به گزارش خبرگزاری کردپرس، امام زاده مهدی صالح که در همسایگی شهر ماژین از توابع شهرستان دره شهر استان ایلام قرار دارد شاید قدیمی ترین بنای مذهبی استان هم به حساب آید اما این بنای باستانی چند سالی است که به سرعت در حال تخریب و از بین رفتن است.

این بنا اگرچه که یک اثر منحصر به فرد باستانی و مذهبی به حساب می آید اما شکل و شمایل یک امام زاده امروزی که معمولا و مرتب در حال بهسازی، محوطه سازی ،کاشیکاری و از همه لحاظ در معرض توجه بودن هستند را ندارد و بیشتر به یک مخروبه ی رها شده در کنار یک شهر شباهت دارد تا یک امام زاده و حتی یک اثر باستانی.

در تابلویی که اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان ایلام در کنار این بنا نصب کرده زیربنای این اثر را 130 متر مربع برشمرده و آن را مربوط به دوران ایلخانیان معرفی کرده و نوع مصالح به کار رفته در ساخت آن را هم گچ و آجر معرفی کرده است.

تلاش‌های میراث فرهنگی استان ایلام برای جلوگیری از تخریب کامل این بنا

بیشتر دیوارهای چهارگوشه امام زاده مهدی صالح در سالهای اخیر تخریب و از بین رفته و تنها دو دیوار و اندکی از گنبد در حالتی از احتضار سرپا نگه داشته شده اند .

اداره کل میراث فرهنگی استان ایلام اخیراً اقداماتی را به منظور جلوگیری از مرگ این اثر باستانی آغاز کرده است . در کنار چند دیوار باقی مانده از این اثر، داربست هایی توسط اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان ایلام نصب شده اند که چند کارگر بر روی آنها در حال کار و فعالیت هستند.

به گفته یکی از این کارگرها، این داربست ها و کاری که آنها در حال انجام ان هستند نه بازسازی و مرمت بلکه اقداماتی برای جلوگیری از فروریختن دیوارهای باقی مانده این اثر باستانی هستند که آنهم معلوم نیست در برابر حوادث طبیعی توان مقامت داشته باشند یا خیر.

در بخشهایی از دیواره داخلی امام زاده مهدی صالح ،تسبیح های زیادی آویزان شده اند که توسط افراد زائر به روی این دیوار پرتاپ شده اند. در زمانی که از این بقعه باستانی دیدن می کنم معدود افرادی از اهالی ماژین را که به زیارت این بقعه می آیند مشاهده می کنم که تسبیح هایی را که در دست دارند روی دیوارهای داخلی باقی مانده از این اثر پرتاپ میکنند و اعتقاد دارند که اگر این تسبح در گوشه ای از این دیوار آویزان شد و پایین نی افتاد مراد و آرزویشان برآورده می شود و اگر پایین افتد نه.

ویژگی‌های معماری امام‌زاده مهدی صالح(ع) ماژین

اثر باستانی امام زاده مهدی صالح(ع)، بنایی چهار گوش است که در دو طبقه با گنبد هرمی شکل ساخته شده است. مرقد اصلی در طبقه زیرین بنا قرار دارد و طبقه بالایی شامل گنبد و دیوارهای آجری احاطه کننده آن است. تزئینات بکار گرفته شده و گچ بری های داخل مقبره از جمله آثار ارزنده و بی نظیر این اثر باستانی دوران ایلخانیان است.

همچنین در دیوارهای اطراف محراب این بنای تاریخی آیاتی از قرآن کریم شامل آیت ‌الكرسی با هنرمندی خاصی به خط كوفی گچبری شده است و روی سطوح جانبی قبر امام زاده در طبقه زیرین بنا آیاتی از ســـوره مباركه حشر با خط نسخ و در قالب گچ بری به زیبایی تمام نگاشته شده است .

در داخل كفش كن و یا راهروی این بنا دو ورودی قرار دارد که یك ورودی به سمت اتاق كوچك خادم بقعه و ورودی دیگر به سمت داخل بقعه باز می شود. داخل مقبره دارای دو سطح متفاوت است که هنگام ورود به سطح اصلی چهار پله پایین تر و در بخش زیر زمین آن مقبره مهدی صالح(ع) قرار گرفته است. طبقه زیرین هم كلاً با نمای آجر ساخته شده و طاق آن جناقی شکل است .

