همان گونه که پیش بینی شده بود، روندی که بعد از اعلام خروج نیروهای آمریکایی از سوریه آغاز شده است، برخلاف آنچه که به نظر می رسید به نفع ترکیه عمل نکرد و تا این لحظه ترکیه نتوانسته است در معادله جدید قدرت در منطقه دستاوردی داشته باشد. چانه زنی ترکیه و اقدامات دیپلماتیک این کشور که همزمان با آمادگی برای انجام حمله نظامی به منبج و شرق فرات به اوج خود رسیده بود، تا کنون برای ترکیه ثمره ای در پی نداشته و ترکیه نا امید از توافق با آمریکا و دلسرد از حمایت روسیه، در تلاش برای دستیابی به راه حلی برای فرار از گره کوری است که در سوریه به آن گرفتار شده است.

شکست مذاکرات هیئت بلند پایه ترکیه که به مسکو سفر کرده بود از همان روز اول این سفر مسجل به نظر می آمد. عدم دستیابی به موفقیت در کسب حمایت روسیه در عملیات نظامی ارتش ترکیه به منبج و شرق فرات توسط هیئت ترکی و خودداری ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه از تماس تلفنی با رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه تابلویی را پیش روی ترک ها ترسیم می کرد که نباید مانند عملیات عفرین این بار هم روی چراغ سبز روسیه حساب باز کنند. روسیه که بعد از اعلام خروج نیروهای آمریکایی از سوریه دچار شک و تردیدهایی در خصوص ترکیه شده است، نگرانی های عمیقی از تمایل سیری ناپذیر ترکیه به عملیات نظامی در سرزمین های سوریه و احتمال تبدیل این اقدامات به کشور گشایی توسط ترکیه و عدم خروج از سرزمین های سوریه پیدا کرده است. از همین رو روسیه که در سال گذشته میلادی روابط بسیار مستحکم و نزدیکی با ترک ها برقرار کرده بود در روند جدیدی که در منطقه آغاز شده است با احتیاط بیشتری به آنکارا نزدیک می شود. به خصوص اقدام اخیر روسیه در منبج و اعزام نیروی پلیس نظامی به این شهر که آخرین گزارش های به دست آمده حاکی از گشت زنی مشترک نیروهای ارتش سوریه با نیروهای محلی شورای نظامی منبج در غرب این شهر است، ترکیه را بیش از پیش از حمایت روس ها در عملیات جدید ارتش ترکیه در منبج و شرق فرات دلسرد می کند.

علاوه بر تمامی این ها، یک حقیقت دیگر در رابطه آنکارا – مسکو با محوریت سوریه وجود دارد که باید آن را نیز در نظر گرفت. حلقه ای که ترکیه و روسیه را در سوریه متحد همدیگر می کند حضور جدی ترین رقیب روسیه یعنی آمریکا در سوریه است. روسیه هم برای جلوگیری از کشیده شدن کامل ترک ها به سمت آمریکا و هم به منظور در موضع ضعف قرار دادن واشنگتن با ترکیه همکاری های نزدیکی را شروع کرده است، اما اکنون با خروج آمریکا از سوریه تنها رقیبی که برای روسیه در این کشور باقی می ماند ترکیه است. بنابراین معادله جدید قدرتی که در سوریه آغاز شده است حتی این پتانسیل را دارد که شرکای دیروز را به رقبای امروز تبدیل کند. ذهنیت "دشمنِ دشمن من، دوست من است" با خروج نیروهای آمریکایی از سوریه برای روسیه تمام شده خواهد بود و روسیه با ترکیه ای رو در رو خواهد شد که منافعشان در سوریه زیاد هم در یک راستا نیست.

مسئله آمریکا پیچیده تر از مسئله روسیه برای ترکیه است. روسیه در خصوص سوریه سیاست بسیار روشنی دارد؛ آن هم حاکمیت کامل دولت مرکزی بر تمام بخش های سوریه است. ولی آمریکا در ارتباط با ترکیه از مسئله سوریه به عنوان یک اهرم فشار استفاده می کند. تأکید آمریکایی ها بر محافظت از کردها در قبال حملات ترکیه و یا همکاری آمریکایی ها با نیروهای کرد سوریه به هیچ عنوان نمی تواند از این مسئله نشات بگیرد که کردهای سوریه برای آمریکا مهم هستند و صرفاً به خاطر کردها است که با ترکیه مقابله می کند. معامله واشنگتن با آنکارا با محوریت مسئله شمال سوریه دارای پیچیدگی های بسیاری است. سفر اخیر هیئت آمریکایی به ترکیه از چند روز پیش با توجه به اظهار نظرات متقابل سیاستمداران دو طرف محکوم به شکست بود. چیزی که با قهر سیاسی جان بولتون مشاور امنیت ملی آمریکا و ترک زودهنگام آنکارا به وقوع پیوست. در واقع دلیل تنش های حل ناشدنی روابط ترکیه – آمریکا به موضوعات مختلفی برمی گردد که تنها یکی از آنها مسئله کردهای شمال سوریه است. نزدیکی ترکیه به ایران و روسیه، خریداری سامانه دفاع موشکی S-400 روسی توسط ترک ها، عدم همراهی ترکیه در تحریم های آمریکا علیه ایران، موضع گیری های شدید نسبت به مسئله بیت المقدس از سوی دولت ترکیه و اختلافات عمیق با اسرائیل، اقدامات ترکیه در شرق دریای مدیترانه و ... از یک سو و مسئله حضور سران جماعت گولن در آمریکا و عدم استرداد رهبر این جماعت از سوی آمریکا به ترکیه، همکاری با نیروهای کرد YPG در سوریه توسط آمریکا و ارسال سلاح های سنگین و حمایت های تسلیحاتی از کردها از سوی دیگر باعث شده است که روابط ترکیه – آمریکا در یک وضعیت بحرانی امتداد دار قرار گیرد. در واقع آمریکا پروسه ای را که تحت عنوان خروج از سوریه در نظر گرفته است به عنوان یک اهرم فشار علیه ترکیه به کار می برد، که این موضوع نیز باعث می شود تا ترکیه از آن امیدواری های روز اول خود نسبت به خروج آمریکا از سوریه و حمله نظامی به مناطق مورد نظر خود دور شود. چیزی که در اظهارات روز گذشته مولود چاووش اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه به وضوح می توان مشاهده کرد، همین مسئله بود. تاکید بر ادامه همکاری های ترکیه با ایران و روسیه در سوریه و بیان دشواری های آمریکا در خروج از سوریه از سوی وزیر امور خارجه ترکیه، نشان دهنده نا امیدی روز افزون آنکارا از آمریکا در همراهی با ترکیه در سیاست های شمال سوریه است.

خبرگزاری کردپرس/سرویس ترکیه/محمد شریفی کرجان

بیشتر بخوانید:

وزیر امور خارجه ترکیه: ایران یکی از بازیگران مهم در سوریه است

گشت زنی مشترک مجلس نظامی منبج با نیروهای روسی در منبج

چرا حملۀ ترکیه به شرق فرات حتمی است؟