هفتۀ گذشته بینالی یلدریم نامزد حزب عدالت و توسعه (AKP) در انتخابات شهرداری استانبول، در دیدار از شهر من دیاربکر گفت وقتی پارلمان ترکیه تأسیس شد «هیأتی از کردستان» در میان کسانی بود که توسط مصطفی کمال آتاترک بنیان گذاری جمهوری ترکیه برای شرکت در مراسم افتتاح پارلمان دعوت شده بودند. این در حالی است که مردم بسیاری، از جمله خود من، به خاطر استفاده از واژۀ «کردستان» بازخواست شده اند.

با این حساب کردستان، که شامل مناطق جنوب شرقی ترکیه می شود و همچنین مناطقی در کشورهای عراق، سوریه و ایران، بسته به منافع سیاسی حکومت ترکیه، گاه وجود دارد و گاه وجود ندارد.

هنگامی که رجب طیب اردوغان [رئیس جمهور فعلی و نخست وزیر وقت ترکیه] پروسۀ صلح با جنبش کردها را دنبال می کرد و در سال 2013 به صورت رسمی آغاز شد، واژۀ کردستان آزادانه در پارلمان مورد استفاده قرار می گرفت. وقتی در تابستان سال 2015 پروسۀ صلح متوقف شد، کاربرد این واژه نیز ممنوع شد. واژۀ کردستان دیگر در اسناد پارلمان ضبط نمی شد و هر کس از آن استفاده می کرد با تنبیه انضباطی مواجه می شد.

به یاد بیاورید وقتی عثمان بایدمیر، یکی از نمایندگان حزب کردی دموکراتیک خلق ها (HDP) در پارلمان گفت «من به عنوان نماینده ای از کردستان می خواهم این سقف سقف مشترک ترک و کرد باشد»، 12 هزار لیر جریمه شد و موقتاً از شرکت در جلسات پارلمان محروم گردید.

اردوغان از جملۀ سیاستمدارانی است که بسته به اوضاع و احوال از این واژه زیاد استفاده می کند. پس از پذیرش «وجود کردستان» در دوران پروسۀ صلح، هنگامی که پروسه متوقف شد اردوغان در مقابل کردهایی که از وی انتقاد می کردند از گفتن این که «به کردستان باز گردید» تردید به خود راه نداد. اخیراً نیز اردوغان در نطقی در روز 17 مارس خطاب به سزایی تملی رئیس مشترک HDP [که در اظهارات خود از واژۀ کردستان استفاده کرده بود] گفت: «اینجا کردستانی وجود ندراد. اگر خیلی دلت می خواهد یکی در شمال عراق هست. گم شو و به آنجا برو.»

وقتی چند روز پیش یلدریم به مردم کرد دیاربکر گل تقدیم می کرد، شهرداران وابسته به AKP در بتلیس و تاتوان در حال برچیدن تابلوهای کردی بودند. ابتدا تابلوی کردی – ترکی ساختمان شهرداری بتلیس پایین کشیده شد و یک تابلوی تماماً ترکی جای آن را گرفت. سپس همین اتفاق در تاتوان تکرار شد. و به همین بسنده نکردند؛ روز بعد شهرداری تاتوان تابلوهای کردی گورستان های محلی را برچید. علاوه بر این، نام های کردی اغلب خیابان ها و پارک ها توسط سرپرست های منصوب از سوی حکومت برای شهرداری های بسیاری از شهرهای کردنشین از سال 2016 تغییر کرده و ترکی شده است.

ده ها نهاد و مؤسسه که روی زبان و فرهنگ کردی کار می کردند توقیف شده اند، تابلوهای کردی از سطح شهرهای کردنشین جمع آوری شده اند و مجسمه های مربوط به کردها برچیده شده اند. به نظر می رسد شهرداران منتخب AKP از سرپرستانی که در چند سال گذشته ادارۀ این مناطق را به دست داشتند، بهتر نیستند.

وضعیت در پارلمان نیز همین است. اندکی پس از پایان یافتن پروسۀ صلح در ماه نوامبر 2015 وقتی لیلا زانا نمایندۀ تازه انتخاب شدۀ پارلمان در مراسم ادای سوگند خود به کردی سخن گفت، اظهارات وی در ضبط رسمی مراسم سانسور شد. از آن زمان تا کنون در ضبط رسمی نشست های پارلمان حتی یک واژۀ کردی دیده نشده است. زبان مادری دست کم 15 میلیون شهروند توسط پارلمانی که ادعا می کند نمایندگی آن شهروندان را به عهده دارد، ممنوع شده است.

