به گزارش کردپرس، وارد شدن کشورهای غرب و بویژه آمریکا و روسیه به مسئله کردها یکی از مسائل چالش برانگیز و حساس در خاورمیانه بوده است. این مسئله همواره نیازمند بحث و بررسی بوده است. خبرگزاری کردپرس از یک سال پیش به دنبال موشکافی و بررسی آن از طریق مصاحبه با پژوهشگران حوزه مسادل کردی بوده است. در کنار این مسئله، مسئله کردها بویژه در ترکیه و سوریه و نحوه تعامل غرب و ترکیه با آن از اهمیت خاصی برخورد دار است. خبرگزاری کردپرس این بار با دکتر ویتولد رپتوویچ، پژوهشگر ارشد بنیاد کازمیر پولاسکی لهستان مصاحبه کرده است. وی یکی از تحلیلگران ارشد مسائل خاورمیانه بویژه مسائل کردی است. وی در مصاحبه خود با خبرگزاری کردپرس در مورد تعامل غرب با کردها به منافع ان کشورها در برخورد با مسائل کردی اشاره کرد. از نظر وی، روسیه همواره از این عامل در خاورمیانه به عنوان کارت فشار استفاده می کند.

وی به مسئله کردهای سوریه نیز اشاره کرد که این روزها حدود یک چهارم خاک سوریه را در کنترل دارند. وی در اشاره به ادامه حضور آمریکا در میان کردهای سوریه، این مسئله را ناشی از ترس واشنگتن از اتحاد کردهای سوریه با ایران دانست زیرا به گفته وی، این اتفاق منافع آمریکا را در خاورمیانه به خطر می اندازد. وی همچنین به طمع ترکیه به خاک سوریه و تصرف بخش هایی از شمال این کشور از جمله منطقه کردنشین عفرین در شمال غرب سوریه اشاره کرد و تاکید کرد باید کردهای سوریه و حکومت بشار اسد در مقابل توسعه طلبی ترکیه با هم متحد شوند.

متن کامل مصاحبه خبرگزاری کردپرس با دکتر ویتولد رپتوویچ، پژوهشگر ارشد بنیاد کازمیر پولاسکی لهستان:

کردپرس: مسئله کردها در خاورمیانه و بویژه ترکیه را چگونه توصیف می کنید؟

دکتر ویتول رپتویچ: وضعیت در مناطق مختلف کردنشین از هم متفاوت است اما بدون شک، کردهای ترکیه بدترین وضعیت را دارند. اما مثلا در عراق، کردها در گذشته با نسل کشی روبه رو شدند اما در واقع، این کشو دیگر یک کشور کاملا عربی نیست و می توان آن را عربی- کردی توصیف کرد. بر اساس قانون اساسی عراق، زبان کردی در کنار زبان عربی یک زبان رسمی در همه کشور و نه فقط در اقلیم کردستان است. همچین کردهای عراق بر اساس وزنه خود در پارلمان عراق نماینده دارند. من فکر می کنم این مدل مثلا برای کردهای ترکیه هم قابل تعمیم است و با توجه به این که اقلیم کردستان یک منطقه فدرال است نمی توان گفت اقلیم کردستان یک منطقه خودمختار است بلکه باید گفت این منطقه فدرال است. این یک مفهوم متفاوت از ایده دولت به عنوان دولت چند ملیتی به جای دولت تک ملیتی است که در آن کردها به عنوان بخشی از یک ملت واحد و نه اقلیت در نظر گرفته می شوند و میزبان مشترک دولت می باشند.

البته باید گفت که برخی از کردها در آرزوی داشتن کیان مستقل برای خود هستند و بویژه درمنطقه کردنشین عراق به داشتن کیان مستقل برای کردها و حتی فراتر از این ایده نقشه تهیه کرده اند. اما این فقط یک رویاست و هیچ حزبی پروژه برای به واقعیت تبدیل کردن آن ندارد. حزب دموکرات کردستان عراق به دنبال استقلال منطقه کردنشین عراق بود و هیچ برنامه ای برای توسعه آن و زیاده روی نداشت. این پروژه، منظور من برگزاری رفراندوم استقلال در سال 2017 بود که شکست خورد و من شک دارم که این مسئله نفعی برای کردستان به طور کل داشته باشد. تاسیس کیان مستقل کردی در عراق با مشکلات زیادی روبه رو خواهد شد و احتمالا به یکی از همسایگان؛ احتمالا ترکیه متکی خواهد بود. این امر نه تنها نفعی برای کردها نخواهد داشت بلکه نتیجه عکس خواهد داد و این مسئله وضعیت کردها در دیگر نقاط مانند ترکیه را بدتر خواهد کرد.

