ایالات متحده تلاش می کند پیشنهاد ترکیه را در راستای تأسیس منطقۀ امن در شمال شرقی سوریه به واقعیت تبدیل کند، تا به این وسیله از عملی شدن تهدید رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه مبنی بر حملۀ نظامی به خاک سوریه برای بیرون راندن نیروهای کرد، جلوگیری کند.
با وجود این، هنوز مشخص نیست که آیا توافق دو کشور به یک تدبیر عملی منتهی می شود که بتواند از یک جنگ خونین و بی رحمانه میان ترکیه و یگان های مدافع خلق (YPG) ممانعت کند. یکی از مقامات کرد سوریه روز گذشته (چهارشنبه) هشدار داد که «اگر این تلاش های منطقه ای و بین المللی به نتیجه نرسد، آنگاه در یک رویارویی تمام عیار و خطرناک قرار خواهیم گرفت.»
ترکیه می گوید ایالات متحده در تأسیس یک منطقۀ حائل 32 کیلومتری (20 مایلی) در داخل خاک سوریه، از ساحل شرقی رودخانۀ فرات تا مرز عراق، تعلل به خرج داده است. YPG و ائتلاف گسترده تر ضد دولت اسلامی عراق و شام (داعش) به رهبری ارتش دموکراتیک سوریه باید نیروها و سلاح های سنگین خود را از این محدوده خارج کند.
ایالات متحده در مقام مصالحه یک منطقۀ حائل کوچک تر پیشنهاد داد؛ 9 مایل عمق و 87 مایل عرض. ترکیه این پیشنهاد را رد کرد.
ترکیه بارها به ایالات متحده هشدار داده است که اگر نتواند یک منطقۀ حائل در امتداد مرزهای جنوبیش تأسیس کند، به نحوی که مورد رضایت آنکارا باشد، حمله خواهد کرد. ترکیه نیرو و سلاح های سنگین خود را در امتداد مرز و در مقابل دو شهر گری سپی (تل ابیض)، که عمدتاً عرب نشین است، و کوبانی، که شهری کرد نشین است، متمرکز کرده است. از این آرایش چنین بر می آید که هدف هر مداخلۀ نظامی عملی کنترل این دو شهر استراتژیک خواهد بود.
ترکیه از لحاظ نظامی چنگ و دندان نشان می دهد تا در خصوص مقیاس منطقۀ حائل و نیرویی که کنترل آن را به دست خواهد گرفت، از ایالات متحده امتیاز بگیرد.
این استراتژی به نظر کارساز می رسد. خلوصی آکار وزیر دفاع ترکیه روز گذشته پیش از انتشار اخبار توافق دو کشور گفت: «با خوشحالی شاهد بودیم که شرکای ما به موضع ما نزدیک شده اند.»
سفارت ایالات متحده در ترکیه در بیانیه ای اعلام کرد دو کشور «در اسرع وقت یک مرکز عملیات مشترک برای همکاری در زمینۀ ایجاد و مدیریت مشترک منطقۀ حائل تأسیس خواهند کرد.» در این بیانیه همچنین آمده است که دو طرف توافق کردند که «منطقۀ امن به یک کریدور صلح تبدیل خواهد شد و هر اقدامی لازم باشد انجام خواهد شد تا پناه جویان سوری بتوانند به کشور خود باز گردند.»
با این حال، اندازۀ منطقۀ امن مورد توافق هنوز مشخص نیست.
نیکولاس دانفورث پژوهشگر مهمان جرمن مارشال فاند گفت: «به نظر می رسد آنکارا در مقابل تدابیر نامشخصی که واشنگتن اجرای سریع آنها را تعهد کرده، از تهدید مداخلۀ یک جانبه در شمال سوریه دست برداشته است.»
