سیزدهمین دور از مذاکرات آستانه با حضور نمایندگانی از ایران، ترکیه و روسیه به عنوان کشورهای اصلی و نمایندگان ناظر از کشورهای عراق، لبنان، اردن به همراه نمایندگان سازمان ملل متحد با موضوع بررسی بحران سوریه در آستانه پایتخت قزاقستان در حالی از روز گذشته آغاز به کار کرده است که این دوره از مذاکرات را می توان مهمترین و حساس ترین نشست آستانه عنوان کرد.

این مذاکرات در حالی کار خود را برای سیزدهمین بار آغاز کرد که شمال شرق و شمال غرب سوریه با تنش ها و تحولات بسیار عمیقی در حال دست و پنجه نرم کردن است که در تحولات هر دو محور ترکیه به شکل فعالی در قلب این تنش ها حضور دارد. مسئله ادلب و افزایش حملات هوایی اخیر روسیه به مواضع گروه تروریستی تحریر الشام در این شهر استراتژیک، ترکیه را در شرایط بسیار دشواری قرار داده است. از یک طرف ترکیه در حال شکست در بزرگترین دستاورد دیپلماسی اخیر خود در ادلب است که با توافق سوچی توانسته بود پیروزی مهمی در عرصه دیپلماسی به دست آورده و نیروهای ارتش روسیه – سوریه را از آغاز حمله گسترده نظامی به ادلب منصرف کند. حال با آغاز حملات گسترده جنگنده های ارتش روسیه – سوریه به ادلب؛ ترکیه یکی از مهمترین دستاوردهای خود در عرصه سیاسی – دیپلماسی سوریه را در حال فروپاشی می بیند. از طرف دیگر یکی از مهمترین نگرانی های ترکیه در خصوص ادلب یعنی آغاز موج جدیدی از مهاجرت ها به مرزهای ترکیه آرام آرام در ادلب با حضور چند میلیون شهروند عادی در پی این حملات شکل گرفته و ده ها هزار شهروند ادلبی در حال حرکت به مرزهای ترکیه هستند که این موضوع ترکیه را رو در رو با یک بحران بسیار عمیقی همچون مسئله پناهندگان می کند که هزینه بسیار زیادی برای ترکیه ای دارد که این روزها حال و هوای اقتصادی خوبی هم ندارد.

در شمال شرق سوریه نیز وضعیت متفاوت از شمال غرب سوریه نیست. تنش ها برای ایجاد منطقه حائل امن در شرق فرات و فشار ترکیه به آمریکا در خصوص این که یا باید هر چه سریعتر منطقه امن را ایجاد کرده و یا نیروهای مسلح ترکیه به شرق فرات عملیات نظامی آغاز خواهد کرد؛ شمال و شرق سوریه را با یک تنش فزاینده ای روبه رو می کند. ترکیه که از اواخر سال 2018 میلادی دست به بزرگترین لشکرکشی تاریخ خود به مرزهای جنوب ترکیه زده است اکنون از هر زمان دیگری به انجام یک حرکت نظامی در داخل سوریه و بخش های شرق فرات نزدیک تر به نظر می آید. زمانی که به شروط ترکیه برای ایجاد منطقه امن در شمال سوریه نگاه می کنیم به خوبی می توانیم دریابیم که هدف از ایجاد این منطقه اقدام برای نابودی سیستم خودگردان شمال و شرق سوریه طراحی شده است که در چند سال اخیر توسط ارتش دموکراتیک سوریه متشکل از ائتلاف اعراب – کردها و حمایت های بین المللی در شمال و شرق سوریه به وجود آمده است. طرح ایجاد یک منطقه امن در عمق 30 کیلومتری از شرق فرات در منطقه ای که مهمترین و بزرگترین شهرهای آن تقریباً در نوار مرزی با جنوب ترکیه واقع شده است در واقع هدف قرار دادن ماهیت سیستم است. همین موضوع باعث افزایش تنش ها در شرق فرات شده است؛ کردها و سیستم خودگردان شمال سوریه زمانی که با طرح ترکیه خود را رو در رو با یک تهدید بقا مشاهده می کنند به صورت طبیعی دست به عکس العمل خواهند زد. منطقه امن مورد نظر ترکیه برای کردها هیچ تفاوتی با حمله نظامی برای تصرف سرزمین هایشان ندارد. هر چند کردها مخالف ایجاد منطقه امن در شمال سوریه نیستند ولی شرایط آنان برای این منطقه بسیار متفاوت تر از آن چیزی است که ترکیه در نظر گرفته است. کردها با طرح یک محدوده ای در عمق 5 کیلومتری، بدون حضور نیروهای ترکی و حضور نیروهای ائتلاف بین المللی دقیقاً در نقطه مقابل طرح ترکیه قرار می گیرند که خواستار حضور کامل نیروهای مسلح خود در این منطقه با عمق 30 کیلومتری هستند. این مسئله در کنار سیاست های دوگانه و گمراه کننده همیشگی آمریکا در ارتباط با YPG – ترکیه تنش ها را بسیار افزایش می دهد. آمریکا همزمان با دیدار نمایندگان ویژه خود در آنکارا با مقامات ترکیه، فرماندهان عالی رتبه خود را به شمال سوریه فرستاده و فرماندهان YPG دیدار می کند. چنین به نظر می رسد که آمریکا این بار در دو راهی بسیار حساسی قرار گرفته است که دست زدن به یک انتخابات آینده منطقه را تعیین خواهد کرد. تلاش آمریکا برای به دست گرفتن ابتکار عمل در این خصوص و ایجاد منطقه امن در شمال سوریه به نوعی که هم نظر کردها را جلب کرده و هم مورد توافق ترکیه باشد تا این لحظه به شکست انجامیده است و این شکست آمریکا را وادار می کند تا دست به انتخاب بزند. یا در کنار مهمترین متفق خود در مبارزه با داعش مانده و تلاش برای خنثی کردن تهدیدات ترکیه خواهد کرد و یا به متفق استراتژیک ناتویی خود روی آورده و یک ورق تلخی دیگر در تاریخ کردها رقم خواهد زد.

سیزدهمین دور از مذاکرات آستانه در چنین شرایط حساس و خطیری آغاز شده است که می تواند تا حد زیادی تحولات روزهای آینده در سوریه را نمایان کند. ترکیه در شرایطی پا در این مذاکرات گذاشته است که برای حمله احتمالی به شرق فرات نیاز مبرمی به چراغ سبز روسیه دارد و برای این کار نیز برگ برنده مهمی به نام ادلب را در دست دارد. در واقع محتمل ترین سناریویی که برای سیزدهمین دور از مذاکرات آستانه از جانب ترکیه می تواند طراحی شود؛ معامله با روسیه بر سر ادلب برای گرفتن مجوز حمله نظامی به شرق فرات است. ترکیه با وادار کردن نیروهای تحریر الشام به عقب نشینی از ادلب و واگذاری آنجا به نیروهای دولت مرکزی سوریه سکوت دمشق – مسکو در برابر حمله به منطقه ای را می خواهد که در واقع روسیه و سوریه در حال حاضر هیچ کنترلی به آن منطقه نداشته و تماماً در اختیار نیروهای ارتش دموکراتیک سوریه – ائتلاف بین المللی است.

خبرگزاری کردپرس/ سرویس ترکیه