به گزارش کردپرس؛ در چند ماه اخیر، تعطیلی برخی نشریات، افزایش قیمت روزنامه ها و مجلات و تعدیل نیروی برخی خبرگزاری ها و مطبوعات به علت وضعیت نامناسب اقتصادی مطبوعات در پی رسیدن دومینوی گرانی ها و بالتبع آن نایاب شدن کاغذ در کشور، تیتر بسیاری از مطبوعات بود.

این روزها دیدن صف های طولانی برای مردم به امری عادی تبدیل شده اما موضوعی که بسیار قابل تامل است این بود که با گرانی کاغذ، کسی صفی نکشید، صدای دادخواهی در فضای مجازی برنخواست و کسی برای حمایت از مطبوعات، اقدام به خرید نشریات و احتکار آن نکرد!

افزایش هزینه ها همگام با نرخ ارز/ تنظیم دخل و خرج با کاهش تیراژ

به نظر می رسد که تغییر در تیراژ نشریات در روزهای فشار اقتصادی بر مطبوعات می تواند تا حدودی به عنوان یک اهرم تنظیم کننده در دخل و خرج نشریات چاپی عمل کند، راهکاری که به عنوان اولین انتخاب نشریات در استان کردستان به کار برده شده است.

«محمدتوفیق مشیرپناهی» تاثیر گرانی کاغذ بر روی مطبوعات را به دو صورت مستقیم و غیر مستقیم و در شکل های متفاوت ارزیابی می کند.

بنا به گفته سردبیر روزنامه «همشهری»، هزینه چاپ یکی از تاثیرات مستقیمی است که می توان از آن نام برد چرا که با گران شدن کاغذ، خدمات چاپ نیز گران شده و تمامی سنگینی این هزینه ها به سمت مطبوعات سرازیر شد.

وی کم شدن تعداد صفحات رنگی نشریات و همچنین کم شدن تیراژها به حدی که آن نشریه از دایره معنی مطبوعات خارج شده است را از دیگر تاثیرات منفی گرانی کاغذ می داند.

«مشیرپناهی» با تمرکز بر روی روزنامه «همشهری» در استان کردستان می گوید: یکی از واکنش های روزنامه «همشهری» سراسری به گرانی کاغذ، کاهش تعداد لایه های روزنامه و تعدیل نیرو بود اما اتفاقی که برای «همشهری» کردستان افتاد تعدیل نیرو از 9 نفر به 3 نفر و تبدیل روزنامه چاپی به فایل دیجیتال است.

وی با نام بردن از دکه های مطبوعاتی به عنوان آخرین ایستگاه مطبوعات، تغییر ماهیت برخی از این ایستگاه ها را از جمله تاثیرات منفی غیر مستقیم گرانی کاغذ می داند.

«مشیرپناهی» با اذعان به اینکه بروز مشکلات اقتصادی در حوزه مطبوعات چاپی، باعث شده است که درآمد این دکه های مطبوعاتی نیز کاهش پیدا کند، می گوید: متاسفانه به جای حضور روزنامه و نشریات بر روی پیشخوان این دکه ها، شاهد ورود وسایلی همچون اسباب بازی به برخی دکه های مطبوعاتی و تغییر ماهیت آن هستیم که باعث تاسف است.

این پیشکسوت حوزه رسانه و مطبوعات، با تاکید بر اینکه اداره ارشاد و فرهنگ اسلامی باید بزرگترین سرویس دهنده به مطبوعات باشد خواستار، خسّت بیشتر این اداره در دادن مجوز برای راه اندازی نشریات در این استان است.

به عقیده وی، اداره ارشاد و فرهنگ اسلامی کردستان باید با توجه به کافی بودن یا نبودن سرانه استانی مطبوعات، اقدام به دادن مجوز نشریات آن هم به افراد صاحب فن کند.

به گفته «هژیر اللهمرادی» نیز در روزهایی که نشریات ارزان بودند، نشریات در نسخه ها و با تیراژ بالا و قیمت پایین چاپ می شد این موضوع سبب می شد تا دست مدیر مسئول برای چاپ های بالاتر بازتر باشد و درآمدی نصیب مطبوعات شود.

سردبیر روزنامه «روژان» از افزایش هزینه چاپ این روزهای نشریات پا به پای نوسانات نرخ ارز می گوید که نفس مطبوعات را تنگ تر از هر زمان دیگری کرده است.