وی گفت: «این توافق اگر هیچ نتیجه ای نداشته باشد، دست کم به دو طرف زمان بیشتری خواهد داد تا به گفتگو دربارۀ اوصاف منطقۀ امن، که بدون تردید همچنان محل مناقشه خواهد بود، ادامه دهند. اگر مذاکرات دربارۀ منطقۀ امن یک بار دیگر به طول بیانجامد، ممکن است آنکارا تهدیدات خود را از سر بگیرد. به طور خلاصه، پیش از آن که به کریدور صلح نزدیک شویم، احتمالاً شاهد تنش بیشتری خواهیم بود.»
اگر توافق بر سر منطقۀ امن عملی نشود و ترکیه به ارتش دموکراتیک سوریه حمله کند، احتمالاً ایالات متحده برای جلوگیری از آن کار چندانی نمی تواند بکند.
آرون اشتاین مدیر برنامۀ خاورمیانه در مؤسسۀ پژوهشی سیاست خارجی در این باره گفت: «در واقع ایالات متحده گزینه های چندانی ندارد، جز این که سر راه ترکیه قرار بگیرد و ریسک حملۀ نظامی را مطرح کند. به این صورت که آنکارا ممکن است تصادفاً آمریکایی ها را به کشتن دهد. اگر آنکارا این ریسک را بپذیرد، آنگاه آتش! و دیگر کاری از ایالات متحده ساخته نیست.»
اشتاین افزود که آنکارا همچنان بر خواست خود مبنی بر کنترل کل منطقۀ امن با عمق 32 کیلومتر، پافشاری می کند. او گفت: «من فکر می کنم اظهارات اردوغان شفاف و صریح است. آنها می خواهند همه را کنترل کنند و بعداً بر آن حکومت کنند.»
مکس هافمن مدیر بخش امنیت ملی و سیاست بین المللی در مرکز ترقی آمریکایی استدلال می کند که دیدگاه آنکارا مبنی بر یک منطقۀ امن با 20 مایل عمق و تحت کنترل نیروهای ترکیه «کاملاً غیر عملی است و از ابتدا نیز چنین بوده است.»
هافمن گفت: «این [منطقۀ امن مورد نظر ترکیه] تقریباً همۀ منطقۀ تحت کنترل ارتش دموکراتیک سوریه را در بر خواهد گرفت، از جمله تعداد قابل توجهی از شهرها و روستاهای کردنیشن شمال سوریه را. به این ترتیب، این برنامه به معنی تسلیم استراتژیک مناطقی است که ارتش دموکراتیک سوریه برای آزاد کردن آنها از اشغال داعش مبارزه کرده و قربانی داده است.»
هافمن افزود اگر ترکیه ترجیح دهد که در مقابل «موضوع را از طریق یک اقدام نظامی گسترده پیش ببرد، ارتش دموکراتیک سوریه مقاومت خواهد کرد و احتمالاً همزمان تلاش می کند با حکومت [رئیس جمهور سوریه بشار] اسد به توافق دست یابد.»
او در ادامه گفت: «چنین واقعیتی موضع ایالات متحده را در سوریه تضعیف خواهد کرد، تقریباً با اطمینان می توان گفت ایالات متحده را ناگزیر خواهد کرد به طور کامل از سوریه خارج شود (با توجه به این که پایگاه های اصلی ایالات متحده در سوریه در مناطق تحت کنترل ارتش دموکراتیک سوریه هستند و این گروه شریک اصلی ایالات متحده در عرصۀ میدانی است).»
هافمن تردید دارد که دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده به این نتیجه اهمیتی بدهد «زیرا سوریه برای او اهمیتی ندارد مگر این که در سیاست داخلی و شانس انتخاب مجدد وی در انتخابات ریاست جمهوری آینده نقشی داشته باشد.»
از سوی دیگر، این امر برای ترکیه فاجعه بار خواهد بود. هافمن گفت: «آمریکا در برابر حکومت اسد، کردهای خشمگین، روسیه و ایران تنها می ماند و از حمایت ایالات متحده برخوردار نخواهد بود.»
