به گزارش خبرنگار کردپرس، امروزه شهرها با مجموعه ای از چالش ها و مشکلات متعددی روبرو هستند. فاصله و شکاف طبقاتی بین فقرا و ثروتمندان در حال تشدید بوده و گسترش انواع نابرابری ها در دسترسی به منابع و امکانات و خدمات شهری منجر به قطبی شدن شهرها و تشدید ابعاد گوناگون فقر شهری اعم از فقر درآمدی، فقر بهداشتی و آموزشی، فقر خدمات اجتماعی و فقر پایه شده است.

کارشناسان گسترش فقر شهری را زمینه ساز شکل گیری حاشیه نشینی و بروز انواع آسیب های اجتماعی مانند بزهکاری، سرقت، اعتیاد و جرایم مربوط به مواد مخدر می دانند. همچنین کاهش اعتماد اجتماعی، رضایتمندی و امید به آینده در میان شهروندان و همچنین افول سرمایه های اجتماعی از دیگر آسیب هایی است که سلامت و انسجام جوامع شهری را تهدید می کند.

مجموعه این مشکلات در کنار ناکارآمدی نظام جابجایی و حمل و نقل، کالایی شدن زندگی در شهرها و نبود یکپارچگی و هماهنگی در مدیریت شهری شرایط زندگی شهرنشینان را طاقت فرسا کرده و برای پاسخ به این چالش ها سیاستی که وزارت راه و شهرسازی آن را برگزید بازآفرینی شهری بود.

تعریف بازآفرینی شهری

بازآفرینی شهری سیاستی جامع و یکپارچه برای پاسخ گویی به مشکلات شهرهاست به نحوی که قابلیت زیست پذیری شهرها و کیفیت زندگی شهروندان را ارتقا دهد. این سیاست به صورت توأمان پیشگیری و درمان مشکلات شهری در تمامی ابعاد اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و کاربردی را از طریق اتخاذ نگرش فضایی راهبردی و شهرنگر مورد توجه قرار می دهد. از این رو حل چالش های شهری نه در یک محدوده منفک و جدا از شهر بلکه هم پیوند با ساختارهای سرزمینی و منطقه ای به صورت چند وجهی مورد توجه قرار می گیرند به گونه ای که توسعه اجتماعات محلی را در پی داشته باشند.

به اعتقاد کارشناسان و متخصصان بازآفرینی شهری و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان در گرو تعریف و اجرای مجموعه ای متصل از برنامه ها و اقدامات هماهنگ و هم افزا در مقیاس شهری و محلی است.

توسعه و تجهیز امکانات و خدمات رو بنایی در مقیاس شهری و محلی، بهسازی و ارتقای زیرساخت های شهری و محله ای، فضاهای شهری و توسعه قلمرو عمومی، بهسازی، نوسازی و مقاوم سازی مسکن در کنار ارتقای توانمندیهای اقتصادی، اجتماعی و نهادی از جمله مواردی است که در بازآفرینی شهری باید مدنظر قرار گیرند.

قروه با 155 هکتار بافت ناکارآمد شهری

یکی از شهرهایی که به اجرای سیاست های بازآفرینی شهری نیاز دارد شهرستان قروه است. شهرستانی که براساس سرشماری سال 95 دارای 94 هزار و 404 نفر جمعیت شهری بوده و مطابق اظهارات شهردار قروه در ستاد بازآفرینی شهری شهرستان، از این تعداد 23 هزار و 903 نفر در بافت های ناکارآمد شهری به مساحت 155 هکتار سکونت دارند.

به گفته «حسین پروندی» در قروه سه پهنه در نقاط مختلف شهر و یک پهنه میانی شناسایی شده و در واقع 37 درصد از جمعیت شهری قروه در 11 درصد از مساحت محدوده شهری سکونت دارند و این میزان از میانگین استانی پایین تر اما از 32 درصد میانگین کشوری بالاتر است.

او سه پهنه شناسایی شده را شامل پهنه «شهرک امام خمینی» با پیشینه اسکان غیر رسمی و 4 هزار نفر جمعیت در محدوده 25 هکتاری، پهنه «قیدر» با پیشینه تاریخی و جمعیت 8 هزار و 803 نفری در محدوده 32 هکتاری و پهنه «ناحیه منفصل شهری قلعه» با پیشینه روستایی در مساحت 32 هکتار و جمعیت 3 هزار و 400 نفری دانست.

