با توجه به اینکه ایجاد صنایع بزرگ در هر منطقه می‌تواند تأثیر زیادی بر جنبه‌های مختلف اقتصاد داشته باشد مجتمع پتروشیمی ایلام هم به عنوان بزرگترین واحد صنعتی و تنها مجتمع پتروشیمی دارای واحد مادر (الفین) در غرب کشور، نقش بسزایی در رشد اقتصادی، افزایش صادرات، اشتغالزایی مستقیم و ایجاد فرصت‌های اشتغال غیرمستقیم، کمک به رشد و توسعه پیمانکاران بومی، افزایش درآمدهای مالیاتی و تأمین اجتماعی استان، خرید بخش قابل‌توجهی از تجهیزات عمومی مورد نیاز پتروشیمی در استان و منطقه و ... داشته است.
از مهمترین مزایای بارز این مجتمع که آن را نسبت به سایر پروژه های مشابه متمایز می کند می توان به مجاورت با پالایشگاه گاز ایلام و نزدیکی به خوراک، داشتن ناحیه سرویس های جانبی مستقل و برخورداری از تنوع خوراک مایع و گاز که باعث افزایش قدرت مانور عملیاتی و پایداری تولید می شود و همچنین ظرفیت اسمی تولید سالانه 750 هزار تن محصولات متنوع با ارزشی نظير اتیلن، پروپیلن، بنزبن پیرولیز، برش های چهار کربنه و سوخت مایع اشاره نمود. که در این میان اتیلن و پروپیلن در شمار اصلی‌ترین محصولات پایه پتروشیمی و تامین کننده خوراک واحدهای صنایع پایین دستی و تکمیلی وابسته به صنعت پتروشیمی همچون پلی اتیلن سنگین و پلی پروپیلن، پلی استایرن و ... می باشند.
بر همگان روشن است که توسعه بخش بالا دستی و میان دستی صنعت پتروشیمی به تنهایی اشتغال قابل توجه‌ای به جامعه اقتصادی و جویای کار کشور تزریق نخواهد کرد، بلکه با توسعه صنایع تکمیلی و پایین دستی است که اهداف اشتغال زایی در پوشش این صنعت به جایگاه حضور خواهد. البته این امر هم خواستار سرمایه گذاری‌های جدید و مدرن در بخش‌های بالادستی و میان دستی پتروشیمی است.
خوشبختانه توسعه و تکمیل زنجیره ارزش محصولات پتروشیمی ایلام با توجه به مزایای فوق به منظور افزایش حجم تولید در زنجیره ارزش، جلوگیری از خام فروشی، ایجاد رونق صنایع پایین دست در استان و اشتغالزایی به عنوان یک استراتژی در سرلوحه برنامه های سهامداران بخصوص مدیران هلدینگ خلیج فارس و مدیریت ارشد استان قرار گرفته است و در همین راستا در سالهای اخیر واحد پلی اتیلن سنگین به منظور تکمیل زنجیره اتیلن به بهره برداری رسیده است و یکی دیگر از طرح های مهم توسعه ای این مجتمع که به منظور تکمیل زنجیره پروپیلن می باشد احداث واحد پلی پروپیلن با ظرفیت 170 هزارتن در سال می باشد. که می تواند علاوه بر اشتغال زایی و ایجاد ارزش افزوده می تواند نقطه عطفی در رونق صنایع پایین دست استان باشد. به همین منظور در ادامه ضمن آشنایی با محصولات پروپیلن و پلی پروپیلن، به مزایا و اهمیت اجرای این طرح با نگاهی ملی و منطقه ای پرداخته خواهد شد.
پروپیلن به عنوان یکی از محصولات کلیدی و پایه صنعت پتروشیمی به عنوان خوراک برای تولید پلیمرهای مختلف و محصولات میانی و پایین دست با ارزشی به کار می‌رود و به دلیل دارا بودن زنجیره ارزش عریض و طویل به عنوان خاویار صنعت پتروشیمی محسوب می شود. این ماده بعد از اتیلن رتبه دوم پرمصرف ترین الفین را به خود اختصاص داده است. مهمترین مشتقات پروپیلن به ترتیب، پلی پروپیلن، پروپیلن اکساید، آکریلونیتریل، آکریلیک اسید، کیومن، دو اتیل هگزانول، بوتانول و ایزوپروپانول می باشند.
پلیمر پلی پروپیلن که به اختصار PP نامیده می شود با 66 درصد بیشترین سهم از حیث میزان مصرف در زنجیره ارزش پروپیلن، دارایی کاربرد بسیار وسیع در طراحی محصول می باشد. این پلیمر به علت وزن سبک تر، قیمت پایین‌تر، غیر سمی بودن نسبی و کاربرد در تولید تجهیزات پزشکی، مقاومت شیمیایی و نقطه ذوب بالا در مقایسه با تمامی محصولات پلیمری به ویژه پلیمری اتیلن‌های سبک و سنگین خطی به پر طرفدارترین محصول پلیمری جهان تبدیل شده است.
