به نظر می رسد با پا فشاری ترکیه بر تصمیم خود مبنی بر خرید سامانۀ دفاع موشکی روسی S-400، کاسۀ صبر ایالات متحده در حال لبریز شدن است.

در گزارشی در CNBC آمده است: «تنها کمتر از دو هفته مانده است تا ترکیه تصمیم بگیرد آیا معاملۀ تسلیحاتی پیچیدۀ خود را با ایالات متحده به سرانجام برساند یا با ادامۀ اجرای توافقنامۀ خرید سامانۀ موشکی از روسیه، خطر مجازات های ایالات متحده را به جان بخرد.»

این گزارش افزوده است: «تا پایان نخستین هفتۀ ماه ژوئن، ترکیه یا باید توافق چند میلیارد دلاری خود را با روسیه به هم زده و سامانۀ آمریکایی دفاع موشکی پاتریوت را خریداری کند، یا با کنار گذاشته شدن از برنامۀ F-35 لاک هد مارتین، از دست دادن 100 فروند جت F-35 تعهد شده، اعمال تحریم های ایالات متحده و واکنش شدید ناتو مواجه شود.»

این گزارش که بر اساس اظهارات منابع ناشناس آمریکایی تهیه و منتشر شده، رد یا تکذیب نشده است.

حرکت های ایالات متحده، که چیزی از تهدید تمام عیار ترکیه کم ندارند، با یک اقدام ملموس دیگر برای تحت فشار گذاشتن ترکیه دنبال شدند. در اوایل ماه می کمیتۀ نیروهای مسلح سنای ایالات متحده از بودجه ای دفاعی پرده برداشت که هدف آن ممنوع کردن فروش جت های F-35 به ترکیه بود.

به گفتۀ منابع رسمی قانون بودجۀ دفاع ملی پیشنهادی برای سال 2020 از تأمین مالی فرایند انتقال F-35 یا تجهیزات و اطلاعات وابسته به آن به آنکارا جلوگیری می کند، «مگر در صورتی که وزارت دفاع و وزارت امور خارجه بتوانند تأیید کنند که ترکیه سامانۀ روسی را نپذیرفته است و اطمینان بدهد که در آینده نیز این سامانه را خریداری نخواهد کرد.»

این اقدامات نشان دهندۀ تنشی به شدت فزاینده میان ترکیه و ایالات متحده هستند. همۀ مناقشات قبلی میان واشنگتن و آنکارا، از جمله در سال های 1964 و 1974 دربارۀ قبرس، در مقایسه با وضعیت فعلی رنگ می بازند. در حالی که آن اختلاف نظر ها به تحریم های جزئی منجر شدند، اما این بار عضویت چندین دهه ای ترکیه در سازمان ناتو در خطر است.

نگرش لجوجانۀ دولت رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه را دربارۀ این موضوع می توان با کار گربه ای مقایسه کرد که دیگر نمی تواند گلولۀ نخ را جمع کند، چون آن را بیش از حد باز کرده است.

اقدام اولیۀ اردوغان در برجسته کردن قضیۀ خرید سامانۀ S-400 آشکارا با هدف افزایش نفوذ و تقویت موضع بود. با وجود این، همانند دیگر اقدامات اخیر، به نظر می رسد این اقدام نتیجۀ عکس داده و باعث شده است به پایگاه سیاسی وزارت امور خارجه آسیب برسد.

موضع متمایل به روسیۀ اردوغان جناح موسوم به اوراسیاگرا را در ساختار حکومت تقویت کرده و همین جناح اردوغان را، دانسته یا ندانسته، به دام انداخته است.

اردوغان در عرصۀ خارجی نیز گرفتار شده است: در مقابل فشار ایالات متحده نرمش نشان دهد یا سامانۀ S-400 را به دست بیاورد؛ در هر صورت عواقبی در انتظار او خواهد بود.

آرون استین مدیر برنامۀ خاورمیانه در مؤسسۀ پژوهشی سیاست خارجی واشنگتن معتقد است: «بخواهیم دقیق بگوییم، این اصلاً وضعیت خوبی نیست. اما اگر آنکارا ترجیح دهد شراکت خود را با روسیه عمیق تر کند، وضعیت می تواند از این نیز بدتر شود، چرا که پیشینۀ همکاری دفاعی این کشور با ایالات متحده زیر سؤال خواهد رفت. از این هم مهم تر، رفاقت ترکیه و روسیه موضع ترکیه را در درون ناتو بیش از پیش تضعیف خواهد کرد و در نتیجه مفهوم دفاع جمعی و مسئولیت مشترک در میان 29 کشور عضو این سازمان تضعیف خواهد شد.»

این بن بست اردوغان را با این دو گزینه رو به رو خواهد کرد. اگر اردوغان تهدیدهای ایالات متحده را نادیده بگیرد و از مخالفت خود با آمریکایی ها به عنوان یک ابزار پوپولیستی برای سوار شدن بر موج ملی گرایی در آستانۀ انتخابات استانبول در ماه ژوئن استفاده کند، بدون تردید نقش ژئو استراتژیک ترکیه عمیقاً تغییر خواهد کرد. و با توجه به بی صبری آمریکایی ها، این اتفاق به سرعت خواهد افتاد.

نویسنده: یاووز بایدار

منبع: پایگاه خبری – تحلیلی احوال

ترجمه: خبرگزاری کردپرس – سرویس ترکیه