به گزارش خبرنگار کردپرس، پل میان‌گذر دریاچه ارومیه قسمتی از بزرگراه شهید کلانتری است که دو استان آذربایجان شرقی و غربی را به هم متصل می‌کند. این پل یک هزار و ۷۰۹ متر طول دارد که یک هزار و ۲۷۶ متر آن در داخل دریاچه ارومیه اجرا شده است. مسیر اول این طرح سال ۱۳۸۷ توسط محمود احمدی نژاد مورد بهره‌برداری قرار گرفت.

نحوه ساخت این پل به علت هزینه بالاتر احداث پل هوایی، در بیشتر مسیر مبتنی بر خاکریزی و دو نیم سازی دریاچه بوده است. هر چند بسیاری از منتقدان ساخت این پل را در خشک شدن دریاچه ارومیه موثر می دانستند اما مطالعات انجمن هیدرولیک ایران مشخص کرد که پل میانگذر هر چند مانع حرکت طبیعی آب شده اما نقشی در خشکسالی دریاچه ارومیه نداشته است.

در این سال ها رنگ و شکل ظاهری دو طرف خاکریز در دریاچه با هم متفاوت بوده و آب در این بخش از دریاچه گردش نمی کند، زیرا دروازه‌ای که زیر این پل ساخته شده تا آب جریان پیدا کند، کافی نیست. در طراحی سنتی این پل ۳ دروازه در نظر گرفته شده بود که برای ادامه جریان آب این دروازه‌ها باید ساخته می‌شدند اما در اجرا این دروازه ها حذف شدند.

این شاهکار از لحاظ زیست محیطی بسیار مورد انتقاد قرار گرفت، به نحوی که عضو انجمن هیدرولیک ایران هم در خصوص آن گفت: «دانش موجود بشری از ۴۰ سال پیش هم نمی‌پذیرفت که در وسط یک دریاچه، جاده ساخته شود!».

امروز وزیر راه و شهرسازی در حاشیه افتتاح آزادراه تبریز – سهند در جمع خبرنگاران اظهار داشت: «با هماهنگی سازمان حفاظت محیط زیست قرار است ۵۰۰ متر «آب گذر» از جاده شهید کلانتری در آزادراه تبریز ارومیه ایجاد کنیم که این یکی از ضرورت هاست چون سد و کنترل آب که در حال حاضر به اتمام رسیده، آب آن به بالای دریاچه ارومیه خواهد آمد».

محمد اسلامی تأکید کرد: «نیاز مبرم محیط زیست و منطقه است که آب گذر را ایجاد و پروژه ساخت این پل را سریعاً شروع کنیم به طور طبیعی تا مدتی که بخواهیم این پروژه را آغاز کنیم، باید عبور و مرور را قطع کنیم تا با کار اجرایی سریع، این آب گذر ایجاد شود تا برای همیشه آسیب‌هایی که می‌توانست برای منطقه وجود باشد و آن خشک شدن دریاچه ارومیه است، رفع شود».

او ادامه داد: «تأکید رئیس جمهور همواره بر احیای دریاچه ارومیه بوده و امیدواریم با این اقدام وزارت راه، ما هم به این موضوع کمک کنیم و مسأله آب گیری و انتقال آب برای ما توقف ایجاد نکند»

مطالعات اصلاح میانگذر دریاچه ارومیه از چهار سال پیش توسط دانشگاه تبریز بر ایجاد آبگذر تاکید و انجمن هیدرولیک ایران هم برای کاهش بحران در دریاچه آن را تایید کرده بود.

اواخر تابستان امسال مدیر دفتر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان‌غربی گفت: «کار مطالعاتی ایجاد آب گذر جدید در پل میان‌گذر دریاچه ارومیه آغاز شده تا با اجرای آن گردش آب دریاچه تسهیل شود».

به گفته فرهاد سرخوش؛ خاکریز ایجاد شده در دریاچه ارومیه برای عبور و مرور خودروها هم اکنون به یک بحران زیست محیطی در احیای این دریاچه تبدیل شده است و مانعی برای سیستم چرخشی اکوسیستمی محسوب می‌شود. رفع این مشکل در اولویت وزارت راه قرار گرفته و به زودی عملیاتی می‌شود که تاکنون آزمایشات لازم حفاری و غیره برای آغاز احیای سیستم چرخشی اکوسیستمی در دریاچه ارومیه آغاز شده است.

