به گزارش خبرنگار کردپرس، آن زمانی که سایت پسماند در شیخ جعفر به دلیل ضعف مدیریت شهرداری و شورای شهر وقت از حرکت ایستاد و بعد تبدیل شد به بحران آلودگی در روستا و با اعتراضات اجتماعی مردم روبرو شد چه کسی فکرش را می کرد زباله های قروه این طلای کثیف لکه ننگی شود که جای جای قروه را آلوده کرده و ضعف مدیریت بیشتر و نبود هماهنگی و همکاری و در نهایت بی توجهی به مسئولیت پذیری و مسئولیت اجتماعی را نمایان سازد؟!

تا سال گذشته وظیفه پسماند بر عهده شهرداری بود اما سپس این ادعا که وظیفه شهرداری جمع آوری زباله و در نهایت مدیریت پسماند در جایگاه تعیین شده بوده و در این بین تعیین جایگاه پسماند معضلی است که میان نهادهای متولی پاسکاری می شود. از شهرداری گرفته تا محیط زیست از جهاد کشاورزی و منابع آب گرفته تا منابع طبیعی و فرمانداری؛ همه و همه مدام خود را کنار می کشند و دیگری را مسئول اصلی کار می دانند. تمامی این موارد در حالی است که قانون مدیریت پسماند روشن بوده و به صراحت وظایف هر سازمانی در آن تعریف و مشخص شده و باید اجرایی شود.

نادیده گرفتن قانون مدیریت پسماند

قانون مدیریت پسماند در اردیبهشت سال 83 توسط مجلس شورای اسلامی تصویب و در خرداد همان سال به تأیید شورای نگهبان رسید و بعد از آن در 23 ماده با اعلام مجلس شورای اسلامی لازم الاجرا شد.

در این قانون وظایف وزارتخانه ها و سازمان های ذیربط مشخص شده و آئین نامه اجرایی آن هم در سال 89 مشتمل بر 39 ماده به تصویب رسیده و لازم الاجرا اعلام شده است.

8 وزارتخانه و سازمان در این قانون وظایفی مشخص شده را بر عهده دارند که شامل «وزارت کشور، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت صنایع و معادن، مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، وزارت نیرو و وزارت نفت» هستند.

باتوجه به این قانون آنچه در حوزه پسماند در شهرستان قروه دیده می شود این است که همه این نهادها نه تنها وظایف خود را آن طور که باید انجام نمی دهند بلکه مدام در حال پاسکاری به یکدیگر هستند.

شهرداری به دنبال بهانه است

اصلی ترین مسئله در شهرستان قروه برای حل مشکل پسماند در این دو سال اخیر از طرف مدیریت شهری شکل گرفته که مربوط به تعیین جایگاه پسماند است. مسئله ای که تا همین دو سال گذشته دغدغه بود اما جدیداً بهانه ای شده برای ترک مسئولیت ها! از طرفی مدیریت شهری اعتقاد دارند که فقط وظیفه جمع آوری و مدیریت پسماند را بر عهده دارند (هرچند این کار را هم درست و اصولی انجام نداده و نمی دهند) و تعیین جایگاه بر عهده نهادهای دیگر است و از طرف دیگر نهادهایی چون محیط زیست و فرمانداری و جهاد کشاورزی و مابقی چنین ادعایی را قبول ندارند و همچنان شهرداری را مسئول اصلی در مدیریت پسماند از صفر تا صد می شناسند.

اینکه پاسکاری وظایف میان ادارات متولی همچنان بعد از سال ها ادامه دارد بماند اما اینکه مدیریت شهری روی یک ماده قانونی برای ترک وظیفه خود سوئیچ کرده اند مسئله ای است که باید بررسی شود.

آنچه شهرداری قروه را وا داشته تا بخشی از وظیفه خود را نادیده بگیرد مربوط می شود به ماده 12 قانون مدیریت پسماند که در آن عنوان شده «محل های دفن پسماندها براساس ضوابط زيست محيطی توسط وزارت كشور با هماهنگی سازمان و وزارت جهادكشاورزی تعيين خواهد شد». شهرداری قروه در حالی به این ماده قانونی اکتفا کرده که هنوز نمی داند مطابق ماده 2 آیین نامه اجرایی قانون مدیریت پسماند؛ در کارگروه ملی، شهرداریها جزو مجموعه وزارت کشور محسوب و نقش آنان در قالب معاون وزارت کشور (رئیس سازمان شهرداری ها و دهیاریهای کشور) به صراحت عنوان شده است.