ترکیه تمایل دارد که هر تقلایی را برای کسب حقوق کردها به جدایی خواهی و تروریسم نسبت دهد. ترکیه بر پای ایده عدم وجود کردها، کردستان و زبان کردی بنا شده است. در تفکر آتاتورک، جا فقط برای یک ملت، یک زبان و یک فرهنگ وجود داشت که آن هم ترکی بود. دولت ترکیه به رهبری حزب عدالت و توسعه برخی اصلاحات را شورع کرد اما به دلیل نداشتن یک راه حل مسنجم متوقف شد. این مسئله از قبل تدارک شده بود؛ منظور من توافق دلمه باغچه بود. اما رجب طیب اردوغان آن را رد کرد. اردوغان هیچ وقت به دنبال حل مسئله کردها نبوده بلکه به دنبال جذب رای کردها در انتخابات بوده است. او رویکرد خود در مورد رها کردن سیاست سرکوب کردها را تغییر داد. بزرگترین دشمن او گریلاهای پ.ک.ک نبودند بلکه آنهایی بودند که راه حل مسئله کردها را توسعه دادند. به همین دلیل هم سعی کرد خود را از دست آنها رها کند. اردوغان بعد از انتخابات سال 2015 بسیاری از شهرداران شهرهای کردنشین را زندانی کرد. او فقط به دنبال تعقیب نبود بلکه می خواست جوانان پر جنب و جوش را از داشتن رهبران منطقی محروم کند. هدف وی تلاش این جوانان برای برداشتن سلاح و آغاز یک خیزش احساسی بود. این بهانه ای برای اردوغان ایجاد می کرد تا کارزار مبارزه با ترور راه بیاندازد. ارتش ترکیه در جریان جنگ در اواخر سال 2015 و اوایل سال 2016 مرتکب جرایم زیادی شد.

مشکل کردها در ترکیه فقط مربوط به سیاست دولت در قبل کردها نیست بلکه ممکن است نگاه قومیت ترکی نسبت به هم میهنان کردشان را نیز در بر داشته باشد. آنها به معنای واقعی کلمه ناسیونالیست هستند. این مسئله مانند دورانی از حاکمیت در آلمان است و ممکن است تنفر نسبت به کردها وجود داشته باشد. آنها وقتی حرف «ک» را می شنوند برافروخته می شوند. آنها در اشاره به اقلیم کردستان عراق از اصطلاح « شمال عراق» استفاده می کنند. اردوغان به آراء این ناسیونالیستها در انتخابات نیاز دارد بنابر این، وی با اقدامات ضد کردی خود سعی می کند آنها را تحریک کند. از طرف دیگر، اردوغان می خواهد نفوذ ترکیه را در خارج از مرزهای این کشور بویژه در عراق و سوریه بیشتر کند. به همین دلیل هم هست که او از حربه آتاترک در زمان جنگ استقلال ترکیه استفاده می کند. آتاترک در جریان جنگ استقلال ترکیه و زمان تصرف موصل، از کردها و ترک ها نام می برد اما بعدا کردها از تفکر و ایده وی در مورد ترکیه رخت بربستند. این ایده در این زمان هم توسط اردوغان دنبال می شود و او سیاست نئوعثمانی را دنبال می کند.

کردپرس: به نظر نمی رسد که دولت ترکیه به رهبری رجب طیب اردوغان بخواهد بار دیگر وارد روند صلح با کردها شود؛ آینده کردها و روند صلح چه خواهد شد؟ آیا این مسئله از طریق نظامی قابل حل خواهد بود؟

