کردپرس- مردی که توسط محافظان امنیتی هدایت می شود به اتاق بازجویی در یک زندان نظامی در شهر کردنشین حسکه در شمال شرقی سوریه می رود. دستانش بسته شده و سرش با کلاهی سیاه پوشیده شده است. او در خانه اش در شهر رقه دستگیر شد و در 2 اکتبر به اتهام عضویت در گروه داعش (داعش) به اینجا آورده شد.

نگهبانانی که او را همراهی می کنند روپوش را از روی سر او برمی دارند. او گونه های گلگون، موهای قهوه ای پرپشت و ریش دارد. احمد (نام مستعار اوست زیرا مقامات زندان اجازه ندادند نام واقعی خود را فاش کند). برای مصاحبه با المانیتور نشست و توضیح داد که چرا بیش از دو سال پس از از دست دادن باغوز به عنوان آخرین نقطه قلمروی خلافت فروپاشیده آنها و تسلط بر این منطقه از سوی نیروهای سوریه دموکراتیک (SDF) تحت حمایت ایالات متحده در مارس، به داعش پیوسته است. پدر 24 ساله و صاحب 3 فرزند گفت: «من این کار را به خاطر پول انجام دادم. به دلیل خشکسالی، مزرعه من از بین رفت و من بدهی های زیادی داشتم.»

به گفته یکی از مقامات کرد که مسئول محافظت از زندانی فوق امنیتی است که تلاش برای فرار زندانیان این زندان توسط داعش تنها چند روز پس از مصاحبه با احمد خنثی شد، این زندانی یک فرد معمولی است. این مقام که خواست نامش فاش نشود، به المانیتور گفت: «آنها برای عضوگیری به مردم پول می دهند و حاضرند هزاران دلار بپردازند». این مقام گفت که حدود 50 جهادی که در این زندان نگهداری می شوند در سال جاری اسیر شده اند و همه آنها به خاطر پول به داعش ملحق شده اند.

سوریه از بدترین خشکسالی در 70 سال گذشته آسیب دیده است. کشاورزی یکی از منابع اصلی درآمد در شمال شرق سوریه است که بیشتر محصولات این کشور هم در این منطقه کشت می شود. خشکسالی در پی همه‌گیری کووید-19، سقوط ارزش پول ملی سوریه و تحریم‌های بین‌المللی علیه حکومت بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه، میلیون‌ها نفر را فقیرتر کرده و باعث شده برخی افراد مانند احمد برای دریافت پول به داعش بپیوندند. تعداد بسیار بیشتری در تلاش برای فرار غیرقانونی از کشور به اروپا، جان خود را به خطر می اندازند.

احمد می گوید در ماه مه 2020 یکی از دوستانش که به داعش پیوسته بود و در شهر الباب- مقر سابق داعش که در فوریه 2017 با حمایت ایالات متحده توسط نیروهای ترکیه و متحدان شورشی سنی آنها تسخیر شد- زندگی می کرد، به او نزدیک شد. بسیاری از اعضای داعش در مناطق تحت اشغال ترکیه زندگی می کنند. من فکر می کنم بیشتر آنها آنجا هستند.

این عضو داعش افزود: دوستم مردی به نام سلمان را به من معرفی کرد که به من گفت سند ازدواج صوری را به یکی دیگر از اعضای [داعش] تحویل دهم. برای این کار 50 هزار لیره سوریه به من دستمزد دادند. من به عنوان پیک به انجام چنین کارهایی ادامه دادم.

احمد افزود: «من کاری به اقدامات نظامی نداشتم». برادرش پس از تصادف با موتور به درمان نیاز داشت که هزینه های زیادی برای این کار لازم بود. او نتوانست در برابر پیشنهاد داعش مقاومت کند.

جهادی ها و وابستگان جهانی آنها پس از شکست کوبنده خود در عراق و سوریه توسط ائتلاف به رهبری ایالات متحده و نیروهای دموکرانیک سوریه به عنوان متحد آن، به دنبال سازماندهی مجدد هستند و در کنار حملات خود در عراق و سوریه، حملات جسورانه فزاینده ای نیز در مناطقی مانند افغانستان و اوگاندا انجام داده اند.

