به عقیده برخی کارشناسان، گردشگری می تواند بعد از نفت دومین صنعت درآمدزا در کشورها باشد.

اگرچه صنعت گردشگری قدمت چندان زیادی ندارد و به نوعی یک صنعت نو تلقی می‌شود اما بسیاری از کشورهای اروپا، آسیا و ... با سرعت قابل توجهی وارد صنعت گردشگری شدند.

جاذبه های صنعت گردشگری برای بسیاری از کشورهای دنیا به گونه ای است که حتی کشورهای خاورمیانه که درگیر جنگ هستند نیز از این صنعت غافل نیستند.

بسیاری از کشورهای جهان امروز گردشگری را به عنوان یکی از منابع اصلی درآمد زایی خود قرار دادند و حتی کشورهای نزدیک ما در خاورمیانه نیز از این قاعده مستثنا نیستند.

برای مثال کشوری مانند گرجستان که جمعیت آن فقط نزدیک به پنج میلیون نفر است توانست در سال ۲۰۱۸ حدود سه و نیم میلیون نفر گردشگر را به خود جذب کند و پیش‌بینی شده که این میزان تا سال ۲۰۲۰ به پنج میلیون نفر برسد.

چرا گردشگری کشورهای دنیا را به خود جذب کرده است؟

اما درباره اینکه گردشگری چه مزیتی دارد که کشورهای مختلف جهان را به خود جذب کرده می توان به چند دلیل اصلی اشاره کرد.

اولین نکته این است که گردشگری صنعتی زودبازده است و با امکانات حداقلی به نتیجه می‌رسد، ایجاد اشتغال در صنعت گردشگری نسبت به سایر بخش ها مانند حوزه صنعت و ... به سرمایه کمتری نیاز دارد.

برای مثال بر اساس پول ایران می توان با حدود ۲۵ میلیون تومان سرمایه یک شغل در حوزه گردشگری ایجاد کرد اما این رقم برای برخی صنایع دیگر حدود ۲۰ تا ۵۰ برابر است.

از سوی دیگر گردشگری علاوه بر مزیت های اقتصادی، ارتقا است فرهنگی را نیز با خود به همراه دارد و باعث میشود انتقال فرهنگ بین جوامع مختلف صورت بگیرد.

گردشگری در حال تخصصی شدن است

اما برای بررسی جزئیات بیشتر صنعت گردشگری ابتدا باید تعریفی از این صنعت ارائه داد، گردشگری مجموعه فعالیت‌های فرد یا افرادی است که به مکانی غیر از مکان عادی زندگی خود مسافرت دارند و حداقل یک شب و حداکثر یک سال در آنجا اقامت می‌کنند و هدف از مسافرت آنان نیز گذراندن اوقات فراغت است.

البته اهدافی نظیر اشتغال و کسب درآمد شامل آن نمی‌شود بر این اساس کسانی که شامل این تعریف می‌شوند نیز گردشگر نامیده می‌شوند.

اگرچه سفر های کوتاه چند ساعته که اقامت شبانه ندارند گاهی آنچنان جز موارد گردشگری محسوب نمی شود اما این سفرها نیز می توانند درآمدهای مختصری برای منطقه هدف داشته باشند حتی اگر این درآمد به یک سوختگیری جزئی خودرو محدود شود.

از سوی دیگر باید به این نکته توجه داشت که گردشگری این روزها فقط به بحث تفریح و مسافرت محدود نمی‌شود بلکه شاخه‌های مختلفی از گردشگری در زمینه هنر، سلامت، طبیعت، گردشگری ورزشی و ... وجود دارد.

می توان گفت گردشگری در حال تخصصی شدن است و این روزها حجم قابل توجهی از صنعت گردشگری وابسته به راه اندازی کمپ های ورزشی، برگزاری گالری ها و تورهای هنری و رویدادهای گردشگری است.