دکتر ویتول رپتویچ: مسئله کردها از طریق نظامی قابل حل نیست. این امر فقط به راه افتادن حمام خون دیگری منجر خواهد شد. ترکیه نتوانسته است در این 35 جنگ با کردها برنده شود و این کشور نخواهد توانست این جنگ را ببرد زیرا نسل های جوان کرد یکی پس از دیگری در مشقت زندگی خواهند کرد و این خشم را زنده خواهند کرد. روند ادغام کردن کردها و اسکان کردن آنها در مناطق ترک نشین هم شکست خورده است. خوشبختانه ترکیه نمی تواند قضیه نسل کشی ارامنه در سال 1915 را تکرار کرده و اقدام به از بین بردن کردها کند. متاسفانه ترکیه نمی تواند این را تشخیص بدهد و به نظر نمی رسد روند صلح دیگری آغاز شود. بنابراین، در ترکیه خون بیشتری ریخته خواهد شد، مشقت بیشتری در راه خواهد بود و ترور و قربانیان بیشتری وجود خواهد داشت و حس انتقام گیری افزایش خواهد یافت. ترکیه نمی تواند برنده این جنگ باشد اما اگر طرف سومی بخواهد به پ.ک.ک کمک کند ممکن است ترکیه جنگ را ببازد.

کردپرس: چرا اروپا و آمریکا نمی خواهند از مسئله کردها حمایت کنند؟ آیا این مسئله به این خاطر است که پ.ک.ک را یک سازمان تروریستی می دانند و یا ارتباطات و منافع اقتصادی مانع دخالت آنها به نفع کردها شده است؟

دکتر ویتول رپتویچ: این امر به این امر بستگی دارد که چه تعریفی از «حمایت از مسئله کردها» داشته باشیم و به کدام منطقه کردی اشاره داشته باشیم. هم آمریکا و هم اروپا روابط خوبی با اقلیم کردستان دارند و در جریان جنگ با داعش از نیروهای پیشمرگ حمایت کردند. آنها از برگزاری رفراندوم حمایت نکردند زیرا هیچ کس این کار را نکرد. آمریکا در سوریه در جریان دفاع از کوبانی از نیروهای کرد سوریه موسوم به ypg دفاع کرد و سپس کمک های نظامی زیادی خصوصا در دو سال اخیر از کردها به عمل آورده است.

پ.ک.ک خارج از ترکیه بویژه در سوریه که ypg ارتباطاتش را با آن قطع کرده نقش موثری ندارد. اروپا و آمریکا خیلی خوب می دانند که ادعاهای ترکیه مبنی بر این که مناطق تحت کنترل کردهای سوریه از سوی پ.ک.ک برای حمله به ترکیه مورد استفاده قرار می گیرد غلط است. پ.ک.ک در لیست ترور اروپا قرار دارد و این به دلیل منطق جنگ سرد و عضویت ترکیه در ناتو است. ارتش جمهوریخواه ایرلند هم یک گروه تروریستی محسوب می شد و بعدا برخی از اعضای آن عضو پارلمان و کابینه شدند. علاوه بر آن، پ.ک.ک بر خلاف برخی گروههای جهادی افراطی که مورد حمایت ترکیه قرار گرفته اند تهدیدی برای اروپا محسوب نمی شود. بنابر این، دلیل چنین رویکردی از سوی اروپا نسبت به پ.ک.ک عضویت ترکیه در سازمان ناتو است.

برای آمریکا فقط عضویت ترکیه در ناتو تنها دلیل برخورد کنونی با مسئله کردها در ترکیه است. اما در مورد اروپا این طور نیست. اروپا در سال های 2015 و 2016 کمپین مبارزه ترکیه با کردها را نادیده گرفت زیرا می ترسید اردوغان حمله مجدد خود به اروپا را از طریق باز گذاشتن عبور سیل مهاجران به اروپا از سر بگیرد. کاملا روشن است که سازمان اطلاعات ترکیه یا میت موج راه افتادن مهاجران به سمت اروپا را به راه انداخت. اروپا می توانست با تحریم کردن ترکیه مانند اقدام روسیه علیه آنکارا در جریان سقوط جنگنده روسی توسط ترکیه و یا مجبور کردن ترکیه از سوی آمریکا به آزاد کردن کشیش برانسون در برابر سیاست خصمانه ترکیه مقاومت کند. اقتصاد ترکیه چنان شکننده است که نمی توانست مدت زیادی در مقابل تحریم احتمالی اروپا مقاومت کند. اما این مسئله مغایر منافع شرکت های بزرگ مانند بانک های بزرگ آلمان است که به ترکیه وام داده اند. به همین دلیل است که اروپا چشم خود را بر روی آنچه ترکیه در حق کردهای این کشور انجام می دهد بسته است.

