به گزارش کردپرس، برخی مشکلات میان اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق از زمان رسمیت یافتن این منطقه خودمختار توسط دولت مرکزی تاکون حل نشده است. از جمله این مسائل اختصاص سهمی از بودجه عراق برای اقلیم کردستان، فروش مستقل نفت از سوی کردها و سرنوشت مناطق مورد مناقشه است. مشکلات دیگری هم مانند کاهش جمعیت کردها در برابر افزایش شدید جمعیت اعراب در عراق و نیز سرریز اختلافات میان ترکیه و پ.ک.ک به داخل عراق نیز وجود دارد. خبرگزاری کردپرس برای بررسی این موضوعات با محمد الوائلی، کارشناس مسائل عراق مصاحبه کرده است تا نظر وی را درباره این مشکلات و راه های احتمالی حل آن جویا شود. در ادامه، متن کامل مصاحبه خبرگزاری کردپرس با محمد الوائلی، کارشناس مسائل عراق پیرامون مشکلا و اختلافات میان کردها و دولت مرکزی عراق ادائه می شود:

کردپرس: با توجه به این که مسرور بارزانی به عنوان نخست وزیر و نچیروان بارزانی به عنوان رییس اقلیم کردستان، در مجموع حکومت جدید اقلیم کردستان را در دست دارند، آیا قادر خواهند بود مشکلات در روابط میان اربیل و بغداد را حل کنند؟ مسائلی مانند کرکوک از چه راهی قابل حل است؟

محمد الوائلی: وقتی مسائل پیچیده ای مانند روابط اربیل و بغداد مطرح است، این مسئله با توجه به واقعیات موجود ارتباطی با این که چه کسی در راس کار است ندارد. مطمئنا، وقتی این دو مرد سر کار آمدند نشانه هایی مبنی بر تمایل به مذاکره با بغداد را نشان دادند و نیز راهی را که کردها باید امورات را انجام دهند بازترسیم کردند.

با این حال، نباید فراموش کرد که سیاست در مورد اقلیم کردستان در دهه گذشته به تدریج در دست حزب دموکرات کردستان عراق افتاده است. مسعود بارزانی، رهبر این حزب با این که پست رسمی در اختیار ندارد تصمیم گیریهای عمده را در اقلیم کردستان می گیرد. بنابراین، برخلاف بیاناتی که پسرعموها( نچیروان و مسرور) اعلام کرده اند، نمی توان ایجاد تغییرات بزرگی را انتظار داشت.

برای نمونه، مسرور بارزانی در یادداشتی که در روزنامه واشنگتن پست نوشت، به اولویت های کاری خود به عنوان نخست وزیر جدید اقلیم کردستان پرداخت. وی به طور برجسته ای در مورد اقلیم کردستان عراق به عنوان بخشی از جامعه جهانی و نقش متفاوتی صحبت کرد که اقلیم کردستان در مبارزه با داعش ایفا کرد و وی حتی به صورت نرم تری، از جامعه جهانی به خاطر عدم حمایت از برگزاری رفراندوم استقلال توسط کردها در سال 2017 انتقاد کرد. وی ترجیح داد در مورد جنبه های بین المللی مسئله کردها و امید به کسب حمایت بیشتر بین المللی از کردها صحیت کرد. البته که وی در مورد تلاشش برای رسیدن به توافق منصفانه با بغداد بر سر بودجه که بستر اصلی برای سایر توافقها خواهد بود نیز سخن گفت. با این حال، این یادداشت نمایانگر رویکرد قدیمی حزب دموکرات برای یافتن هر گونه راه حل از خارج به جای تکیه بر داخل عراق و از طریق ارتباط بهتر با بغداد بود. این مسئله کم و بیش نشاندهنده استفاده از مسیرهای قدیمی برای انجام کارها بر خلاف قول هایی است که مسرور بارزانی در یادداشت خود در این روزنامه داده بود.

من معتقد هستم که آنچه که رویکرد حزب دموکرات را در مذاکره با بغداد مشخص می کند مسئله بدهی های اقلیم کردستان عراق است که به عقیده برخی حدود 30 میلیارد دلار است. اربیل به دنبال راه حلی است که به حل بحران بدهی هایش بپردازد اما بغداد حداقل در این لحظه، تمایلی برای انجام اقدامی در مورد حل بحران بدهی که اقلیم کردستان خود بانی آن است، ندارد.

در مورد حل مسئله مناطق مورد مناقشه، قدم بزرگ در راه حل این مسئله، مسئله سرشماری است که بغداد، بویژه پس از صدورحکم دادگاه عالی عراق در مورد لزوم اجرای ماده 140 قانون اساسی عراق، در حال حاضر روی آن کار می کند. این مسئله تلاش پرچالشی است و ممکن است زمان زیادی لازم داشته باشد تا دولت عراق برای انجام سرشماری آماده باشد. با این حال، این اقدام قدم بزرگی به سوی حل دائمی مسائل بویژه در مورد مناطق مورد مناقشه خواهد بود.