به گفته وی، مطبوعات برای ماندن و بودن، یا باید از تعداد صفحات خود کم کنند و یا میزان تیراژ را پایین آورند تا به اصطلاح دخل با خرج جور شود که ظاهراً در کردستان پایین آوردن تیراژ بهترین راه حل برای مطبوعات بوده است.

«اللهمرادی» از شناور بودن تعداد تیراژ روزنامه «روژان» در روزهای هفته می گوید: این روزنامه باید در هر ماه 26 چاپ منظم روزانه داشته باشد، در گذشته کمترین میزان تیراژ این روزنامه حدود 1000 نسخه در روز بود اما با توجه به مشکلاتی که ذکر شد رسیدن به میزان بسیار کمتر از این مقدار دور از انتظار نیست.

صاحب امتیاز و مدیر مسئول نشریه «روژمان» نیز معتقد است که با وجود گرانی 3 برابری کاغذ، امکان کاهش صفحات در استان ها وجود ندارد و این امر بیشتر برای روزنامه ها و هفته نامه های سراسری صدق می کند.

به گفته «سمیرا مرادپور» رد پای گران شدن کاغذ را می توان در کاهش تیراژ، کیفیت چاپ و همچنین زمان چاپ نشریات مشاهده کرد به گونه ای که برخی از هفته نامه ها به صورت دو هفته نامه منتشر شده و بعضی از مجلات تبدیل به فصل نامه شده اند.

وی علاوه بر گران شدن کاغذ، گران شدن مواد درجه یک مورد استفاده در چاپخانه ها را از جمله «زینک» از جمله مشکلات بزرگی می داند که باعث شده است چاپخانه ها قیمت را بسیار دست بالا بگیرند.

بنا به گفته های مدیر مسئول نشریه «روژمان»، کاهش 30 تا 40 درصدی تیراژ این ماهنامه، تاثیری است که گران شدن این روزهای کاغذ و افزایش سرسام آور هزینه های چاپ بر روی این نشریه گذاشته است.

لزوم بازنگری در توزیع آگهی های مطبوعاتی

آگهی های مطبوعاتی همواره یکی از منابع کسب درآمد برای یک نشریه به حساب می آید که از قـِبل آن می توان به حیات مطبوعاتی ادامه داد، اما هرچند از گاهی گله مندی هایی از نحوه توزیع آگهی ها از سوی صاحبان نشریات صورت می گیرد.

«هژیر اللهمرادی» نقدی نسبت به نحوه توزیع آگهی ها در نشریات استان که منبع درآمدی کمکی برای مطبوعات محسوب می شود، داشت: «طبق قانون 70 درصد آگهی ها باید به نشریات محلی و 30 درصد به نشریات سراسری اختصاص یابد که این موضوع در استان کاملاً برعکس است».

به گفته سردبیر روزنامه «روژان»، تمامی قیمت ها و هزینه های چاپ یک نشریه چند برابر شده اما هم قیمت آگهی ها همان روال قبل را حفظ کرده و هم اینکه تعدادشان نیز کاهش یافته است.

به اعتقاد این سردبیر، یکی از ضعف های توزیع آگهی در کردستان این است که توزیع در میان نشریات بر مبنای تساوی است! چرا که روزنامه، هفته نامه، دو هفته نامه و ماهنامه هر کدام به یک اندازه آگهی دریافت می کنند در حالی که با توجه به انتشار روزنامه روزنامه و هزینه های چند برابری چاپ نسبت به نشریاتی همچون ماهنامه باید به همین اندازه نیز تعداد آگهی ها تغییر کند.

«اللهمرادی» خواستار تغییر در روند توزیع آگهی هاست چرا که به اعتقاد وی، درآمدهای ناشی از آگهی در این وانفسای مشکلات معیشتی می تواند کمک حالی برای این صنف باشد.

وی در سخنانی قابل تامل، با اشاره به پایین بودن نرخ اشتغال در کردستان از هجوم افرادی غیر تخصصی به حوزه مطبوعات در این استان انتقاد کرده و می گوید: قبلاً گرفتن مجوز برای داشتن یک نشریه، نیاز به گیر و گرفت های زیادی داشت اما با توجه به اینکه داشتن نشریه از سوی دولت شغل تعریف شده و از سویی دیگر چون نرخ اشتغال در استان پایین است لذا دولت، دادن مجوز برای نشریات را بسیار سهل کرده که در این وضعیت گرانی کاغذ، باعث ایجاد مشکلات مضاغفی برای مطبوعات استان شده است.

