پیام اخیر دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا که صدر تمام خبرگزاری جهان را به خود اختصاص داده و در پی آن باعث واکنش های بیشمار و بعضاَ تندی هم در داخل ترکیه شد نیاز به یک واکاوی دقیق تر برای درک بیشتر تحولاتی که پیش رو است؛ دارد. این پیام دو بخشی که به دلیل بی پرده و صریح بودن بخش اول آن تمام توجه ها را به خود جلب کرد در واقع یک تناقض عمیق دارد که تلاش خواهیم کرد تا به تجزیه تحلیل این موضوع بپردازیم. بخش اول سخنان که عنوان می شود «در صورت حمله به کردهای سوریه اقتصاد ترکیه را نابود خواهیم کرد» در واقع یک پیامی تهدید آمیز، صریح و بی پرده است که چنین به نظر می رسد که بیشتر هم کاربرد داخلی برای ترامپ داشته و به نوعی برای منحرف کردن افکار عمومی به حساب می آید. با این که واکنش ها و توجه ها بیشتر به این بخش از پیام معطوف شده است ولی بخش دوم این پیام که در آن ترامپ از «منطقه امن ۲۰ مایلی» سخن می گوید در واقع مهمتر از بخش اول بوده و ارمغانی است که ترامپ به رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه تقدیم می کند.

منطقه حائل امنیتی و یا همان منطقه امن در واقع طرحی است که رجب طیب اردوغان از آغاز بحران سوریه و حتی در دوران نخست وزیری خود در سیستم سابق ترکیه بر آن تاکید کرده و تلاش های زیادی برای عملی شدن آن در شمال سوریه نیز انجام داده است. اردوغان از دوران ریاست جمهوری باراک اوباما در ترکیه در تلاش برای ایجاد یک منطقه حائل امنیتی حدود ۳۰ کیلومتری از مرزهای ترکیه در عمق سوریه بوده است که بارها بر این مسئله در طول چند سال اخیر تاکید کرده بود. اکنون دونالد ترامپ در حالی که یک تهدید بسیار گمراه کننده را برای ترکیه مطرح می کند در پی آن موضوعی را طرح می کند که شاید مهمترین خواسته ترکیه در چند سال اخیر در سیاست های سوریه است. منطقه امن ۲۰ مایلی که ترامپ در پیام توئیتری خود برای شمال سوریه مطرح می کند در واقع شامل یک منطقه ای در عمق ۳۲ کیلومتری را در برمی گیرد که همخوانی کامل با طرح اردوغان برای شمال سوریه دارد. منطقه ای که مناطق شمالی رقه و حسکه را نیز در برمی گیرد از غرب به شرق به ترتیب مناطق مهم و استراتژیکی همچون سرین، شمال عین العیسی، سلوک، راس العین، شمال تل تامر،‌ دربیسیه، عامودی، قامشلو، وردیه، تل حمیس، قحتانیه و مالکیه را در بر می گیرد. مناطق بسیار مهمی همچون کوبانی، تل ابیض (گری سپی)، دربیسیه و ... که برای کردها بسیار مهم بوده و از مناطق مهم کردنشین سوریه به حساب می آید در این منطقه امن عمق ۳۲ کیلومتری و طول نزدیک به ۵۰۰ کیلومتری جای می گیرد. این خط از ساحل رود ساجور در غرب منبج آغاز شده و به شرق فرات کشیده می شود.

منطقه امن در شمال سوریه برای اولین بار در سال ۲۰۱۳ میلادی توسط رجب طیب اردوغان طرح شده بود. اردوغان در آن تاریخ با باراک اوباما یک طرح ۳ ماده ای را ارائه داده بود که در این طرح منطقه پرواز ممنوع اعلام شده و در پی آن منطقه حائل امنیتی به وجود آمده و در سومین قدم عملیات زمینی با حضور نیروهای ائتلاف بین المللی شکل می گرفت. اکنون با گذشت نزدیک به شش سال از این موضوع دونالد ترامپ بسیار زیرکانه با نظر اردوغان موافقت می کند ولی آن را در هاله ای از تناقض مطرح می کند که توجه ها را به خود جلب نکرده و فشاری که در داخل آمریکا در پی تصمیم ترامپ مبنی بر خروج نیروهای آمریکایی از سوریه علیه وی صورت گرفته است؛ تشدید نشود.

ترامپ در واقع با تهدید ترکیه به نابودی اقتصاد آنکارا تلاش می کند تا منطقه امن ۲۰ مایلی را از چشم منتقدان و مخالفان به خصوص داخلی خود پنهان نگه دارد چیزی که وزیر امور خارجه ترکیه نیز در اولین پیام خود در خصوص واکنش به این پیام توئیتری ترامپ نیز آن را مطرح کرده و بلافاصله بعد از آن اردوغان با ترامپ تماس تلفنی برقرار کرده و ابراهیم کالین سخنگوی ریاست جمهوری ترکیه در مصاحبه مطبوعاتی خود از ختم به خیر شدن مسئله سخن می گوید!

آمریکا نه اقتصاد مهمترین متفق خود در منطقه را نابود می کند و نه به خاطر کردها از شراکت و همکاری با ترکیه دست برمی دارد. تمام جنجال ها و تنش هایی سیاسی میان ترکیه – آمریکا، پیام های تند توئیتری، قهرهای سیاسی، واکنش های تند مقامات ترکیه و تمامی این ها در حالی صورت می گیرد که ترکیه با اعزام ۸۰ هزار نیرو نظامی و هزاران تانک و خودروی زرهی آمادگی خود برای بزرگترین عملیات برون مرزی خود در تاریخ جمهوریت ترکیه را به اتمام رسانده است. توافقات پشت پرده آنکارا – واشنگتن ورای تمامی جنجال های سیاسی است که در برابر لنز دوربین ها و شبکه های مجازی آن را مشاهده می کنیم.

خبرگزاری کردپرس/سرویس ترکیه/محمد شریفی کرجان