این مسئول زندان گفت: «من نگران هستم که آنها دوباره قدرتمند شوند. ما سعی می کنیم هسته های داعش را از بین ببریم. قبایل [عرب] بسیار کمک به ما کمک می کنند. اما صادقانه بگویم، در مناطق تحت کنترل حکومت، به ویژه ارتش سوریه [عربی] در برابر آنها اقدامات خوبی صورت نمی گیرد».

نیروهای SDF در روز 25 دسامبر سال جاری، دستگیری "یکی از خطرناک ترین رهبران" داعش به نام محمد ابوالعواد را اعلام کرد که به سازماندهی تلاش برای فرار داعشی ها در زندان نظامی حسکه کمک کرده بود. ابوالعواد در اعترافات فیلمبرداری شده خود گفت که این طرح شامل انفجار دو خودروی بمب گذاری شده در ورودی های زندان و استفاده از 14 بمب گذار انتحاری برای یورش به زندان بوده است.

رسانه های وابسته به نیروهای کرد-عرب سوریه موسوم به SDF از دستگیری محمد عبدالعواد، "یکی از خطرناک ترین رهبران" داعش خبر داده اند و او را مسئول تلاش برای فرار از زندان غویران در ماه نوامبر دانسته اند. این دستگیری با هماهنگی ائتلاف مبارزه با داعش صورت گرفت.

یکی دیگر از اسیران عرب داعش در سوریه که با المانیتور مصاحبه کرد، با حالتی غرورآمیز گفت: «ما همه جا هستیم. او گفت: «انشاء الله ما دولت اسلامی خود را خواهیم داشت. او اذعان کرد: «بله، درست است، الان خیلی‌ها برای پول به ما می‌پیوندند». این زندانی که در سال 2019 دستگیر شد، گفت که در رقه، پایتخت سابق جهادی‌ها، فعال بوده و «دشمنان زیادی را می‌کشد» اما حاضر به بریدن سر نیست، «زیرا زمان زیادی می برد».

وزارت خزانه داری ایالات متحده در گزارش اخیر خود خاطرنشان کرد که داعش «احتمالاً ده ها میلیون دلار پول نقد در دسترس دارد که در سراسر منطقه پراکنده شده است» و اینکه به انتقال وجوه به داخل و خارج سوریه و عراق از طریق وابستگان به داعش در ترکیه و مراکز مالی ادامه می دهد.

مرکز اطلاعات روژاوا، یک سازمان تحقیقاتی مستقل در شمال شرق سوریه دریافته است که حملات هسته های مخفی داعش به‌ویژه در منطقه دیرالزور با اکثریت عرب‌نشین در حال افزایش است. از مجموع 22 حمله ای که در ماه نوامبر ثبت شد، جهادی ها 14 مورد آن را بر عهده گرفته اند.

مظلوم کوبانی، فرمانده کل نیروهای دموکراتیک سوریه، اخیراً در مصاحبه ای با المانیتور گفت که دیگر حملات فیزیکی توسط داعش از بزرگترین تهدیدها برای شمال شرق سوریه نیست، بلکه توانایی شبه نظامیان برای سوء استفاده از بحران اقتصادی کنونی برای جذب نیروهای جدید بزرگترین تهدید است.

کوبانی گفت: «این شرایط اقتصادی نامطلوب بر مبارزه ما علیه [داعش] تأثیر منفی می‌گذارد. توانایی آن برای بازپس‌گیری مناطق، به طور فزاینده‌ای با شرایط اقتصادی در سوریه مرتبط است. تعداد افراد بیکار بسیار زیاد بوده و فقر گسترده وجود دارد.»

به گفته سازمان ملل، تقریبا 60 درصد از جمعیت 21 میلیونی سوریه در حالت «ناامنی غذایی» قرار دارند و نزدیک به 12 میلیون نفر در نتیجه خشکسالی دسترسی به غذا، آب و برق را از دست داده اند. الیزابت تسورکوف، دانشجوی دکترا در دانشگاه پرینستون که مطالب زیادی در مورد سوریه نوشته است، به المانیتور گفت: «در همه مناطق، والدین کمتر غذا می خورند تا فرزندانشان به اندازه کافی غذا داشته باشند. مردم از خوردن میوه و سبزیجات، پنیر و تخم مرغ دست کشیده اند.»