خصوصیات منحصر به فرد و تولید تنوع گرید پلی پروپیلن بصورت تزریقی، الیاف، فیلم و شیت، قالب بادی، پایپ، روکش محافظ باعث ایجاد کاربردهای متنوع این پلیمر در صنایع و تولید مواد مختلف نظیر صنعت ساخت خودرو در ساخت پنل درب‌ها، تزئینات داخلی اتومبیل، پروانه‌ها، کفپوش خودرو، جعبه باطری و ...، تولید نی‌های نوشابه، تولید اسباب‌بازی، تولید فیلم و ورق، صنایع بسته‌بندی شیرینی و شکلات، سیگار، فیلم‌های گرافیک و چاپ، شیت‌های تولید فیلم‌های بسته‌بندی مواد غذایی، تولید تک رشته‌ها و الیاف‌ها، فرش، زیلو، ساخت موکت، طناب، پارچه لباس‌های عایق گرما و سرما ،گونی و...، کاربرد آن در قالب گیری دمشی و تزریقی، تولید تجهیزات آزمایشگاهی و پزشکی، ساخت لوله و کاربردهای صنعتی و ساختمانی،لوله‌های فاضلاب، اگو و انواع کابل و سیم، تولید و ساخت لوازم الکتریکی و الکترونیکی، کلاهک و سرپوش، چمدان، اسباب‌بازی، لوازم خانگی و ... شده است. از این رو با توجه به کاربردهای متعدد و متنوع، راه اندازی واحد پلی پروپیلن بدون شک ضمن اینکه زمینه لازم را برای تکمیل حلقه های مفقوده صنایع بیشمار وابسته و توسعه طرح های میان دستی و پایین دستی مربوطه را در استان فراهم می کند باعث اطمینان خاطر سرمایه گذاران در جهت ایجاد واحدهای پایین دستی پتروشیمی و صنایع تکمیلی مرتبط می گردد که ایجاد و توسعه این صنایع تکمیلی ضمن اشتغالزایی و رونق اقتصادی و ... در استان در روزهای سخت اقتصادی می‌تواند به ابزاری برای حفظ حجم تولید ناخالص داخلی، تداوم تولید در صنایع بزرگ بالادستی و حفظ اشتغال بدل شود که این ذهنیت در شرایطی که سرمایه‌گذاری‌های اولیه بسیاری در صنایع کوچک‌تر پایین‌دستی صورت گرفته به معنی استفاده حداکثری از ظرفیت‌های نصب شده خواهد بود.
از سوی دیگر ارزش افزوده و درآمد مالیاتی ناشی از فروش محصولات واحد مذکور علاوه بر سود آوری و افزایش درآمد برای ذی نفعان و رفاه کارکنان، باعث درآمد چشمگیر استان و تحقق ارزش‌های مورد نظر در مجتمع از قبیل کسب ارزش افزوده، ایجاد اشتغال و توسعه صنعتی و رونق اقتصادی در استان می شود.
از طرفی رشد ممتد میزان مصرف پلی‌پروپیلن در بازارهای داخلی، جهانی و کشورهای همسایه همچون ترکیه که توانایی جذب سالانه 2 میلیون تن پلی پروپیلن نشان از ظرفیت بسیار خوب این محصول جهت صادرات و ارزآوری دارد. همچنین عدم تحقق سرمایه‌گذاری‌های جدیدی برای تولید پلی‌پروپیلن در کشور، نیاز شدید بازار و صنایع تکمیلی وابسته به پلی پروپیلن و عدم کفاف تقاضای قطعی با حجم تولید واقعی فعلی بطوریکه امروزه ما شاهد برتری تقاضا حدود 2 میلیون تنی بر عرضه 850 هزارتنی هستیم که ساده‌ترین خروجی آن رقابت در خرید و رشد قیمت‌ها در بورس کالاست. آن هم در وضعیتی که نیاز بازار به پلی‌پروپیلن‌ها چیزی نیست که بتوان از کنار آن به سادگی عبور کرد و البته نیاز به این گروه کالایی در آینده افزایش بیشتری خواهد داشت. که عوامل مذکور نشان دهنده وجود بازار مطمئن داخلی و خارجی و به تبع بازگشت سرمایه گذاری در طرح مذکور در کوتاه ترین زمان ممکن می باشد
در پایان باید گفت مزایای مطرح شده در خصوص احداث و بهره برداری واحد پلی پروپیلن به قدری قابل توجه است که ایجاب می کند تمامی ذی نفعان، به خصوص استاندار محترم، هلدینگ خلیج فارس و سایر سهامداران محترم و مدیریت ارشد پتروشیمی ایلام با همدلی، تلاش مضاعف و بسیج امکانات بدون در نظر گرفتن ملاحظات سیاسی، تسریع در عملیاتی کردن این مجموعه را بیش از پیش در دستور کار خود قرار دهند تا ان‌شاءالله در آینده ای نزدیک با شناسایی زنجيره ارزش محصولات نهايي بدست آمده پلی پروپيلن در استان و فراهم ساختن زمينه هاي لازم را براي انتخاب محصولات توليدي با ارزش افزوه بالاتر و معرفی به سرمايه گذاران محلی و منطقه اي در حوزه پتروشيمي و مهمتر از همه مطالعه بازارهاي هدف به ویژه عراق، شاهد رونق و توسعه صنایع پایین دستی پتروشیمی و در نهایت رونق و شکوفایی در استان ایلام باشیم.
*کارشناس مسائل پتروشیمی
نظر شما