کردپرس: برخی معتقدند که چون عادل عبدالمهدی، نخست ویر عراق، دوست نزدیک کردها محسوب می شود او بر سر مسائلی مانند نفت، بودجه و غیره با کردها سر سازش دارد. برخی هم می گویند که اگر عادل عبدالمهدی کردها را در مورد چنین مسائلی تحت فشار قرار ندهد، ممکن است برخی گروه ها بخواهند حکومت وی را ساقط کنند. مشکل کجاست؟

محمد الوائلی: درست است که عادل عبدالمهدی دوست کردها است. آنها حتی می گویند که این عادل عبدالمهدی بود که پیشنهاد کرد در بودجه کلی عراق، 17 درصد را برای کردها کنار بگذارند. اما همانطور که در بالا ذکر شد، این مسئله کمتر به این که چه کسی در بغداد نخست وزیر است ربط دارد بلکه بیشتر به واقعیت های موجود ارتباط دارد که نخست وزیر در عراق نمی تواند از آن فرار کند. دولت مرکزی بغداد هم به شدت به دنبال یافتن منابع مالی برای بازسازی شهرهای ویران شده در زمان تسلط داعش بر آنها و همچنین مقابله با بحران شدید خدمات عمومی است که نیاز مند اجرای پروژه های پر هزینه است. اگر اقلیم کردستان نفت صادر کند و هیچ چیزی هم بابت سهم بودجه در اختیار عراق قرار ندهد، هیچ نخست وزیری در عراق حمایت لازم سیاسی را از خود برای متمایل شدن به سمت کردها نخواهد داشت.

کردپرس: ترکیه در ماه های اخیر حملات سنگینی علیه پ.ک.ک در خاک عراق و اقلیم کردستان انجام داده که تلفاتی به دنبال داشته است، چرا اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق در این مورد سکوت کرده اند؟

محمد الوائلی: رابطه با ترکیه رابطه ای پیچیده است و ترکیه به این شناخته شده است که در مورد مقابله با پ.ک.ک دشمن قدیمی این کشور، تمایلی ندارد به هیچ حد و مرزی بها بدهد. علاوه بر آن، مسئله پ.ک.ک یک مسئله قدیمی است که در واقع، صدام حسین رهبر سابق عراق به ترکیه اجازه داد داخل خاک عراق را بمباران کند و عراق از آن زمان توانسته است ترکیه را به نقطه ای که نتواند در خاک این کشور بمباران کند بازگرداند.

با این حال، آنچه که این مسئله را پیچیده تر می کند دشمنی موجود میان حزب دموکرات و حزب کارگران کردستان ترکیه یا پ.ک.ک از یک طرف، و رابطه خوب میان بارزانی و اردوغان از طرفی دیگر است. این مسئله ایجاد وحدت موضع میان اربیل و بغداد را مشکل کرده و ترکیه هم از این موضوع برای هدف قرار دادن پ.ک.ک استفاده می کند.

کردپرس: برخی گزارشها به این نکته اشاره می کند که در سال های آینده، جمعیت اقلیم کردستان تا حد رسیدن به 10 درصد جمعیت عراق کاهش می یابد و این مسئله تغییرات بافت جمعیت را به دنبال دارد که آن هم تبعات سیاسی و اقتصادی برای اقلیم کردستان به همراه خواهد داشت. در نتیجه، کردها قدرت و اهرم های کنونی را در اختیار نخواهند داشت. این مسئله درست است؟

محمد الوائلی: بله این مسئله درست است و بخشی از تغییر واقعیت هایی است که من قبلا به آن اشاره کردم. عراق منهای اقلیم کردستان، یکی از بالاترین نرخ های تولد را در جهان دارد. علاوه بر مسئله نبود زیرساخت وبحران ارائه خدمات عمومی، جمعیت عراق به سرعت در حال رشد است و و این مسئله فشار بیشتری روی دولت برای فراهم کردن مسکن و خدمات وارد خواهد آورد. این مسئله نیازمند فراهم کردن هرچه بیشتر خدماتی مانند تامین بهتر آب، برق و گاز است. همچنین به ساخت وساز مسکن بیشتر، خیابان های بهتر و بزرگتر و حتی امکانات تحصیل بیشتر و مهم تر از همه ایجاد شغل بیشتر نیازمند است.

در وضعیتی شبیه به این، بغداد نمی تواند دینار بیشتری ذخیره کند و یا مانند گذشته دست بازتری برای دادن پول بیشتر به کردها بر اساس تخمین 17 درصدی نخواهد داشت. این در حالی است که اختصاص 17 درصد مبنای قابل استنادی نداشته است و برای سالها این روند ادامه داشته است.

بنابراین، بسیار مهم است که اربیل وبغداد به یک توافق منصفانه برسند در غیر این صورت، نه تنها ناآرامی در حوزه سیاست ایجاد خواهد شد بلکه ممکن است به نارضایتی خیابانی هم منجر شود.

کردپرس: امسال شاهد تظاهرات گسترده خیابانی بویژه در جنوب عراق نبودیم، آیا این مسئله نشانه ارائه خدمات عمومی بهتر از سوی دولت عادل عبدالمهدی است؟

محمد الوائلی: بزرگترین چالش در حوزه خدمات عمومی برق است و دولت عادل عبدالمهدی پیشرفت های مهمی در این زمینه داشته است. اگرچه مردم آن چه را که مورد انتظار داشتند دریافت نکردند اما آنها شاهد فعالیت شدید دولت برای کاشتن از شدت بحران هستند و این مسئله باعث ایجاد آرامش و کاستن از ناآرامی ها در جنوب عراق شده است.

با این حال، من معتقد هستم که ناآرامی های سال گذشته در جنوب عراق محرک های شدید سیاسی هم محلی و هم منطقه ای داشته است. اگرچه تظاهرات قانونی و مهم بودند اما برخی جهت دهی های سیاسی نیز اتفاق افتاد تا مانع از دوباره نخست وزیر شدن حیدر العبادی شود و این مسئله هم اتفاق افتاد. با این حال، امروز علیرغم فشارهای شدید و نیز شکل گرفتن اپوزیسیون سیاسی جدید، چشم انداز سیاسی دیگری برای بوجد آمدن دولت دیگری به جای ادامه دولت عادل عبدالمهدی وجود ندارد.

کد خبرنگار: 40101