ثبات و رفاه نسبی مشاهده شده در شمال شرق در مقایسه با بقیه سوریه، که تا حدی مدیون حمایت نظامی و بودجه ایالات متحده است، به دلیل خشکسالی و خصومت بی وقفه آنکارا، از جمله محدود کردن دسترسی به آب برای بیش از یک میلیون نفر از ساکنان، به طور فزاینده ای در معرض خطر است.

کوبانی استدلال کرد که اولین اقدام ایالات متحده باید این باشد که شمال شرق را از تحریم های فلج کننده اعمال شده بر حکومت اسد معاف کند تا راه را برای سرمایه گذاران بالقوه، به ویژه در بخش نفت باز کند. اما دولت بایدن تاکنون تسلیم نشده و از تمدید معافیت اعطا شده به یک شرکت نفتی آمریکایی تحت حمایت دولت ترامپ که قراردادی با دولت تحت رهبری کردها امضا کرده بود، خودداری کرده است.

از نظر عابد محبس، رئیس مشترک شورای اجرایی شمال شرق سوریه (برترین نهاد اداری مستقر در رقه)، ایده بازگشت داعش غیرقابل تحمل است. او گفت که زمانی که برای اولین بار به اینجا آمدیم تا شهر را بازسازی کنیم، «حیواناتی اجساد مرده داعش را می خوردند و رقه ویران شده بود.» اداره خودگردان، از آن زمان 60 درصد زیرساخت های حیاتی شهر را بازسازی کرده و بیش از 10000 نفر از مبارزان ما جان خود را برای این امر فدا کردند.

غروب یک روز زنان جوان بدون همراهی مردان در میدان نعیم رقه نشسته بودند، جایی که داعش سربریدن های علنی خود را انجام می داد. مردی بادکنک های بزرگی به شکل قلب به هوا پرتاب کرد که روی آن نوشته شده بود "دوستت دارم". رستوران‌هایی که کباب‌ داغ و نان‌ داغ با سس تند در آنها سرو می شد، مملو از مشتریانی از هر دو جنس بودند.

اما عابد محبس اصرار داشت که بزرگ‌ترین خطری که منطقه خودمختار تحت رهبری کردها با آن مواجه است، حزب حاکم عدالت و توسعه ترکیه است که « از دوستان بزرگ [داعش] محسوب می شود.»

ترکیه از ماه اکتبر، با حملات پهپادی خود که اعضای ادعایی حزب غیرقانونی کارگران کردستان را هدف قرار می دهد، رویکرد تهاجمی تری به خود گرفته است. ترکیه می‌گوید این گروه شبه‌نظامی که از سال 1984 با ارتش ترکیه می‌جنگد، "همان" SDF است و با این استدلال به حملات خود به نیروهای کرد سوریه ادامه می دهد.

یک پهپاد ترکیه در روز کریسمس، به گروهی از جوانان کرد سوری در شهر مرزی کوبانی حمله کرد و پنج نفر را کشت. دولت خودمختار در بیانیه ای این حمله را محکوم کرد و گفت: «هدف ترکیه در هم شکستن اراده مردم و از بین بردن تلاش‌ها برای تقویت دموکراسی و دستیابی به ثبات است.»

ترکیه مدت‌هاست که متهم است چشمان خود را بر روی هزاران جنگجوی خارجی که از طریق مرزهایش به خلافت داعش هجوم آورده‌اند بسته است زیرا به زعم ترکیه داعش دارد با کردها می جنگد. عدم تمایل این کشور به استفاده از پایگاه هوایی اینجرلیک از سوی ائتلاف تحت رهبری ایالات متحده برای هدف قرار دادن جهادی ها ادعاهای مبنی بر تبانی ترکیه با داعش را تقویت کرد.

ثامر جمال الترکی، یکی از شیوخ قبیله السبخا، به المانیتور گفت: «ترکیه و حکومت سوریه می خواهند بین ما و نیروهای دموکراتیک سوریه مشکل ایجاد کنند». او آنها را به حمایت هسته‌های مخفی داعش در شمال شرق سوریه متهم کرد زیرا به باور او این کار مدیریت تحت رهبری کردها را بی‌ثبات و تضعیف کنند. او افزود: «داعشی ها مثل قبل قدرتمند نیستند اما آنها در روستاها خود را سازماندهی می کنند، گوسفندان ما را می دزدند و به مردان ما حمله می کنند.»

