دکتر شعله رضایی پزشک هماهنگ کننده‌ی سل و جذام معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه در گفتگو با کردپرس با بیان اینکه این بیماری مربوط به قشر خاصی از جامعه نیست و در هر زمان و هر مکانی احتمال بروز آن وجود دارد، گفت: البته شرایط اجتماعی و اقتصادی می تواند بر بروز آن اثر گذار باشد و زمینه را برای بروز محیا کند.

ریشه کن کردن سل تا سال 2050

وی با بیان اینکه هدف و چشم انداز سازمان جهانی بهداشت، حذف بیماری سل تا سال 2050 است، اظهار کرد: قبلاً میزان ابتلا به سل بسیار زیاد بود اما هم اکنون خوشبختانه تعداد مبتلایان به این بیماری کاهش یافته است.

رضایی با تأکید بر اینکه در کشور ما به خاطر برنامه هایی که هماهنگ با سازمان بهداشت جهانی برای پیشگیری و درمان اجرا شده است، میزان بروز بیماری سل کاهش زیادی داشته است افزود: ایران در پیشگیری و درمان نسبت به کشورهای همسایه جایگاه خوبی دارد.

عامل عفونت سلی و بیماری سل

شعله رضایی در خصوص عامل ایجاد عفونت سلی عنوان کرد: این بیماری، توسط یک نوع میکروب به نام مایکوباکتریوم توبرکلوزیس ایجاد می شود. این باکتری رشد کندی دارد اما در محیط های مرطوب و تاریک می تواند ماه ها زنده بماند اما تابیدن پنج دقیقه نور خورشید باعث از میان رفتن آن می شود. به همین خاطر تأکید می شود تا آنجا که ممکن است در محل زندگی و کار از نور خورشید بهره ببریم.

وی با بیان اینکه میان عفونت سلی و بیماری سل تفاوت وجود دارد، گفت: اگر این میکروب وارد بدن فرد شود او را آلوده می کند و باعث ایجاد یک نوع عفونت می شود اما هنوز بیماری ایجاد نشده است چون بین بیماری و عفونت سلی تفاوت وجود دارد.

وی افزود: یک سوم جمعیت جهان به میکروب سل آلوده هستند ولی بیمار نیستند. وقتی فرد را بیمار سلی محسوب می کنیم که بیماری بروز کرده باشد و علائم بیماری را داشته باشد.

سل با بدن چه می کند؟

شعله رضایی بیان کرد: فردی که تنها عفونت سلی دارد و هنوز نشانه های بیماری را ندارد عامل انتقال بیماری نیست.

وی افزود: بیماری سل در 85 درصد موارد ریه ها را درگیر می کند و در 15 موارد خارج ریوی است یعنی ممکن است شکم، استخوان، مجاری ادرار و ... را درگیر کند.

رضایی با اشاره به اینکه شایع ترین محل جاگیری این میکروب در بدن، ریه ها هستند، اظهار کرد: در مرحله‌ی عفونت سلی، ابتدا این میکروب وارد بدن می شود و طی مراحلی در ریه به صورت نهفته باقی می ماند.

احتمال ده درصدی ابتلای هر فرد به بیماری

پزشک هماهنگ کننده‌ی سل و جذام معاونت بهداشتی، در خصوص احتمال ابتلای هر فردی در جامعه به بیماری سل گفت: ده درصد امکان دارد عفونت سلی در هر فرد سالمی در طول زندگی فعال شود و به صورت بیماری درآید. این در حالی است که زمینه‌ی بروز بیماری در فرد ایجاد شود.

رضایی افزود: هر یک از موارد سوء تغذیه، ضعف سیستم ایمنی بدن، مصرف برخی داروهای سرکوب کننده‌ی سیتم ایمنی بدن، استرس، مهاجرت ها و...، می تواند سل نهفته را در فرد فعال و تبدیل به بیماری کند.

راه های انتقال

شعله رضایی در خصوص منبع و راه های انتقال میکروب سل بیان کرد: منبع اصلی انتشار این بیماری، فرد مبتلا به بیماری سل ریوی با اسمیر مثبت است. یعنی فرد بیماری که پس از انجام آزمایش خلط، مبتلا به بیماری سل تشخیص داده می شود.