مدیر مسئول نشریه «روژمان» نیز معتقد است همزمان با افزایش هزینه های چاپ، درآمد مطبوعات کاهش یافته و از سویی دیگر نیز تعداد آگهی ها نیز کم شده است.

به گفته «سمیرا مرادپور»، تمامی نشریات در حال حاضر به نقطه ای رسیده اند که از هر دو طرف در حال متضرر شدن هستند و مجبورند از جیب، هزینه کنند.

سردبیر روزنامه «همشهری» نیز با تایید اینکه تعداد آگهی ها کم شده است به تاثیرات منفی این موضوع اشاره می کند و می گوید: کم شدن آگهی ها باعث شده است که برخی از هفته نامه ها از گردونه خارج شوند، برخی با تاخیر چاپ شوند و تعداد معدودی که به طور منظم چاپ می شوند، منابع مالی آنها از جای دیگری تامین می شود.

بایدها و نبایدهای یارانه مطبوعاتی!

اختصاص یارانه به مطبوعات از سوی دولت یکی از راهکارهایی بوده است که از گذشته تاکنون به عنوان یکی از سازوکارهای حمایتی دولت از مطبوعات تعریف شده است که اگر به خوبی مدیریت شود می تواند نتیجه خوبی برای مطبوعات داشته باشد.

«سمیرا مرادپور» کمک دولت به مطبوعاتی ها را تنها در قالب یارانه مطبوعاتی به نشریات محلی عنوان می کند که به علت کم بودن مقدار این یارانه، قابل مقایسه با هزینه چاپ نیست.

وی امیدوار است که مقدار یارانه از سوی دولت افزایش پیدا کند و می گوید: تخصیص یارانه از سوی دولت برای مطبوعاتی ها به ندرت به سالی دو بار می رسد و بر مبنای اینکه هزینه ها افزایش پیدا کرده است امدواریم که مقدار یارانه نیز افزایش پیدا کند.

به عقیده «اللهمرادی» نیز سازوکار و زمان مشخصی برای تخصیص و واریز وجود ندارد تا بتوان برنامه ریزی مناسبی برای هزینه کرد آن داشت و مبلغ نیز آنقدر ناچیز است که شاید تنها 20 درصد از مخارج یک نشریه را بتواند پوشش دهد.

«محمدتوفیق مشیرپناهی» اما نظری متفاوت دارد، به عقیده وی، اگر مدیران مسئول و صاحبان امتیاز نشریات بتوانند یارانه مطبوعاتی را مدیریت کنند و روحیه ای مسئولانه با مطبوعات استان داشته باشند، این یارانه ها می تواند کمک حال بسیار خوبی برای آنها بوده و حلال بسیاری از مشکلات باشد.

امید به آینده مطبوعات

از ابتدای سال 97 شاهد گران شدن کاغذ در کشور بودیم اما به تدریج این گرانی تبدیل به نایابی شد تا اینکه سرانجام با نایاب شدن کاغذ در ماه های اخیر، دولت اقدام به واردات کاغذ به کشور و اعلام تخصیص آن به نشریات و چاپخانه ها به صورت یارانه ای کرده است، خبری که هر چند با تردیدهایی همراه است اما بارقه ای از امید را در دل مطبوعاتی ها روشن کرده است.

به عقیده برخی از مطبوعاتی ها همچون «مشیرپناهی» این اقدام دولت هرچند می تواند تنفسی برای مطبوعات باشد اما یک مسکن مقطعی است و این نگرانی وجود دارد که بعد از چند ماه چه می شود؟

اما برخی دیگر همچون «مرادپور» خوشبین به این موضوع هستند و معتقدند اگر این اتفاق صورت بگیرد می تواند حداقل هزینه چاپ را از دوش مطبوعاتی ها بردارد و کمی به درآمدزایی آنها کمک کند.

در نهایت ما نیز همچون سردبیر روزنامه «همشهری» امیدواریم که روزی برسد مردم نه برای صف های گوشت و ماکارونی، بلکه برای خواندن روزنامه به دور دکه های مطبوعاتی حلقه بزنند و امیدواری «سمیرا مرادپور» را داریم که دولت بتواند گام های موثری در جهت کمک به مطبوعات و جلوگیری از تعطیل شدن آنها در استان کردستان بردارند.

*گزارش: ظریفه احمدی