با افزایش اختلافات میان آنکارا و مسکو، کامیون های حامل گوجه فرنگی محصول ترکیه در مرز روسیه شروع به گندیدن می کنند.

رسانه های ترکیه در هفتۀ گذشته گزارش دادند که صدها کامیون حامل پنج هزار تن میوه در دروازه های گمرکی در مرز میان اوکراین و روسیه معطل مانده اند.

نتایج محتمل این ترافیک کامیون ها برای همۀ کسانی که روابط ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه و رجب طیب اردوغان همتای ترک وی را دنبال می کنند، روشن است؛ اگر کار به یک جدال تمام عیار سیاسی و اقتصادی بر سر قلمرو معارضان سوری در ادلب بکشد، پوتین می تواند ضربۀ سختی به اردوغان بزند.

جهان دارد با اندکی دستپاچگی تسویه حساب پوتین و اردوغان را در بحران سوریه تماشا می کند و نگران است که ناتو هم درگیر شود. ترکیه نیروهایش را برای حمایت از شبه نظامیان اسلام گرا در برابر ارتش بشار اسد رئیس جمهور سوریه، که مورد حمایت نظامی و مالی روسیه است، به ادلب روانه کرده است. مسکو می گوید این شبه نظامیان تروریست و مرتبط با القاعده هستند و ترکیه که نتوانسته است آنها را خلع سلاح کند، اینک باید از سر راه کنار برود.

گوجه فرنگی از محصولاتی است که در روابط اقتصادی نامتوازن میان و آنکارا و مسکو سهم بزرگی دارد. ترکیه به ده ها میلیارد دلار گاز طبیعی که روسیه هر ساله صادر می کند وابسته است. واردات ترکیه از روسیه در سال 2019 22.5 میلیارد دلار بوده در حالی که 3.9 میلیارد دلار محصول صادر کرده است. علاوه بر این، روسیه اینک سالانه حدود هفت میلیون گردشگر به ترکیه می فرستد و بیشترین سهم را در رونق صنعت گردشگری این کشور دارد.

در سال 2015، پس از آن که ترکیه یک جنگندۀ روسی را در مرز سوریه ساقط کرد و اردوغان درخواست پوتین را مبنی بر عذرخواهی سریع اجابت نکرد، آنچه قربانی بحیان سیاسی میان دو کشور شد گردشگری، گوجه فرنگی و در سطحی گسترده تر اقتصاد ترکیه بود. در سال 2016 تحریم های روسیه باعث شد صادرات ترکیه به این کشور 52 درصد کاهش یافته و به 1.7 میلیارد دلار برسد. تعداد گردشگران روسی نیز 77 درصد سقوط کرد و به 855 هزار تن رسید.

پس از آنکه در ژوئن 2016 اردوغان از پوتین عذرخواهی کرد، روابط دو کشور عادی شد و دو رهبر روابط دیپلماتیک و دفاعی نزدیکی برقرار کردند، غرب با نا امیدی تنها نظاره گر بود. اردوغان و پوتین از آن زمان تا کنون به شیوه ای تنگاتنگ برای ایجاد یک راه حل صلح آمیز در سوریه همکاری کرده اند و اردوغان سیستم دفاع موشکی S-400 را از روسیه خریداری کرد که به عصبانیت ایالات متحده منجر شد.

ائتلاف استراتژیک دو کشور به اردوغان کمک کرد در داخل کشور خود از محبوبیت بیشتری برخوردار شود و سکوی پرتابی برای ترکیه فراهم کرد تا فارغ از تأثیر غرب، نفوذ خود را در خاورمیانه و شمال آفریقا گسترش دهد. پوتین هم به نوبۀ خود از روابط نزدیک خود با اردوغان برای تضعیف ناتو در جبهۀ شرق استفاده کرد – ترکیه دارای دومین ارتش بزرگ پیمان ناتو است – و روسیه را به ابر قدرت حاضر در سوریه و کل خاورمیانه بدل کرد.

