ترکیه و آمریکا در سال 2019 نیز به مانند سال های گذشته روابط بسیار فشرده دوجانبه، منطقه ای و جهانی را پشت سر گذاشته اند. روابطی که افت و خیزهای فراوانی داشته و تحت تاثیر مولفه های بسیار زیادی قرار گرفته است. زمانی که روابط ترکیه و آمریکا را در سال 2019 مورد بررسی قرار می دهیم باید به مولفه های بسیار مهمی همچون: مبارزه با تروریسم، تحولات عراق و سوریه، مسئله استرداد فتح الله گولن، رهبر جماعت گولن به ترکیه، اختلافات بر سر YPG، سامانه دفاع موشکی S-400، پروژه تولید جنگنده های نسل پنجم F-35، مسئله قبرس، مدیترانه شرقی، لیبی، یمن، ایران، مصر، قفقاز، امنیت انرژی، ناتو و... دقت کنیم.

آمریکا و ترکیه سال 2019 را با امیدهای فراوان به آینده آغاز کردند و ابتدای سال روابط خوبی را نیز با یکدیگر در پیش گرفتند. یکی از مهمترین اتفاقاتی که در سال 2019 در روابط ترکیه و آمریکا صورت گرفت تشکیل کارگروه های همکاری دو کشور از 5 فوریه 2019 در واشنگتن بود که در طول سال چند بار دیگر در آنکارا نیز تکرار شد. این کارگروه ها در خصوص همکاری در زمینه مبارزه با تروریسمی که ترکیه آن را تعریف می کند بسیار مهم بوده و حتی پیش از آغاز عملیات چشمه صلح بعد از مذاکرات این کارگروه همکاری مرکز عملیات مشترک ترکیه – آمریکا در استان شانلی اورفا تاسیس شد.

اگر چه آمریکا در خصوص یکی از مهمترین سیاست های ترکیه که عملیات نظامی به شرق فرات در شمال سوریه بود، کمک شایانی به این کشور انجام داده و حتی با تخلیه پایگاه های نظامی خود در مرزهای ترکیه زمینه را برای لشکر کشی نیروهای ارتش ترکیه به شهرهای سرکانی و گری سپی فراهم کرد ولی سال 2019 میلادی در روابط ترکیه و آمریکا بیش از آن که مناسبات مطرح باشد اختلافات و تنش های بعضاً شدید میان دو کشور به خصوص در شش ماهه دوم سال 2019 در دستور کار قرار گرفت. خودداری آنکارا از رعایت تحریم های آمریکا علیه ایران و ورود سامانه دفاع موشکی S-400 روسی به ترکیه و مستقر شدن در پایگاه هوایی مرتد (آکینچی سابق) آنکارا از یک طرف و تداوم حمایت های تسلیحاتی آمریکا به نیروهای کرد شمال سوریه و عدم استرداد فتح الله گولن به ترکیه، تعلیق عضویت ترکیه در پروژه تولید جنگنده های F-35 از سوی آمریکا و در نهایت تصویب شناسایی قتل عام ارامنه در سال 1915 میلادی توسط ترکان عثمانی در سنای آمریکا به همراه تصویب تحریم ها علیه ترکیه و نگاه خصمانه به ترکیه در طرح اختیارات دفاع ملی آمریکا در سال 2020 از طرف دیگر تنش ها در روابط آنکارا – واشنگتن را به بالاترین حد خود رساند که موضوعات دیگر از جمله مدیترانه شرقی، مسئله قبرس، اوکراین، مصر، لیبی و ... را نیز تحت تاثیر قرار داد. نامه توهین آمیز دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا به رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه و در پی آن تصویب شناسایی حوادث 1915 میلادی و قتل عام ارمنه توسط عثمانی ها و تصویب طرح تحریم علیه ترکیه توسط مجلس نمایندگان آمریکا تنش ها میان دو کشور را در سال 2019 به اوج رساند. اگرچه آمریکا و ترکیه توانستند بعد از عملیات نه روزه ارتش ترکیه به شمال سوریه دور میز مذاکره نشسته و عملیات های نظامی ترکیه به شرق فرات خاتمه پیدا کند ولی رد پیشنهاد عدم استفاده از سامانه دفاع موشکی S-400 توسط اردوغان در سفر ماه نوامبرش به آمریکا یک بار دیگر تلاش ها برای عادی سازی روابط ترکیه – آمریکا را با شکست روبه رو کرد.

به طور کلی می توان گفت آمریکا در سال 2019 یک تناقض و دوگانگی آشکار در ارتباط با ترکیه را در سیاست خارجی خود اتخاذ کرد. از یک طرف در شانلی اورفا مرکز فرماندهی عملیات مشترک تاسیس کرده و نیروهای خود را برای حمله نظامی ترکیه از مرزهای سوریه بیرون کشید و از طرف دیگر برای اتمام عملیات ها دست به تحریم وزاری جنگ و کشور ترکیه زده و پیام تهدید آمیز در راستای "نابودی اقتصاد ترکیه در صورت ادامه دادن به عملیات های نظامی" صادر کرد. از یک طرف با ترکیه پای میز مذاکرات نشسته و بیانیه مشترک همکاری صادر کردند از طرف دیگر در مجلس نمایندگان تحریم ها را علیه ترکیه تصویب و به حساس ترین مسئله ترکیه یعنی موضوع قتل عام ارامنه دست گذاشت.

با توجه به تحولات در روابط آنکارا – واشنگتن به خصوص در ماه پایانی سال 2019 چنین به نظر می رسد که ترکیه و آمریکا در سال 2020 سالی پرتنش و سختی را پیش رو خواهند داشت. اگر همانگونه که اعلام و برنامه ریزی شده است ترکیه در سال 2020 اقدام به فعالسازی سامانه دفاع موشکی S-400 روسی در سرزمین خود کند و از طرف دیگر در صورت عدم تحویل جنگنده های F-35 توسط آمریکا به این کشور به خرید جنگنده های روسی مبادرت کند، می توان سال 2020 را به عنوان اوج تنش های واشنگتن – آنکارا پیش بینی کنیم. تغییر سیاست های آمریکا در سوریه و تمایل به سمت محافظت از میادین نفتی در این کشور ترکیه را به مانند سایر کشورهای منطقه ای و جهانی داخل در بحران سوریه به شدت نگران کرده است. نگرانی که به وضوح می توان آن را در بیانیه مشترک ایران – ترکیه – روسیه در چهاردمین مذاکرات آستانه نیز مشاهده کرد. از همین رو، روابط ترکیه و آمریکا در سال 2020 در کنار موارد ذکر شده به شدت تحت تاثیر سیاست های نفتی واشنگتن در سوریه نیز خواهد بود. در کنار تمامی این ها وضعیت در مدیترانه شرقی روز به روز در حال بحرانی تر شدن بوده و بدون شک یکی از حلقه های تنش روابط ترکیه – آمریکا در سال 2020 مدیترانه شرقی خواهد بود.

خبرگزاری کردپرس/سرویس ترکیه