حال اینکه چرا شهرداری قروه اصرار بر این دارد که جزو مجموعه وزارت کشور نبوده و حاضر به پذیرش وظیفه خود در تعیین جایگاه پسماند نیست، جای سؤال دارد؟! و حتی اگر آیین نامه اجرایی را هم قبول ندارد باید پرسید چرا بدون مجوز نهادهای متولی زباله ها را در مناطق آبخیز تخلیه می کند؟! آن هم وقتی که مدعی است جایگاه باید توسط نهادهای دیگر تعیین شود!

آلوده کردن قروه با زباله...

شهرداری و شورای شهر قروه در حالی مدعی هستند تنها وظیفه جمع آوری و مدیریت پسماند را بر عهده دارند که حتی این وظیفه را هم درست انجام نمی دهند. چه آن زمانی که با بی تدبیری باعث تعطیلی کارخانه بیوکمپوست در «شیخ جعفر» شدند و چه حالا که حتی در جمع کردن زباله وامانده اند و هیچ برنامه مشخصی را هم ندارند و روز به روز در حال آلوده کردن اطراف قروه هستند.

با نگاهی به گذشته آنچه دیده می شود مجموعه ای از بی تدبیری و بی مسئولیتی است؛ از آلوده کردن و بی تدبیری در «شیخ جعفر» شروع شد و به حوضه آبخیز جنیان رسید و بعد از سال ها انباشت زباله در آبخوان جنیان این کشتارگاه و مرغداری در حوالی شهر بود که گرفتار شد و حالا هم علیرغم مخالفت تمامی نهادهای مرتبط بار دیگر حوضه آبخیز جنیان در بخشی دیگر به آلودگی و ضعف مدیریت شهری پیوسته است.

این آلودگی مجدد در حالی است که سال گذشته شهرداری و شورای شهر بدون در نظر گرفتن نظر کارشناسی و تنها با تأیید لفظی مدیرکل محیط زیست استان اقدام به هزینه در منطقه جنیان ابتدای جاده روستای گردشگری اوریه کردند و بعد از اینکه نظریه کارشناسی آمد و آن منطقه را مناسب نداستند زباله ها را به رودخانه دیوزند بردند و با اعتراضمات محلی مواجه شدند و حالا هم معلوم نیست با چه مجوزی اقدام به تخلیه زباله در این منطقه کرده اند و نظر کارشناسی را هم نادیده گرفته اند؟!

کارگروه پسماند نگاه تخصصی ندارد...

کارگروه پسماند قروه که سالهاست برای تعیین جایگاه مناسب درمانده حتی قانون مدیریت پسماند و آیین نامه اجرایی آن را نمی دانند و هیچ تخصصی نسبت به وظایف تعیین شده در قانون را هم ندارند.

وقتی در قانون مدیریت پسماند تأکید شده باید جایگاهی مطابق با حفاظت از آب و خاک و محیط زیست برای پسماند زباله تعیین شود! پس چرا کارگروه پسماند قروه هر بار دست روی نقطه ای می گذارند که دقیقاً آب و خاک و محیط زیست منطقه را در خطر قرار می دهد؟! مگر می شود مسئولان یک شهرستان تا به این اندازه نسبت به نسل آینده و بهداشت عمومی جامعه بی تفاوت باشند؟!

آغاز نابودی محیط زیست قروه...

دستگاه های مشمول قانون مدیریت پسماند در شهرستان قروه گویا همتی برای حل پسماند و تعیین جایگاه مناسب در این زمینه را ندارند و هر بار تنها برای رفع تکلیف به گردش زباله در سرتاسر شهرستان می پردازند. این شیوه کارکرد که باعث واکنش سازمان های مردم نهاد و کشاورزان منطقه و خبرنگاران شده در حالی همچنان ادامه دارد که هیچکدام از متولیان امر برنامه ای برای تعیین جایگاه پسماند و دایر کردن کارخانه بیوکمپوست نداشته و همچنان با بلاتکلیفی و بی تدبیری خود نابودی محیط زیست شهرستان را رقم زده اند و حتی از فجایع گذشته هم عبرت نگرفته اند به طوری که باز هم زباله ها را در محدوده های آبخیز دپو می کنند.

