روز 19 دسامبر 2018 دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده یک بار دیگر از طریق توئیتر جنجال آفرینی کرد و اعلام کرد گروه تروریستی دولت اسلامی عراق و شام (داعش) به طور کامل شکست خورده و دیگر نیازی نیست نیروهای نظامی کشورش در سوریه بمانند، بنابراین، آنها را به سرعت از سوریه خارج خواهد کرد.

ترامپ در توئیتر نوشت: «ما داعش را در سوریه شکست داده ایم، تنها دلیل من برای حضور در آنجا در دورۀ ریاست جمهوری.»

مقامات آمریکایی اعلام کردند نیروهای این کشور در یک دورۀ 30 روزه از سوریه خارج خواهند شد.

این خبر به زودی نوک پیکان انتقادات را متوجه ترامپ و ایالات متحده کرد. بسیاری در آمریکا گفتند این اقدام در راستای منافع ایالات متحده نیست. برخی آمریکا را به خیانت به کردها در آستانۀ حملۀ نظامی ترکیه به شمال سوریه متهم کردند. و گروهی دیگر گفتند کار داعش تمام نشده و این اقدام به تجدید حیات داعش منجر خواهد شد.

جیمز ماتیس وزیر دفاع ایالات متحده و برت مک گورک نمایندۀ ایالات متحده در ائتلاف بین المللی ضد داعش در واکنش به این تصمیم شتاب زده و هماهنگ نشده از سمت های خود استعفا کردند.

اما ترامپ که ادعا کرده بود داعش کاملاً شکست خورده است، روز 22 دسامبر در توئیتر نوشت داعش «تا حد زیادی» شکست خورده است. ترامپ نوشت: «رفتیم که سه ماه آنجا باشیم و این هفت سال پیش بود، اما هرگز باز نگشتیم. وقتی من رئیس جمهور شدم داعش وحشی شده بود. اکنون داعش تا حد زیادی شکست خورده است و سایر کشورهای منطقه، از جمله ترکیه، باید به آسانی بتوانند از پس آنچه باقی مانده بر بیایند. ما به خانه بر می گردیم.»

اما روز 23 دسامبر سخن از خروج «کند» نیروهای آمریکایی از سوریه به میان آمد. در این روز ترامپ با رجب طیب اردوغان همتای ترک خود تلفنی گفتگو کرد و پس از آن در توئیتر نوشت: «کمی پیش با اردوغان رئیس جمهور ترکیه یک گفتگوی طولانی و مفید داشتم. ما دربارۀ داعش، اقدامات مشترکمان در سوریه و خروج کند و کاملاً هماهنگ شدۀ نظامیان ایالات متحده از منطقه بحث کردیم. آنها پس از سال ها دارند به خانه می آیند...»

در این مقطع برنامۀ زمانی خروج نیروهای آمریکایی از سوریه 100 تا 120 روز اعلام شد.

توئیت روز 24 دسامبر ترامپ هم خبر ساز شد. ترامپ نوشت: «اردوغان رئیس جمهور ترکیه با قدرت به من اطلاع داد که وی بقایای داعش را در سوریه پاک سازی خواهد کرد... و او مردی است که می تواند این کار را انجام دهد. علاوه بر این، ترکیه درست در مجاورت [داعش] است. نیروهای ما دارند به خانه می آیند.»

این اظهارات نیز انتقادها و تردیدهای زیادی در پی داشت. بسیاری نسبت به حسن نیت اردوغان اظهار تردید کردند و گفتند حکومت ترکیه مدت ها با داعش هم مرز بوده و حساسیتی نشان نداده است و این تصمیم در راستای دشمنی با کردها است، نه داعش. علاوه بر این، گروهی دیگر نسبت به توانایی ترکیه در مبارزه با داعش، صدها کیلومتر در عمق خاک سوریه و دور از مرزهای ترکیه، ابراز تردید کردند.

