دیدار رؤسای جمهور ترکیه و روسیه در چند سال اخیر همواره به یک رخداد سیاسی مهم در روابط بین المللی تبدیل شده و دیدارهای رجب طیب اردوغان با ولادمیر پوتین همواره آبستن تحولات مهمی در روند بعد از این دیدارها بوده است. دو روز پیش اردوغان برای سومین بار در چهار ماه اول سال 2019 میلادی با پوتین در مسکو دیدار کرد که مسئله سوریه و خرید سامانه دفاع موشکی S-400 توسط آنکارا از روسیه از مهم ترین موضوعات مطرح شده در این دیدار بودند. انتشار خبر خروج نیروهای روسی از منطقه استراتژیک تل رفعت در شمال حلب و جنوب عفرین در حالی منتشر می شود که در نگاه اول چنین به نظر می آید که خروج این نیروها یک توافق موفق میان اردوغان – پوتین در دیدار دو روز پیش آنها در مسکو بوده است ولی موضوع تنها به اینجا ختم نمی شود. اگرچه روسیه در اظهار نظرات رسمی خروج از تل رفعت را به عنوان بخشی از توافقات با ترکیه و ایران در قالب مذاکرات آستانه ذکر می کند ولی سؤال اصلی این است که آیا این خروج همان چیزی است که ترکیه به دنبال آن بود و بر آن اصرار می کرد؟

پیش از پرداختن به این موضوع، ذکر اهمیت استراتژیک تل رفعت برای ترکیه خالی از لطف نخواهد بود. تل رفعت یکی از مناطق استراتژیک و البته از آخرین مناطق بازمانده در غرب فرات در دست نیروهای مدافع خلق (YPG) است که از چند جهت برای ترکیه اهمیت حیاتی دارد. تل رفعت که بعد از تسخیر عفرین به دست نیروهای ارتش ترکیه – ارتش آزاد سوریه به منطقه عقب نشینی YPG تبدیل شد، در واقع آخرین تکه از پازل عملیات شاخه زیتون است که ترکیه در 13 ماه اخیر همواره به دنبال کامل کردن آن بوده است. حضور نیروهای روسی در تل رفعت در یک سال اخیر همواره بزرگ ترین مانع پیشروی ارتش ترکیه به این منطقه و اتمام کار عملیات شاخه زیتون بوده است. حضوری که علی رغم همکاری بسیار نزدیک آنکارا و مسکو در یک سال اخیر، هیچ گاه به نیروهای ارتش ترکیه چراغ سبز نداد که به آنجا وارد شود و آخرین تکه پازل خود در عفرین را پاکسازی کند. از طرف دیگر، منطقه تل رفعت برای کنترل منبج نیز اهمیت استراتژیک دارد. تل رفعت به همراه منبج آخرین مناطق تحت کنترل YPG در غرب فرات هستند. در واقع حضور تل رفعت در غرب منبج تا این لحظه به عنوان ضامنی برای جلوگیری از حمله نظامی ارتش ترکیه به منبج عمل کرده است و ارتش ترکیه همواره با در نظر گرفتن حضور نیروهای YPG و احتمال تلفات زیاد در صورت پاتک از آن منطقه در اثنای عملیات نظامی به منبج همواره برای ورود به منبج پاکسازی تل رفعت را در اولویت قرار داده است. چیزی که کارشناسان جنگی ترکیه نیز از همان روزهای اول طرح حمله نظامی به منبج و شرق فرات بر آن تأکید کرده اند که حمله به منبج بدون پاکسازی YPG در تل رفعت هزینه زیادی در برخواهد داشت.

حال با در نظر گرفتن تمامی این ها، در نگاه اول خروج نیروهای روسی از تل رفعت به صورت یک توافق موفق برای ترکیه به چشم می آید ولی این تمام دادستان نیست و در ادامه خبر عنوان می شود "با خروج نیروهای روسی از تل رفعت نیروهای ارتش سوریه به همراه نیروهای ایرانی کنترل این منطقه را به دست خواهند گرفت". علاوه بر این، در خبر منتشر شده از سرنوشت نیروهای YPG در این منطقه سخنی به میان نیامده است. آیا حضور نیروهای YPG مانند سابق ادامه خواهد داشت؟ آیا این نیروها از تل رفعت خارج خواهند شد؟ آیا توافقاتی میان YPG با دولت مرکزی در خصوص کنترل مشترک تل رفعت صورت گرفته است؟ تمامی این ها سؤالاتی است که شرایط را برای ترکیه آن گونه که می خواست رقم نزده است.

نگاه مسکو به آنکارا اگرچه در حال حاضر یک نگاه مثبت با همکاری های بسیار نزدیک است، ولی روسیه از آغاز سال 2019 میلادی در ارتباط با ترکیه همواره از سیاست هویج و چماق بهره گرفته است. نباید فراموش کرد که یکی از مهم ترین مؤلفه های توقف عملیات نظامی ارتش ترکیه در شرق فرات و منبج عدم کسب موافقت روسیه توسط آنکارا است. اگر روسیه در آن تاریخی که ارتش ترکیه بزرگ ترین لشکرکشی خود را به مرزهای سوریه آغاز کرده بود، مانند عملیات عفرین به آنکارا چراغ سبز نشان می داد بی شک ترکیه منتظر تأیید و یا رد این عملیات از سوی آمریکا نمی ماند و حمله نظامی را آغاز می کرد. دیپلماسی فشرده آنکارا – مسکو و سفرهای متعدد وزاری امور خارجه و دفاع ترکیه به همراه رئیس سرویس اطلاعات ترکیه همزمان با این لشکرکشی نیز دقیقاً این هدف را پیگیری می کرد که آنکارا برخلاف آنچه که تصور می کرد موفق به آن نشد.

اکنون نیز با خروج نیروهای روسی از تل رفعت نه تنها شرایط برای ترکیه آسان نمی شود بلکه این کشور در آن منطقه در نقطه ضعف هم قرار خواهد گرفت. حضور نیروهای سوری – ایرانی در تل رفعت برای ترکیه که به هیچ عنوان قصد رویارویی با ایران و سوریه را ندارد یک پیام بسیار مهم از سوی مسکو است. به خصوص این که بزرگ ترین علامت سؤال برای ترکیه سرنوشت نیروهای YPG است که از عفرین به آنجا منتقل شده و نه تنها یکی از موانع پیش روی عملیات منبج هستند بلکه یک تهدیدی بالقوه برای باز پس گیری عفرین نیز به حساب می آیند.

خبرگزاری کردپرس/سرویس ترکیه

بیشتر بخوانید:

روسیه نیروهای خود را از تل رفعت خارج کرد