ عرب و هم زمانی آن با توافق نسبی کردها و دمشق دربارۀ دفاع مشترک در برابر حملۀ ترکیه، می تواند از قدرت بازدارندگی بالایی برخوردار باشد.

اینک که با درخواست و دعوت کردها، ارتش سوریه تا خط مقدم جنگ احتمالی میان کردها و ترکیه پیشروی کرده است، موضع گیری جدی اتحادیۀ عرب در مخالفت با حملۀ ترکیه به ارتش یک کشور عربی و یکی از اعضای این اتحادیه، در بعد بین المللی اهمیت بسیاری خواهد داشت. این اقدام اگر برای تغییر بی درنگ موضع ماجراجویانۀ ترکیه کافی نباشد، دست کم در میان مدت خواهد توانست باعث محدود شدن ابعاد جنگ محتمل پیش رو شود و از پیامدهای منفی و خونبار آن بکاهد. این که آیا اتحاد کردها و عرب ها علیه ترکیه شکل می گیرد، یا ترکیه تا عمق خاک سوریه را اشغال خواهد کرد، باید منتظر بود و دید.

بیشتر بخوانید:

کردهای سوریه پس از خروج آمریکا / بیستون عباسی

روزنامه نگار کُرد سوری در گفت و گو با کُردپرس: ارتش سوریه در بخش غربی منبج مستقر می شود/حضور ارتش سوریه به دلیل تهدیدات ترکیه است

جیهان شیخ احمداعلام کرد: استقبال ارتش دموکراتیک سوریه از ورود ارتش سوریه به منبج

ارتش سوریه وارد منبج شد

درخواست YPG از دولت سوریه برای ورود به منبج و دفاع از این شهر در برابر تهدیدهای ترکی