او با بیان اینکه نیمی از اعتبارات اجرای این آب گذر توسط ستاد احیای و ۵۰ درصد باقی مانده توسط وزارت راه تأمین می‌شود، ادامه داد: «در همین راستا و برای آغاز هرچه سریع‌تر این طرح، ستاد احیای در مرحله نخست ۵۰۰ میلیارد ریال اعتبار به احداث آبگذر دریاچه ارومیه اختصاص داده است».

در سال های اخیر انجمن هیدرولیک ایران بارها نسبت به اصلاحات اساسی پل میان گذر و آن خاکریز هشدار داده بود، اما هم و غم مسئولان در این مدت صرف زیباسازی و تکمیل سازه ایی پروژه ایی شده است که یک دهه پیش افتتاح شده بود و در همان مورد هم توفیقی حاصل نشد و بعد از 12 سال هنوز سیستم روشنایی آن تکمیل نشده است!

پیشتر مدیر پروژه مهندسین مشاور طرح نواندیش نیز در این راستا اعلام کرده بود؛ «مطالعات هیدرولوژی و زیست محیطی این طرح در حال اجراست و برای جلوگیری از اتلاف وقت در اجرای این طرح، همزمان مطالعات ژئوتکنیک پیشنیاز این طرح نیز در حال انجام است».

به گفته احسان مختاری؛ «مطالعات بر روی ۲ آبگذر با فاصله پنج و ۲.۵ کیلومتری از میانگذر دریاچه ارومیه در حال انجام است که طراحی آن نیز به زودی آغاز می‌شود».

به گزارش کردپرس، نقش پل میانگذر و خاکریز دریاچه ارومیه در اختلال چرخش آب از جنوب به شمال دریاچه ارومیه برای اولین بار در سال ۱۳۸۱ به صورت رسمی مطرح شد، در آن زمان مطالعاتی نیز انجام شد ولی به دلیل اینکه این عدم تعادل در چرخش آب نقشی در تغییر تراز دریاچه ارومیه نداشت و صرفا در میزان شوری اثر گذار بود، مورد توجه قرار نگرفت.

سپس دانشگاه تبریز سال 95، طی یک مطالعه تحقیقاتی به مختل شدن میزان شوری آب در شمال و جنوب دریاچه ارومیه اشاره کرد و در سال ۱۳۹۶ نیز انجمن هیدرولیک ایران طی بیانه‌ای برای تنظیم گردش آب و میزان شوری دریاچه ارومیه از ضرورت ایجاد یک پل یک کیلومتری یا ۲ دریچه ۵۰۰ متری برای گردش آب از جنوب به شمال دریاچه خبر داد.

هر چند انجمن هیدرولیک ایران بیان کرده بود؛ اصلاح میانگذر و ایجاد بازشدگی‌های جدید، به تنهایی تاثیر مستقیم بر افزایش تراز آب دریاچه (و حل بحران خشکیدگی دریاچه) نخواهد داشت؛ ولی بر اکوسیستم دریاچه تاثیر مثبت داشته و در جهت کاهش بحران دریاچه تاثیر دارد.

در نهایت نتایج مطالعات جدید دانشگاه تبریز با نظارت انجمن هیدرولیک ایران نشان داد که احداث پل میان‌گذر روی دریاچه ارومیه، میزان تبخیر در این دریاچه را تا حدی افزایش داده، اما این میزان به اندازه‌ای نبوده که ادعا شود، احداث «میان‌گذر» دریاچه ارومیه را خشک کرده است.

گزارش/تانیا شعفی

در کردپرس بیشتر بخوانید؛

بحران زیست محیطی خاکریز میانگذر دریاچه ارومیه و وعده های ناتمام اصلاح!

پل میان گذر دریاچه ارومیه به اصلاحات جدی تری نیاز دارد

رسوبات پل میانگذر دریاچه ارومیه مانع حرکت آب است