با این روند شهرستان قروه که با بحران خشکسالی روبه رو است محیط زیست خود را از دست خواهد داد و دیگر راه تنفسی برای زمین باقی نخواهد ماند. جدای از این مسئله متولیان حتی جسارت اعلام آلودگی چاه هایی که از آبخوان جنیان تعذیه می شوند را ندارند و معلوم نیست کی می خواهند نسبت به وضعیت سلامت جامعه احساس مسئولیت کنند؟!

وظایفی که متولیان پسماند انجام نمی دهند

در قانون مدیریت پسماند و همین طور آیین نامه اجرایی آن وظایفی برای متولیان پسماند از قبیل «آموزش و اطلاع رسانی به مردم در راستای کاهش پسماند و تفکیک زباله، اطلاع رسانی به تولیدکنندگان صنعتی، آموزش برای جداسازی پسماندهای بیمارستانی و نحوه دفن آن، تأمین اعتبارات لازم برای بخش خصوصی و...» تعیین کرده که هیچکدام از این موارد در شهرستان قروه عملی نشده و احتمال داده می شود حتی مسئولان مرتبط نسبت به این وظایف اطلاع هم ندارند.

حال باید اعضای کارگروه پسماند شهرستان قروه پاسخ دهند که آیا نسبت به وظایف خود آگاهی دارند و چرا دستورالعمل اجرایی را رعایت نکرده اند؟!

محیط زیست ناظر بر تمامی موارد

براساس ماده 23 قانون مدیریت پسماند، نظارت و مسئولیت حسن اجرای قانون مذکور بر عهده سازمان محیط زیست است. این یعنی از همان ابتدای کار تا مابقی مراحل، سازمان محیط زیست باید ناظر بر اجرای عملیات پسماند باشد نه اینکه بگذارد متولیان هرچه می خواهند انجام دهند بعد وارد عمل شود و نهایت کاری که می کند شکایت از شهرداری باشد و تمام... دقیقاً همانند کاری که محیط زیست شهرستان قروه انجام می دهد و تنها اقدامی که دارند هنگامی است که تمامی مناطق آبخیز شهرستان آلوده شده و آن وقت شکایتی را مطرح و جریمه ای را دریافت می دارند، در حالی که چنین حرکتی در قانون مدیریت پسماند لحاظ نشده و واضح و روشن وظیفه نظارتی این نهاد را معین کرده است.

در واقع تهیه و تدوین تمامی ضوابطی که در قانون مدیریت پسماند و آیین نامه اجرایی آن و ضوابط پسماند پزشکی آمده بر عهده سازمان محیط زیست بوده و نظارت بر اجرای این قانون و سایر قوانین به همراه تعیین مدل شماتیک راهبردهای مدیریت پسماند کشور هم زیر نظر محیط زیست باید انجام شود.

باید پرسید وقتی قانون وظیفه نظارتی محیط زیست را تعیین کرده چرا محیط زیست قروه نسبت به این مسئله پاسخ گو نبوده و تنها زمانی که وضعیت بحرانی می شود اعلام حضور می کند؟!

زباله ها داخل شهر بمانند خطرش کمتر است

باتوجه به دپوی زباله ها در منطقه آبخیز جنیان واقع در مسیر روستای اوریه و انباشت غیربهداشتی آن به نظر می رسد زباله ها جمع آوری نشوند و در همان سطح شهر بمانند آلودگی و خطر کمتری داشته باشند.

جدای از این دپوی زباله در مکان جدید باعث آلودگی زمین های کشاورزی آن اطراف شده و معلوم نیست متولیان چگونه پاسخ کشاورزان را خواهند داد؟ کشاورزانی که زمان کشت در بهار با انبوهی از زباله در زمین های خود مواجه و آن وقت است که ماجرا آغاز می شود.

قطع به یقین زباله هایی که در یک منطقه آبخیز دپو می شوند نه تنها آلودگی را کاهش نمی دهند بلکه کل جامعه شهرستان قروه را با خطر مواجه می کنند لذا تا زمانی که متولیان مرتبط به پسماند در قروه به تخلیه زباله در بخش های پرخطر ادامه می دهند و شهرداری هم بدون توجه به اصول لازم همچنان اصرار بر کار اشتباه خود دارد نمی توان از اقدام خطرآفرین مسئولان به سادگی گذشت./

در این زمینه بیشتر بخوانید:

- جنیان در خطر

- بیانیه ای هشدارآمیز در خصوص ادامه بی مدیریتی حوزه پسماند قروه

- هشدار نظام صنفی کشاورزی قروه به انباشت مجدد زباله در حوضه آبخیز جنیان

* گزارش و عکس: زیبا امیدی فر