با وجود این، اگر روابط با مسکو از مسیر خارج شود، اردوغان از نظر اقتصادی از سال 2015 چیزهای بیشتری برای از دست دادن دارد. بحران ارزی در تابستان سال 2018 بر اقتصاد ترکیه سایه انداخت. یک بحران اقتصادی باعث شد اردوغان در انتخابات محلی مارس 2019 کنترل سه شهر بزرگ ترکیه را از دست بدهد. اقتصاد ترکیه هنوز تا احیا فاصله دارد و میزان محبوبیت اردوغان کاهش یافته است.

تنش سیاسی در هفتۀ گذشته باعش شد ارزش لیر ترکیه در برابر دلار به پایین ترین حد خود از ماه می برسد. در همین حال، اینک که اردوغان با اقداماتی چون کاهش نرخ بهره و اعطای وام های کم بهره به بانک های دولتی رشد اقتصادی را تسهیل می کند، کسری حساب جاری ترکیه که پیش از بحران ارزی سال 2018 رو به گسترش نهاده بود، مجدداً در حال ظهور است.

تولید گوجه فرنگی یک صنعت مهم برای ترکیه است و کشاورزان بخشی کلیدی از سبد آرای اردوغان را تشکیل می دهند. او در سال 2023 به عنوان آخرین دوره با چالش انتخاب مجدد رو به رو است. اما درآمد گردشگری حیاتی تر است.

از دست دادن میلیون ها گردشگر روسی ضربه ای سخت به اقتصاد ترکیه خواهد زد و اردوغان را از ورود ارز خارجی که ترکیه برای جبران کسری حساب جاری و باز پرداخت ده ها میلیارد دلار بدهی خارجی به آن نیاز دارد، محروم خواهد کرد. ناکامی در جذب این پول ها مشکلات بیشتری برای لیر ایجاد خواهد کرد.

روز پنجشنبه ترکیه به پنج کشور عضو شنگن و انگلستان معافیت ویزا اعطا کرد؛ تلاشی آشکار برای جبران هر گونه کاهشی در میزان گردشگران روسی. تعداد گردشگران روسی که در سال 2019 به ترکیه سفر کرده اند به 7.02 میلیون نفر رسیده است، یعنی بیشتر از همۀ ملیت های دیگر و هشت برابر کمترین میزان آن که در سال 2016 بود. آلمان نیز با 5.03 میلیون گردشگر در ردۀ دوم است.

بدون شک پوتین نیز آگاه است که پس از آخرین بحران سیاسی میان دو کشور شاخص اعتماد سرمایه گذاری در ترکیه به شدت کاهش یافته است. پس از آنکه اردوغان از یک کودتای نافرجام در سال 2016 استفاده کرد تا سیطرۀ سیاسی خود را بر کشور تشدید کند و در انتخابات سال 2018 قدرت اجرایی گسترده ای به دست بیاورد، ده ها میلیارد دلار از این کشور خارج شده است.

روز گذشته لیر نیم درصد دیگر افت کرد و به رقم 6.12 در برابر دلار رسید. با توجه به این که روابط ترکیه با ایالات متحده و اروپا به خاطر تنش بر سر S-400، لیبی و مناقشه با دو کشور عضو اتحادیۀ اروپا، یونان و قبرس، در سطح پایینی است، به نظر نمی رسد واشنگتن و بروکسل در موضوع ادلب در برابر پوتین حمایت سیاسی و نظامی چندانی از ترکیه به عمل آورند.

گندیدن گوجه ها تنها آغاز مشکلات اردوغان خواهد بود اگر نتواند ترکیه را از بحران قریب الوقوع تنش با روسیه بر حذر دارد.

نویسنده: مارک بنتلی

منبع: پایگاه خبری – تحلیلی احوال

ترجمه: خبرگزاری کردپرس – سرویس سوریه