عدم اطمینان در مورد آینده سوریه، تعداد زیادی از مردم را به خروج از سوریه از طریق ترکیه و عراق یا از طریق هوایی از دمشق سوق می دهد. بسیاری از آنها در حالی که سعی می کنند با قایق های خرابی که به سمت سواحل اروپا حرکت می کنند، دریاهای متلاطم را در نوردند، به کشور بازگردانده می شوند یا قاچاقچیان از آنها کلاه برداری می کنند و یا در دریا می میرند.

برخی دیگر از مهاجران، همانطور که اخیراً در بلاروس شاهد بودیم، ابزار رهبران سیاسی سنگدلی می شوند که به دنبال باج گیری از اروپا هستند. هزاران مهاجر غیرقانونی، عمدتا کردهای عراقی و سوریه، در سرمای شدید مناطقی میان مرزهای لهستان و بلاروس محاصره شده اند. در 12 نوامبر، جسد مردی در قسمت مرزی لهستان پیدا شد. مقامات لهستانی گفتند که او سوری بوده و حدود 20 سال سن دارد. علت مرگ او هنوز مشخص نیست.

مترجم کرد سوری همراه ما، حین رانندگی بین شهرهای عامودا و الدرباسیه، به مواد خاکستری رنگی اشاره کرد که روی حصار و سیم خاردار بالای دیواری بتنی قرار داشت. این دیوار مرزی بتونی 911 کیلومتر طول دارد و از سوی ترکیه ایجاد شده است.

مترجم فریاد زد: «ببین، شلوار (شلوار گشاد مردانه)». مترجم گفت که لباسهایی که روی سیم گیر کرده و پتوهایی که برای محافظت از روی آن توسط افرادی که سعی در بالا رفتن از دیوار دارند پرتاب می شود، منظره ای رایج است.

این دیوار توسط ترکیه برای جلوگیری از ورود سوری ها ساخته شده است. ترکیه بیش از هر کشوری در جهان میزبان پناهجویان است و از جمله 3.7 میلیون سوریاستو بیش از این نمی خواهد پناهگاه مهاجران باشد.

عمر کادیکوی، تحلیلگر سیاست در بنیاد تحقیقات سیاست اقتصادی ترکیه، یک اندیشکده مستقر در آنکارا، گفت: «حتی پس از برپایی دیوار، گذرگاه هایی در مرز میان ترکیه و سوریه وجود دارد.

یک قاچاقچی کرد سوری که به شرط فاش نشدن نامش با المانیتور صحبت کرد، تأیید کرد که او یکی از کسانی است که به ایجاد شدن گذرگاه ها کمک کرده است. او تاکید کرد که « احداث دیوار بی فایده است و این فقط یک طرح است».

این قاچاقچی کرد افزود: «زمانی که بحران سوریه در سال 2012 آغاز شد، من کسب و کار خود را شروع کردم. من قبلا در یک اداره دولتی سوریه با 110 دلار در ماه کار می کردم. من 10 تا بچه دارم و به درآمد نیاز داشتم.»

این قاچاقچی گفت: «کار سخت و گاهی دلخراش است. چند سال پیش گروهی از مسیحیان را ملاقات کردم. آنها پا روی مین گذاشتند. همه آنها مردند. سربازان [طرف ترکیه] آنها را در یک بولدوزر گذاشتند و از روی دیوار پرت کردند. المانیتور نتوانست صحت این ادعا را تأیید کند. اما تعدادی از سوری ها هنگام تلاش برای عبور از ترکیه جان خود را از دست دادند زیرا نیروهای مرزبانی ترکیه تیرهای هشدار شلیک کردند.