گردشگری معمولا بر پایه جاذبه های منطقه مقصد شکل می گیرد، به گونه ای که وجود جاذبه های تاریخی، طبیعی، فرهنگی، هنری و ... در یک منطقه باعث جذب توریست ها خواهد شد.

ایران سرزمین پتانسیل های گردشگری

بر اساس این تعاریف، خوشبختانه کشور ایران دارای جاذبه های زیادی برای توریست ها است که شامل جاذبه‌های تاریخی، طبیعی، ورشی و ... می باشد.

برخی از آثار تاریخی ایران جز آثار اصیل و مشهور جهان است که هر گردشگری را به خود جذب می کند.

به علاوه هم مرزی با عراق نیز ظرفیت دیگری برای ایران است که می‌توان از آن برای جذب توریست ها خصوصا در زمینه گردشگری سلامت استفاده کرد.

امروزه بسیاری از کشورهای دنیا به بحث گردشگری سلامت توجه ویژه‌ای دارند و با راه اندازی امکانات و مراکز پزشکی از جمله بیمارستانها و ... تلاش می کنند مخاطبان خود را در سراسر دنیا جذب کنند.

ارائه خدمات در بخش گردشگری سلامت فقط به خدمات درمانی محدود نمی‌شود بلکه کشورهایی که در این زمینه کار می‌کنند صفر تا صد خدمات از جمله اخذ ویزا، خدمات حمل و نقل و ... را برای گردشگران سلامت در نظر می‌گیرند و به علاوه در کنار خدمات درمانی برنامه های تفریحی فرهنگی و هنری نیز برای آنها اندیشیده می شود.

گردشگری سلامت چرخه مالی بسیار بالایی دارد که برای بسیاری از کشورهای دنیا وسوسه انگیز و اغواگر است و ما نیز نباید این فرصت را از دست بدهیم.

چرا از ثروت عظیم گردشگری کمتر بهره میبریم؟

اما اینکه ایران چگونه با وجود این همه پتانسیل گردشگری نتوانسته آنطور که باید از این اقتصاد استفاده کند به چند مشکل بر می گردد که شاید اولین و مهمترین آن عدم باور واقعی مردم و مسئولین به درآمدزایی گردشگری و تاثیر آن در اقتصاد باشد.

اگرچه شاید بسیاری از مردم و مسئولین مدام بر لزوم توسعه برنامه های گردشگری تاکید دارند اما باور قلبی هنوز در بسیاری از افراد وجود ندارد.

برای مثال وقتی که افراد جامعه قصد آغاز یک کسب و کار را دارند عمدتا سراغ راه اندازی کارگاه، مغازه، مراکز پخش و توزیع و ... می روند و کمتر کسی به استفاده از ظرفیت های گردشگری، راه اندازی مراکز اقامتی، اقامتگاه های بوم گردی و ... توجه دارد.

نکته دیگر آن است که گردشگری علاوه بر جاذبه های باستانی، طبیعی، هنری و ...، نیازمند برخی از زیرساخت ها مانند اماکن اقامتی، جاده، فرودگاه، راه آهن و .... است که ما هنوز در برخی از این موارد ضعف داریم.

این محدودیت امکانات از هتل های پنج ستاره آغاز می شود و حتی گاهی مسائل ابتدایی مانند نبودن سرویس های بهداشتی در راه ها، مراکز تاریخی و ... را نیز در برمی‌گیرد که شاید چندان به آن توجه نشود.

به علاوه نباید فراموش کرد ایران به دلیل شرایط مذهبی و فرهنگی که دارد در برخی از موارد محدودیت‌هایی را نیز برای حضور توریست ها دارد که البته می توانیم با برخی از برنامه ریزی های درست از این محدودیت ها نیز فرصت بسازیم.