اردوغان ماه گذشته در یک سخنرانی چنین گفت: «پیش از این که ما به قدرت برسیم، در جنوب شرقی ترکیه نمی توانستید یک تابلوی کردی پیدا کنید. وقتی ما به قدرت رسیدیم تابلوهای کردی سر بر آوردند. پیشتر پدران در زندان ها نمی توانستند کردی صحبت کنند، اما آنها اینک به کردی سخن می گویند.»

آقای رئیس جمهور! شما سخت در اشتباهید. همۀ ابتکارات دموکراتیکی که AKP در آغاز مطرح کرد، به طور کامل برعکس شده است. سرپرستانی که شما در این منطقه منصوب کردید علیه زبان و فرهنگ کردی اعلام جنگ کردند و شهرداری های فعلی AKP نیز تفاوتی با آنها ندارند. حکومت دارد کردها را نابود می کند.

ما از موسی عنتر نویسنده که به خاطر سوت نوازی یک ترانۀ کردی از پلیس کتک خورد، به دانشجویان دانشگاه دجلۀ دیاربکر رسیده ایم که به خاطر خواندن یک ترانۀ کردی بازداشت شدند. ما از احمد کایا خوانندۀ مردمی و معروف که به خاطر ابراز تمایل به خواندن به زبان کردی در تبعید در گذشت، به خوانندگان مراسم عروسی رسیده ایم که به خاطر کردی خواندن دستگیر شدند. ما به نقطه ای رسیده ایم که مردم به خاطر کاربرد واژۀ کردستان بازخواست و بازداشت می شوند.

پس از این همه سال، این همه مرگ و انکار چه نتیجه ای عاید شده است؟ آیا کردها هویت خود را فراموش کرده اند؟ آیا زبان کردی ناپدید شده است؟ آیا کردستان دیگر وجود ندارد؟ آیا انکار وجود مردم کرد، زبان کردی و کردستان برای ترکیه و مردمش شادی و صلح آورده است؟

اگر به گذشته نگاه کنیم، در 100 سال اخیر می توانیم به وضوح ببینیم اگر چه سیاست دشمنی حکومت با کردها اوج و حضیض داشته است، کردها همواره از خود استقامت و پایداری نشان داده اند. اقدامات دموکراتیک، کشتارها، برخوردها؛ این ها [در نتیجه] تفاوتی با هم نداشته اند. در این صد سال کردها به مقاومت ادامه داه اند، به هویت خود پایند مانده اند و از زبان و فرهنگ خود دست بر نداشته اند.

در این صد سال خواسته ها نیز تغییری نکرده اند. آنچه حکومت گاه به رسمیت شناخته و گاه انکار کرده است، موضوع وجود مردم کرد است.

البته ما کردها چنان که اردوغان می گوید نه می رویم «گم شویم» و نه پس از این همه ظلم AKP را می بخشیم، آن هم فقط به این دلیل ساده که یلدریم گفته است «کردستان». ما به مبارزه ادامه می دهیم تا وجود ما، هویتمان و فرهنگمان پذیرفته شود.

در سال 1971 در شهر سرت فقیه حسین ساغنیچ به خاطر ترویج کرد بودن محاکمه شد. آنچه در دادگاه گذشت به این شرح بود:

دادستان: چرا کرد بودن را ترویج می کنی؟

فقیه: من می توانم اول یک سؤال بپرسم؟

دادستان: بپرس.

فقیه: شما باور دارید که کردها وجود دارند؟

دادستان: البته که نه. چیزی به اسم کرد وجود ندارد.

(فقیه برخاست و به سمت در خروجی دادگاه رفت.)

دادستان: کجا دارید می روید؟

فقیه: جناب! اگر کرد وجود ندارد، کسی چگونه می تواند کرد بودن را ترویج کند؟ یا بگویید کردها وجود دارند، یا اگر می گویید وجود ندارند من را به ترویج کرد بودن متهم نکنید.

نویسنده: نورجان بایسل

منبع: پایگاه خبری – تحلیلی احوال

ترجمه: خبرگزاری کردپرس – سرویس ترکیه

بیشتر بخوانید:

اردوغان در یک انتخابات دو بار شکست می خورد؟

تاکتیک های حزب حاکم رأی کردهای استانبول را بر نمی گرداند

خرید S-400 و تغییر نقش ژئو استراتژیک ترکیه

ترکیه و آمریکا؛ کردها، S-400 و احتمال یک طلاق استراتژیک

اکونومیست: کردهای سوریه دارند دولت خود را تأسیس می کنند

انقلاب یا انتخابات؛ آیندۀ انتقال قدرت در ترکیه

از درسیم تا تونجلی: تاریخچۀ ترک سازی در کردستان ترکیه

رمزی کارتال رهبر ارشد PKK در گفتگو با احوال: تا اردوغان هست PKK وارد پروسۀ آشتی نخواهد شد

پروسۀ آشتی؛ مسألۀ کردهای ترکیه یا مسألۀ کردهای سوریه؟