کردپرس: کشورهای ابرقدرت و غربی چگوه به مسئله کردها بویژه در عراق و ترکیه نگاه می کنند؟ منظور این است که آیا آنها واقعا قصد حل کردن مسئله کردها را دارند یا فقط می خواهند از این مسئله به عنوان ابزار استفاده کنند؟

دکتر ویتول رپتویچ: برای روسیه، مسئله کُردها همیشه ابزاری برای اعمال فشار بوده است. البته این سیاست جدید نیست. امپراتوری روسیه خیلی وقت پیش در قرن 19 نیز به دنبال استفاده از برخی گروه های کردی برای تضعیف امپراتوری عثمانی بود اما به طور جدی به دنبال حل مسئله کردها نبود. یا مثلا، اتحاد جماهیر شوروی در سال 1946 از کردهای ایران برای ایجاد جمهوری حمایت کرد اما بعدا آنها را رها کرد زیرا فقط به دنبال اعمال فشار بر شاه ایران بود. این قضیه در مورد عفرین هم صدق می کند. روسها وقتی به انچه از اردوغان می خواستند رسیدند، به آنکارا اجازه دادند کردها را در عفرین بمباران کند. این امر همچنان ادامه خواهد داشت اما مسکو اجازه نخواهد داد ترکیه کردها را از بین ببرد زیرا این کارت فشار را از دست خواهد داد. در مورد عراق هم، روسیه با توجه به این که می داند وضعیت موجود تغییر نخواهد کرد، از آن استفاده کرده و از طریق شرکت روسنفت بیشتر از آمریکا در اربیل، پایتخت اقلیم کردستان نفوذ دارد.

مردم غرب با کردها زیاد همراهی می کنند اما اطلاعات زیادی راجع به آنها ندارند. اما روس ها سابقه زیادی در تحقیق پیرامون کردها دارند. ولی آمریکاییها چنین دانشی در مورد کُردها ندارند بنابراین، سیاست آنها نسبت به کردها دچار بی نظمی است. با این حال، اقلیم کردستان عراق به لطف ایالات متحده آمریکا تاسیس شد و آنها اکنون می خواهند وضعیت کنونی ادامه داشته باشد. این خوب است. اما من فکر نمی کنم آمریکا ایده راه حل منسجمی درمورد مسئله کردها بویژه در مورد ترکیه داشته باشند. آنها تا زمانی که ترکیه عضو ناتو باشد، بدون توجه به این که ترکیه چه کار می کند، زیاد به مسئله کردهای این کشور فکر نمی کنند.

مسئله کردهای سوریه پیچیده تر است و فقط زمان نشان خواهد داد که اگر ترکیه به کردها حمله کند واکنش آمریکا چه خواهد بود. اگر کردهای سوریه هدف قتل عام ترکیه قرار گیرد برای وجهه آمریکا خوب نخواهد بود و سیاستمداران آمریکا به این امر واقف هستند. اما آنچه که آمریکا از آن بیم دارد این است که کردهای سوریه با ایران و حزب الله توافق کنند. این مسئله برای منافع آمریکا در خاورمیانه بسیار زیانبار خواهد بود. اکنون کردها ترجیح می دهند با روسیه عامل کنند اما ممکن است وضعیت تغییر کند.

کردپرس: هدف اصلی اردوغان از دخالت های نظامی در سوریه چیست؟ برخی معتقدند ترکیه می خواهد برخی مناطق سوریه مانند عفرین و الباب را به خاک خود الحاق کند؛ آیا این امر ممکن است؟

دکتر ویتول رپتویچ: اگر کردها منظورم نیروهای سوریه دموکراتیک و اسد در برابر اشغال سرزمین های سوریه با هم متحد نباشند به زیان هر دو خواهد بود. ترکیه در عفرین به طور گسترده ای دست به تغییر بافت جمعیت زده است و در همه مناطق تحت کنترل خود در سوریه، برنامه درسی ترکیه در مدارس آن ارائه می دهد و به طور چشم گیری در حال هماهنگ کردن آن از نظر اداری با استان گازی عنتاب خود است. این امر در نهایت شبیه به منطقه سنیاک اسکندرون و یا قبرس شمالی خواهد شد. البته این امر ممکن است تنها با رضایت روسیه اتفاق بیفتد. روسیه به دنبال ایجاد توازن قدرت است. از طرف دیگر، غرب شامل آمریکا و اروپا هیچ تلاشی برای مقابله با این سناریوی ترکیه، حداقل تا زمانی که آنکارا عضو ناتو باشد نخواهند کرد.

کد خبرنگار: 40101