او گفت: «ارتش ترکیه برای تأمین امنیت منطقه ای به این وسعت دچار مشکل خواهد شد و با مقاومت و شورش کردها روبرو خواهد شد که از حمایت احتمالاً پنهانی حکومت سوریه، ایران و روسیه نیز برخوردار خواهند بود. در نتیجۀ جنگ تعداد بیشتری آواره خواهند شد و در عین حال داعش نیز احتمالاً از هرج و مرج پیش آمده استفاده خواهد کرد تا فعالیت های خود را گسترش دهد.»
هافمن در پرتو این نتایج منفی که چنین وضعیتی برای ترکیه خواهد داشت، استدلال می کند که احتمالاً اردوغان «بلوف می زند و تلاش می کند برای تأسیس یک منطقۀ امن کوچک تر، اسکان پناه جویان و کاستن از خطر تحریم های قانون مقابله با دشمنان آمریکا از طریق تحریم (CAATSA)، از ایالات متحده امتیاز بگیرد.»
به باور هافمن، اردوغان مایل است یک حملۀ محدود به گری سپی ترتیب دهد، که ضربۀ دیگری به برنامۀ خودگردانی کردها است، روابط ایالات متحده و ارتش دموکراتیک سوریه را تضعیف می کند، به ایالات متحده نشان می دهد که ترکیه اهل معامله است، و ملی گراهای خانگی را آرام می کند تا حمایت کم رنگ شدۀ آنها را مجدداً به دست بیاورد.
پروفسور جاشوا لندیس مدیر گروه مطالعات خاورمیانه در دانشگاه اوکلاهما معتقد است ترکیه با ایالات متحده مشغول «بازی جوجه» بوده است.
لندیس گفت: «اردوغان در ماه دسامبر دریافت وقتی تنش را بالا برد و تهدید به حمله کرد، توانست ترامپ را پای تلفن بکشاند. ترامپ قولی به اردوغان داد که می خواست؛ ایالات متحده از سوریه خارج می شود و به ترکیه اجازه می دهد منطقۀ حائل ایجاد کند.»
اما مشکل رئیس جمهور ترکیه از وقتی آغاز شد که جان بولتون مشاور امنیت ملی و مایک پومپئو وزیر امور خارجۀ ایالات متحده امتیازهای ترامپ را پس گرفتند.
لندیس گفت «در نتیجه اردوغان مجدداً از استراتژی تنش استفاده می کند به این امید که توجه تارمپ را جلب کند.» وی افزود واشنگتن هنوز «معتقد است می تواند از کردهای سوریه حمایت کند و ترکیه را نیز به عنوان متحد حفظ کند.»
او گفت: «ردوغان می خواهد ایالات متحده بداند که چنین نیست. اردوغان معتقد است اگر ایالات متحده ناچار شود میان ترکیه و YPG یکی را انتخاب کند، سر عقل می آید و خواهد فهمید که ترکیه مهم تر است.»
با وجود این، رهبر ترکیه با یک مانع دیگر مواجه است. لندیس گفت: «در واشنگتن بسیاری از اردوغان خسته شده اند و معتقدند ترکیه به عنوان یک متحد هم اینک از دست رفته است.»
نویسنده: پل ایدون
منبع: پایگاه خبری – تحلیلی احوال
ترجمه: خبرگزاری کردپرس – سرویس سوریه
بیشتر بخوانید:
آیا کوبانی شاهد جنگی دیگر خواهد بود؟
آخرین تلاش آمریکا برای جلوگیری از حملۀ ترکیه به کردها
حمایت بین المللی از کردهای سوریه افزایش می یابد
راکت هایی که حمله به کردها را توجیه می کنند
مظلوم کوبانی در مصاحبه با احوال: کردها برای جنگ بزرگ با ترکیه آماده اند
S-400 با کردهای سوریه چه می کند؟
سیاست و تجارت خانوادگی درترکیه
نظر شما