«پروندی» عمده جمعیت مستقر در محدوده های ناکارآمد شهری را مختص به پهنه میانی با 13 هزار جمعیت در مساحت 64 هکتار عنوان کرد.

جلوگیری از انفجار آسیب

همه کشورها مشکلات حاشیه نشینی دارند اما این مسئله به حال خود رها نشده و مدیریت می شوند. چرا که اعتقاد جوامع در حال توسعه و توسعه یافته بر این است که اگر به مسئله حاشیه نشینی توجه نشود بمب های سیاری خواهند شد که در آینده دچار انفجار خواهند شد.

این انفجار سال ها بعد خود را در لایه های زیرین جوامع در قالب آسیب های اجتماعی نشان می دهد و این درست همان مسئله ای است که رئیس ستاد بازآفرینی شهری کردستان نسبت به آن هشدار داده و خواستار مدیریت همه جانبه عوامل مرتبط شد.

به گفته «مصطفی رضایی» 7 شهر بالای 50 هزار نفر جمعیت در کردستان در طرح بازآفرینی شهری قرار دارند و در این میان گرچه شهر سنندج چند سال پیش یکی از پنج کلانشهر پایلوت از طرف بانک جهانی برای ساماندهی مناطق حاشیه نشین انتخاب شد اما به دلیل نظارت نادرست و مدیریت اشتباه این طرح به سرانجام نرسید.

او با بیان اینکه اعتبار لازم برای این موضوع را 30 درصد عمران شهری و 30 درصد هم شهرداران تأمین می کنند، اصلی ترین مشکل را مختص به تهیه زمین دانست و به آیین نامه جدید شرکت عمران شهری مبنی بر اینکه اراضی مازاد دستگاه های دولتی متعلق به دولت است و می تواند به بازآفرینی شهری اختصاص یابد، اشاره کرد.

«رضایی» همچنین سهم استان کردستان از هزار و 500 میلیارد تومان اعتبار بازآفرینی شهری را 44 میلیارد تومان اعلام کرد و از افزایش این میزان به شرط فراهم کردن زیرساخت ها خبر داد.

او همچنین به ایجاد خانه گفتمان برای حضور مسئولان بدون تشریفات اداری در میان مردم، آموزش کسب و کار خرد با اعتبار 220 میلیون تومان در قروه گفت که از مجموع این اقدامات در استان 3 هزار و 500 شغل مستقیم در قالب پروژه های معرفی شده و 5 هزار و صد نفر شغل غیرمستقیم حاصل خواهد شد.

بهره گیری از فرصت لازم

باتوجه به وضعیت شهر قروه و اینکه بافت های ناکارآمد شهری تا چه میزان توسعه شهری را به عقب می اندازند استفاده از طرح بازآفرینی شهری و توزیع عادلانه خدمات و امکانات فرصتی است ارزشمند که به گفته فرماندار قروه نباید از دست رود.

«موحد امان اللهی» بر فعال کردن کارگروه های ستاد بازآفرینی شهری در قروه و مستمر برگزار کردن جلسات برای ارائه خروجی کارهای صورت گرفته در کنار تعریف پروژه ها و نیازسنجی لازم با در نظر گرفتن اعتبارات مرتبط تأکید کرد.

حرکتی همگانی

بازآفرینی شهرها از طریق چارچوب های بخشی و تمرکز گرا ممکن نیست از این رو باید برای پرهیز از ناهماهنگی و موازی کاری با تشکیل شبکه ای منسجم از اقدامات، شرایط همکاری افقی بین کنش گران اصلی فراهم شود. این امر در گرو تعهد مشترک تمامی دستگاه های دولتی و مدیریت شهری، مشارکت مردم، فعالان غیردولتی و خصوصی و سازمان های مردم نهاد است.

اتخاذ سیاست بازآفرینی شهری در تدوین برنامه های توسعه شهری و همچنین تعریف و اجرای این اقدامات در شبکه ای به هم پیوسته و با تقسیم نقش ها و وظایف میان تمامی بازیگران و کنش گران، شهرها را یاری خواهد کرد تا به گونه ای پایدار با چالش ها و مشکلات خود روبرو شوند و کیفیت زندگی مطلوب را برای شهروندان به ارمغان بیاورند./