یکی دیگر از مشکلاتی که در حوزه گردشگری داریم عدم به روز بودن زیرساخت ها است برای مثال در شرایطی که بسیاری از کشورهای دنیا از تجهیزات پیشرفته، اپلیکیشن ها و ... برای جذب گردشگران و ارائه خدمات گردشگری استفاده می کنند اما بسیاری از شیوه های گردشگری ما سنتی است و در این بخش هم نیازمند به روز رسانی هستیم.

همچنین باید بدانیم که گردشگری بیشتر از اینکه صنعت باشد یک علم هم هست و نیازمند تخصص وتحصیلات آکادمیک می باشد که این موضوع نیز تا حدودی مغفول مانده و باید در کشور به سمت آموزش نیروهای متخصص در زمینه گردشگری برویم.

قطعاً بهبود این شرایط می‌تواند به جذب قابل توجه گردشگران خارجی به ایران کمک کند مخصوصا در شرایط کنونی که بدلیل اختلافی که در نرخ ارز داریم، ایران می‌تواند از بعد اقتصادی نیز برای گردشگران جذاب باشد.

استفاده از این پتانسیل می‌تواند به کاهش وابستگی ایران به درآمدهای نفتی و استفاده از درآمد جایگزین صنعت توریسم کمک کند.

کرمانشاه سرزمین چهارفصل جذاب برای گردشگران

اما گردشگری در استان کرمانشاه نیز تا حدودی تابع وضعیت کشور است و مزیت های گردشگری مهمی در دل این استان نهفته است.

در استان کرمانشاه حدود چهار هزار اثر تاریخی داریم که 1700مورد آن ثبت ملی شده و برخی از آنها در بعد بین المللی و جهان نیز بی‌نظیر هستند که از جمله آنها می‌توان به بیستون، طاق بستان، معبد آناهیتا، پاتاق و ... اشاره کرد.

همچنین پتانسیل‌های طبیعی بیشماری نیز در کرمانشاه وجود دارد به گونه ای که برخی مناطق استان مانند منطقه اورامانات می تواند با شمال کشور هم رقابت کند.

وجود آب و هوای چهار فصل که کمتر استانی در کشور از آن برخوردار است از دیگر مزیت های گردشگری کرمانشاه است به گونه‌ای که گردشگران می توانند در فصل زمستان اب و هوای معتدل را در منطقه قصرشیرین تجربه کنند و در فصل تابستان از هوای خوب منطقه اورامانات و سایر نقاط سردسیر استان لذت ببرند.

مزیت دیگر قابل توجه کرمانشاه همجواری با کشور عراق و گردشگری سلامت است که شاید تاکنون تا حدودی از آن غافل بودیم و به راحتی از کنارش گذشتیم.

کرمانشاه مراکز درمانی و تخصصی قابل توجهی دارد که به راحتی می‌تواند برای درمان عراقی ها قابل توجه باشد.

کرمانشاه باید میزبان رویدادهای ملی و منطقه ای شود

اما متاسفانه در کرمانشاه نیز به دلیل همان مشکلاتی که در کشور داریم، آن طور که باید از پتانسیل های گردشگری استفاده نشده است.

البته طی سال های اخیر اقدامات خوبی آغاز شده که می تواند به بهبود وضعیت گردشگری استان کمک کند که از مهم‌ترین این موارد می‌توان به برگزاری رویداد ها و جشنواره های گردشگری اشاره کرد که باید به دنبال توسعه و گسترش آنها خصوصا در بعد ملی و منطقه‌ای باشیم.

کرمانشاه باید سالانه میزبان حداقل یک یا دو رویداد گردشگری ملی باشد تا بتوانم این استان را ابتدا به گردشگران داخل کشور و سپس به خارج ازکشور معرفی کنیم.

اشتغال حوزه گردشگری برای استانی مانند کرمانشاه با این نرخ بیکاری بسیار حیاتی است و متولیان این امر حتما باید برای استفاده از این ظرفیت برنامه ریزی بیشتری داشته باشند.

*رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی کرمانشاه و نائب رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی ایران