عبور از این گذرگاه‌ها از اکتبر 2019، زمانی که ترکیه به منطقه‌ای بزرگ در شمال شرق سوریه از جمله شهرهای تل ابیض و راس العین حمله کرد، بسیار خطرناک‌تر شده است. این قاچاقچی گفت: اکنون ترکیه از پهپادها برای گشت زنی در مرز استفاده می کند. وی افزود: این روزها نمی توان بیشتر از دو نفر را در شب عبور داد. البته فساد در دو طرف مرز برای قاچاقچی و دوستانش روزنه هایی ایجاد می کند.

نیروهای SDF به سرکوب حلقه های قاچاق انسان، دستگیری مقامات همدست و مین گذاری در طول دیوار پرداخته اند. این قاچاقچی اذعان کرد که کار و کاسبی او نیز در حال تمام شدن است و بسیاری از همکارانش در زندان هستند.

در سال 2019، گروهی از مهاجران کرد سوری در آلمان تصمیم گرفتند که اوضاع را به دست بگیرند. آنها پولهای خود را جمع کردند تا یک شرکت فناوری اینترنتی راه اندازی کنند، جوانان نخبه سوریه را استخدام کرده و آنها را در خانه نگه دارند. این اقدام که در نوع خود اولین است تاسیس یک شرکت فناوری به نام شرکت فناوری شمال شرق سوریه است که در یک دفتر مجلل در عامودا واقع شده و NESTECH نام دارد .

زن جوان کرد سوری که این شرکت را اداره می‌کند، فارغ‌التحصیل حقوق بوده و به چهار زبان مسلط است. او یک خبرنگار را به تیم خود معرفی کرد. برخی به صورت حضوری و برخی دیگر به صورت مجازی، به شرط اینکه نام آنها مشخص نشود تشکیل جلسه دادند. او درباره علت ناشناس ماندن توضیح داد: «ما باید از آنها محافظت کنیم».

دولت سوریه به هرگونه تلاشی که به عنوان تقویت خودمختاری کردها تلقی شود، روی خوش نشان نمی دهد. بسیاری از تجهیزات NESTECH از کردستان عراق قاچاق شده است. پیدا کردن قطعات یدکی کابوس است. او گفت: «اما ما به نوعی این مسئله را مدیریت می کنیم.»

این شرکت در حال حاضر 35 جوان سوری - نه تنها کردها، بلکه عرب های سنی اهل رقه و علوی هایی را که در لاذقیه کار می کنند، استخدام کرده است. او یادآور شد: «زمانی که در سال 2019 مشاغل را از طریق فیس بوک تبلیغ کردیم، بیش از 600 درخواست از سراسر کشور دریافت کردیم. ما بررسی هایی درباره پیشینه افراد انجام دادیم. معلوم شد عموی یکی از آنها [با داعش] بود، بنابراین از او خواستیم که اینجا را ترک کند.»

حسن که نام مستعار یکی از این افراد است، دارای مدرک هوش مصنوعی از دانشگاه دمشق است. او در سال 2018، با پرداخت 10000 دلار به یک قاچاقچی برای تهیه یک پاسپورت جعلی برای رسیدن به اروپا، اقداماتی را آغاز کرد تا از طریق سودان به آلمان برود. سپس همه گیری ویروس کرونا رخ داد و این طرح از بین رفت. آرزوی حسن رفتن به دره سیلیکون ولی در آمریکا است. اما او از کار کردن در شرکت NESTECH بیش از 500 دلار در ماه دریافت می کند که درآمدی شاهانه در سوریه محسوب می شود زیرا استادان دانشگاه تنها 50 دلار در ماه دریافت می کند.

این شرکت از آوریل گذشته چندین قرارداد منعقد کرده است. از جمله این قراردادها اقدام برای دیجیتالی کردن داده های شهرداری های محلی و دیگری کمک به ارتقای زیرساخت های ارتباطی در منطقه تحت حفاظت ایالات متحده در سوریه است. مدیر این مرکز می گوید «انتظار می رود این شرکت در دو سال آینده نیز از نظر اقتصادی دوام بیاورد. اما چنین تلاش هایی هر چند که شایسته است قطره ای در برابر دریا می ماند». یک مهندس 28 ساله شبکه می گوید: «هر روز به ترک سوریه فکر می کنم. فکر می کنم لایق به دست آوردن وضعیتی بهتر از این را دارم.»

منبع: المانیتور

خبرگزاری کردپرس