وی گفت: راه انتقال تنفسی است. فردی که مبتلا به بیماری سل ریوی است، هر کدام از قطرات ریزی که در هنگام عطسه، سرفه، خندیدن از دهان و بینی اش خارج می شود، حاوی هزاران باکتری سل است. فردی که کنار این فرد قرار می گیرد ممکن است در اثر استنشاق آن از طریق هوا مبتلا شود.

وی متذکر شد: البته اینچنین نیست که در اثر یکبار دیدار با بیمار سل فوراً فرد مبتلا شود بلکه برای ابتلا می گویند باید هشت ساعت در هفته با بیمار سلی زیر یک سقف زندگی کرد و با او در تماس مستمر بود. عموماً اعضای خانواده یا همکاران در محیط کار فرد بیمار، در خطر ابتلا قرار می گیرند.

رضایی یادآور شد: میکروب سل از طریق تزریق و خون، روابط جنسی، تماس پوستی، خوراکی منتقل نمی شود و تنها راه انتقال آن تنفسی است.

راه های تشخیص:

وی با اشاره به اینکه ارزان ترین و در دسترس ترین راه برای تشخیص سل در تمام جهان آزمایش خلط است، گفت: برای انجام این آزمایش گرفتن سه نمونه خلط از فرد مشکوک به ابتلا کافی است.

دکتر رضایی افزود: راه های تشخیص دیگری هم هست که کمک کننده هستند مانند گرفتن عکس قفسه سینه در نمونه هایی که فرد خلط ندارد یا حتی از سیتی اسکن هم استفاده می شود.

علائم

وی گفت: کاهش وزن و اشتها، سرفه‌ی بیش از دو هفته، تب، تعریق، خلط، درد قفسه‌ی سینه و خلط خونی هر کدام می توانند به طور همزمان یا یکی دو علائم با هم بروز پیدا کنند.

سل در کودکان

شعله رضایی به علائم بیماری در کودکان اشاره کرد و گفت: اگر کودکی دچار نقص رشد است و افزایش قد و وزن نرمالی ندارد و یا توقف رشد دارد یا اینکه در خانواده سابقه‌ی ابتلا به بیماری سل وجود داشته باشد، حتماً باید بررسی شود.

وی افزود: در کودکان که گرفتن نمونه‌ی خلط امکان ندارد با گرفتن نمونه از شیره‌ی معده یا عکس قفسه‌ی سینه نسبت به تشخیص اقدام می کنند.

رایگان بودن تشخیص و درمان

وی با تأکید بر اینکه تشخیص و درمان بیماری سل در کشور و پیرو آن استان کرمانشاه به صورت رایگان است، اظهار کرد: هر فردی که به ابتلا شک داشته باشد یا توسط پزشک ارجاع داده شود می تواند با مراجعه به مراکز بهداشتی درمانی حتی در دورترین نقاط استان، با گرفتن محفظه‌ی نمونه‌ی خلط و ارائه‌ی سه نوبت نمونه به مرکز، آزمایش بیماری سل را به صورت رایگان انجام دهد.

رضایی خاطر نشان کرد: جواب به صورت محرمانه در اختیار فرد قرار می گیرد و در صورت مثبت بودن، بیمار می تواند به صورت رایگان تحت درمان قرار گیرد.

وی افزود: اگر بیماری در مراحل اول تشخیص داده شود نیازی به بستری شدن نیست. درمان سل باید منظم باشد و به صورت کامل در یک دوره‌ی شش ماهه باید انجام شود.

شعله رضایی هشدار داد: افراد به محض اینکه سرفه طولانی بیش از دو هفته داشتند حتماً نسبت به انجام آزمایش اقدام کنند.

وی بیان کرد: درمان کردن بیمار سل اسمیر خلط مثبت یکی از راه های اصلی پیشگری از شیوع بیماری در جامعه و حذف عامل بیماری است.

این کارشناس معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بیان کرد: میزان بروز بیماری سل در استان کرمانشاه مانند میانگین کشور است و آمار بروز بالا نیست و برنامه های پیشگیری و درمان در استان در حال انجام است.