همانطور که گفته شد هم اکنون بیشتر دیوارهای این بنای تاریخی تخریب شده و تنها بخشی از گنبد و سازه های بخش شمالی آن باقی مانده است که آن هم در صورت عدم محافظت از آن مشخص نیست تا چه زمانی توان مقاومت داشته باشند.

بازسازی اثر باستانی امام‌زاده مهدی صالح(ع) نیاز به اعتبارات ملی دارد

برای آگاهی از روند بازسازی امام زاده مهدی صالح(ع)، به سراغ بخشدار ماژین رفتیم و نظر وی را در این زمینه جویا شدیم.

مسلم تیرافکن در گفتگو با کردپرس با تأکید بر اینکه این امام زاده تنها اثر باستانی مربوط به دوران ایلخانیان در استان ایلام است می گوید: متاسفانه در سالهای اخیر و در اثر حوادث گوناگون بخش بزرگی از این اثر باستانی و مذهبی از بین رفته و بین 60 تا 70 درصد آن کاملا از بین رفته است و درصد کمی از آن سالم مانده است.

وی ادامه داد: آنچه که مسلم است این است که بازسازی کامل این مبنا با استفاده از اعتبارات اندک استانی امکان پذیر نیست و برای مرمت کامل این بنا باید به دنبال اختصاص اعتبارات ملی باشیم.

بخشدار ماژین افزود: در سفر آینده استاندار ایلام به شهرستان دره شهر و بخش ماژین این موضوع مهم را با استاندار ایلام در میان خواهیم گذاشت تا روند اختصاص اعتبارات ملی پی گیری شود.

حساسیت ویژه برای بازسازی یک اثر باستانی و مذهبی

وی افزود: اخیراً توسط اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان ایلام اقداماتی هرچند جزئی و مقطعی برای نگهداری بخش باقی مانده این اثر باستانی در حال انجام بوده و اعتباراتی هم برای نگهداری و جلوگیری از تخریب بیشتر این اثر اختصاص یافته است.

تیرافکن تصریح کرد: نظریه های گوناگون در باره نحوه بازسازی این امام زاده و اثر باستانی وجود دارد که برخی معتقدند این بنا باید کاملا از نو ساخته شود و برخی هم اعتقاد دارند باید شکل سنتی و باستانی بنا حفظ شود و کار مرمت آن بر مبنای ساختار معماری قبلی آن انجام شود.

وی ادامه داد: از آنجایی که ایر اثر هم یک بنای باستانی و تاریخی و هم یک بنای مذهبی است حساسیت خاصی در مورد بازسازی آن وجود دارد چرا که مثلا اداره کل اوقاف و امور خیریه استان ایلام و نیز اداره کل میراث فرهنگی استان هر یک نظرات گوناگون در باره نحوه بازسازی این اثر دارند.

ارادت مردم استان‌های ایلام، لرستان و خوزستان به امام‌زاده مهدی صالح(ع)

به گفته اهالی ماژین امام زاده مهدی صالح(ع) به خاطر قدمت دیرینه ای که دارد و از آنجایی که در حد فاصل سه استان ایلام، لرستان و خوزستان قرار دارد مورد توجه و ارادت مردم این سه استان بوده و همواره پذیرای زائرانی از این سه استان و حتی مناطق دیگر بوده است.

میرزا، یکی از اهالی سالمند ماژین اما اعتقاد دارد در چند سال اخیر و از زمانی که روند تخریب این امام زاده آغاز شده است از شمار زائران آن نیز کم شده است.

وی با بیان این‌که سالهای سال است روند تخریب این اثر باستانی آغاز شده است گفت: متاسفانه در سالهای گذشته و زمانی که روند تخریب این اثر در مراحل ابتدایی بود توجهی به بازسازی این اثر باستانی صورت نگرفت چرا که در آن موقع با هزینه های بسیار کمتر می شد این بنا را مرمت و از تخریب آن به شکل امروزی جلوگیری کرد و کار به اینجا کشیده نمی شد.

این مرد دوران دیده با بیان اینکه این اثر مربوط به دوران بسیار دور بوده و از گذشتگان و پیشینیان همواره شکوه این اثر باستانی و قدمت بنای آن نسل به نسل منتقل شده است گفت: مردم این دیار اعتقاد بسیاری به این امام زاده داشته و چه بسا مریض هایی که با توسل به این امام زاده شفا پیدا کرده اند.

گزارش: حشمت اله کرمی نژاد