ترامپ که پیش از این قرار بود مبارزه با داعش را به کشورهای منطقه، و به ویژه ترکیه واگذار کند، روز 31 دسامبر ضمن تأکید بر این که عجله ای برای خارج کردن نیروهای آمریکایی از سوریه ندارد از ادامۀ مبارزه با داعش گفت. وی باز هم در توئیتر نوشت: «... داعش عمدتاً از میان رفته است، ما نیروهایمان را به کندی به خانه باز می گردانیم که در کنار خانواده هایشان باشند، اما در عین حال با بقایای داعش مبارزه می کنیم......»

در نهایت، روز گذشته ترامپ پیش از نشست کابینه اعلام کرد هیچ برنامۀ زمانی مشخصی برای خروج نیروهای آمریکایی از سوریه وجود ندارد و خروج آنها «طی یک دورۀ زمانی» صورت خواهد گرفت. وی همچنین اعلام کرد قصد دارد از نیروهای کرد سوریه، که در پی اعلام تصمیم وی، در معرض تهدید جدی تر حملۀ نظامی ترکیه قرار گرفته بودند، محافظت کند. ترامپ گفت «کردها متحدان قابل اعتماد ما بودند و با داعش جنگیدند و ما از آنها محافظت خواهیم کرد. اما ما نمی خواهیم تا ابد در سوریه بمانیم.»

چنان که مشاهده شد، در دو هفتۀ گذشته مواضع ترامپ دربارۀ سه محور مهم در خصوص سوریه دستخوش تغییر و، می توان گفت نرمش، شده است. این سه محور عبارتند از زمان خروج نیروهای آمریکایی از سوریه، مبارزه با داعش و حمایت از نیروهای کرد.

ترامپ دربارۀ زمان بندی خارج کردن نیروهای نظامی کشورش از سوریه، از «خروج فوری»، «30 روزه»، «کند»، «کند و هماهنگ شده» و «4 ماهه»، در نهایت به «طی یک دورۀ زمانی» نامشخص رسید.

دربارۀ مبارزه با داعش نیز ابتدا اعلام کرد «داعش شکست خورده است» و حتی گفته می شد ترامپ قصد دارد پس از خروج نظامیان حملات هوایی علیه مواضع داعش را نیز متوقف کند، اما سپس گفت «تا حد زیادی شکست خورده است»، «کشورهای منطقه از پس آن بر می آیند»، «اردوغان بقایای داعش را نابود می کند»، و سرانجام گفت «نیروهایمان را خارج می کنیم اما در عین حال با داعش مبارزه می کنیم.»

موضع ترامپ در خصوص کردها نیز شاهد تغییر قابل توجهی بوده است. شاید عمده ترین انتقادهایی که پس از اعلام تصمیم خروج از سوریه متوجه ترامپ شد، در همین باره بود. متحدان ایالات متحده، بیش از همه فرانسه، از تنها گذاشتن کردها که مؤثرترین نیروی زمینی در مبارزه با داعش بودند و به نحوی در تأمین امنیت غرب در مقابل تهدید داعش نقش داشتند، انتقاد کردند.

بدیهی بود که ترامپ در اعلام تصمیم خروج از سوریه و پس از آن در محول کردن نبرد با داعش به ترکیه، کردها را به کلی نادیده گرفته بود. خروج آمریکا از منبج چیزی است که ترکیه مدت ها در انتظار آن است تا به این شهر حمله کند. علاوه بر این، صدور مجوز مبارزه با داعش برای ترکیه به معنای عبور نیروی زمینی ارتش ترکیه از قلمرو تحت کنترل نیروهای کرد است، که بدون تردید بدون شکست دادن و بیرون راندن آنها از منطقه عملی نمی شود.

اما سرانجام ترامپ به این انتقادها پاسخ داد و قول داد از کردها حمایت و حفاظت کند، هرچند با این توضیح هشدار گونه که «آمریکا تا ابد در سوریه نخواهد ماند.»

بیشتر بخوانید:

کردهای سوریه پس از خروج آمریکا / بیستون عباسی

ادعای ریشه کن کردن داعش توسط اردوغان و واقعیت های میدانی / بیستون عباسی

رئیس جمهور فرانسه: دین خود را به کردها فراموش نکنید

خروج آمریکا از سوریه؛ مواضع و واکنش ها