به گزارش خبرگزاری کُردپرس، ایرانیان از دیرباز و بدون شک از اقوامی بوده اند که به سنت­ها، اعیاد و مراسم گوناگون اعتقاد و علاقه بسیاری نشان داده­اند و نیز شاید بتوان گفت که از معدود ملت­هایی بوده­اند که در هر فصل و زمانی به هر بهانه و دلیلی جشن و مراسم خاصی بر پا می­کردند و به دست افشانی و پای کوبی می­پرداختند تا سختی­ها و خشونت­های زندگی فلاحتی و کوهستانی خود را آسان و قابل هضم کنند. یکی از این آداب و رسوم و جشن ها، مراسمی است که در شب آخر ماه آذر برگزار می­شود. این شب که طولانی­ترین شب سال است به عنوان شب یلدا یا شب چله نامیده شده است. یلدا، شب با هم بودن است. جشن یلدا در ایران با گرد هم آمدن و شب نشینی اعضای خانواده و اقوام در کنار یکدیگر برگزار می­شود. آیین شب یلدا یا شب چله، خوردن آجیل مخصوص، هندوانه، انار، شیرینی و میوه­های گوناگون است که همه جنبه­های نمادین دارند و نشانه­ی برکت، تندرستی، فراوانی و شادکامی هستند. دور هم بودن در شب یلدا و انجام صله­ی رحم، موجب افزایش صمیمیت و محبت در نزد اعضای خانواده، رفع کدورت­ها و در نتیجه، ایجاد یک حس و حال مثبت در مغز و روح انسان می­شود، پس شب یلدا، تنها طولانی­ترین شب سال نخواهد بود بلکه می­توان از آن به عنوان یک شب با خواص روحی و تغذیه ای فراوان نام برد. آیین­های مخصوصی برای این شب ذکر شده که در مناطق مختلف ایران و با توجه به مقتضیات آن ناحیه، اندک تفاوتهایی دارد اما روح یلدا در همه­ی آن­ها جاری و مهربانی و شادمانی جزء جدایی ناپذیر یلدا است. اگرچه به دلیل پهناوری ایران و رواج خرده فرهنگ­های گوناگون در این گستره­ی پهناور، گاهی به آدابی بر می­خوریم که فقط ویژه­ی یک منطقه خاص هستند و همچنین بر اساس منطقه­ی جغرافیایی و آداب و رسوم آن منطقه خوراکی­هایی مورد استفاده قرار می­گیرد . از جمله این فرهنگ ها ، می توان به فرهنگ مردم کردستان اشاره کرد. این مردمان برای شب یلدا اهمیت فوق العاده ای قائل هستند به طوری که از چند روز قبل با شور و شوق فراوان در تدارک خرید تنقلات و آماده شدن برای این شب می باشند.

آداب و رسوم کردستانی­ ها در شب یلدا

در فرهنگ ما مردم کردستان شب یلدا فرصت مغتنمی است برای رفع کدورت­ها و برقراری ارتباط دوستانه و سرشار از عاطفه و محبت با دوستان و آشنایان. آیین یلدا بهانه­ای است برای ابراز شادی و محبت به اعضای خانواده و خویشاوندان و در این شب ما به منزل بزرگان فامیل می­رویم و صله رحم و تکریم بزرگان را به جا می­آوریم. در این شب غذای مردم سنندج عموما دلمه است و پس از آن تفالی به حافظ زده و بقیه شب را نیز با خوردن تنقلات و میوه های رنگارنگ و بازی های محلی سپری می­کنند. بازی معروف این شب در میان مردم کردستان جوراب بازی است که همه دور هم جمع می­شوند و به دو دسته تقسیم می شوند و این بازی هیجان بسیار زیادی دارد و شب به یاد ماندنی را برای مهمانان رقم می­زند. در میان این رسم و رسوم می توان به رسم جالب خوانچه بردن از طرف خانواده پسر برای نامزدش اشاره کرد که در این خوانچه­ها شام که معمولا دلمه است و خشکبار، میوه، تنقلات، شیرینی و هدیه برای عروس قرار می­دهند.

فرهنگ مردم کردستان به اندازه ای غنی است که حتی هر یک از شهرهای استان هم خود رسم و رسوم ویژه ای برای شب یلدا دارند. به عنوان مثال نقل است که در گذشته در شهرستان قروه، پس از خوردن شب چره و اجرای بازی های محلی، نقال شروع به خواندن قصه هایی از شاهنامه، امیرارسلان رومی، کُر اوغلی، کرم و اصلی و حسین کُرد می کرد و در مدت نقل نیز که تا بانگ خروس ادامه می یافت، هیچ کس حق حرف زدن نداشت . اگر کسی خلاف این قانون عمل می کرد، جریمه او تحویل یک راس بزغاله و مانند آن بود.

در سقز هم، داستان های خسرو شیرین، لیلی و مجنون، خورشید و خاور، خاتوزین و کاکه مد که منظوم و به زبان کردی بوده است، خوانده می شده است. اما این کتابخوانی ویژه شب چله بیشتر در گذشته و زمانی بوده است که رسانه همچون امروز بر زندگی مردم سیطره نیافته بود.

اهالی بیجار هم در شب یلدا و پس از آن در شب های دیگر زمستان، جوراب بازی انجام می دادند. به این ترتیب حاضران در مهمانی و آنانکه به این بازی علاقه مند بودند، به دو گروه مساوی تقسیم می شدند و هر گروه یک نفر را به عنوان سردسته انتخاب می کردند. یکی از سردسته ها، سکه ای را در زیر یک جوراب قرار می داد، به گونه ای که افراد گروه مقابل به هیچ عنوان متوجه نشوند؛ البته این کار مهارت و زبردستی فراوان می خواست. کار گروه مقابل آن بود که با مصلحت و مشورت سردسته، جای سکه را تشخیص دهند. این بازی مشابه بازی گل یا پوچ است؛ چرا که با اشاره به هر جوراب باید می گفتند که زیر آن سکه وجود داشت یا نه و به عبارتی پر بود یا پوچ. بازی به همین ترتیب ادامه می یافت تا امتیازات یک گروه به سقفی که تعیین کرده بودند (مثلا ده امتیاز) برسد، آن گاه گروه بازنده با شیرینی یا شام از گروه برنده پذیرایی می کرد. بدین ترتیب نه تنها در مدت اجرای بازی، لحظات خوشی برای بازیکنان رقم می خورد، بلکه پایان آن نیز با کامی شیرین و چهره ای خندان همراه بود.

حال و هوای یلدای امسال

با وجود آنکه در گذشته انار و هندوانه و کالک ترش و آجیل و شیرینی و تنقلات و ... جزء جدایی ناپذیر سفره های کردستانی ها در طولانی ترین شب سال بود اما از سال گذشته که به یکباره قیمت ها صعود نجومی پیدا کرد، سفره های مردم دیگر کمی از رونق افتاده و برای بسیاری این خوراکی ها در شب یلدا به رویا تبدیل شده است. این مسئله سبب شده است که شب نشینی ها هم از رونق بیفتد و دیگر اقوام و آشنایان نتوانند همچون گذشته در این شب دور هم جمع شوند. اما بهتر است با ساده برگزار کردن این مراسم همان شب نشینی های گذشته را احیا کنیم و در نهایت سادگی و به دور از تجملات، یک دقیقه بیشتر در کنار هم بودن را قدردان بدانیم و آن را جشن بگیریم.