به گزارش کردپرس، تقابل نظامی روزهای اخیر میان سوریه و ترکیه در استان ادلب سوریه از جمله تحولات تازه در سوریه است که برخی بر این باورند امکان این که این تقابل به جنگ تمام عیار تبدیل شود وجود دارد. دولت سوریه در حال حاضر سعی می کند باقی مانده قلمرو این کشور را که در اختیار ترکیه و شورشیان تحت حمایت این کشور از یک سو و نیروهای کرد سوریه از سوی دیگر است، تحت کنترل دوباره خود در آورد. اقدام اخیر دولت سوریه برای خارج کردن ادلب از کنترل شورشیان تحت حمایت ترکیه با مقاومت آنکارا روبه رو شد به طوری که ترکیه علیه ارتش سوریه دست به اقدام نظامی زد که تلافی دمشق را به دنبال داشت.

خبرگزاری کردپرس برای بررسی این تحولات و نیز سرنوشت کردهای سوریه که از یک سو با تهدید ترکیه مواجه هستند و از سوی دیگر نتوانسته اند دمشق را بر سر پذیرش حقوق کردها از جمله ایجاد منطقه خودمختار اقناع کنند، با دکتر جوزف داهر، استاد دانشگاه لوزان سوییس و مسئول پروژه سوریه در یکی از دانشگاه های اروپا در ایتالیاست مصاحبه کرده است.

دکتر جوزف معتقد است که ترکیه به حفظ رابطه با روسیه نیاز دارد به همین دلیل نمی خواهد اوضاع از این متشنج تر شود. وی در مورد سرنوشت کردهای سوریه تاکید کرد آنها وضعیت خوبی ندارند و به نظر نمی رسد که دمشق با خواسته های آنها از جمله برقراری سیستم فدرالی و ایجاد منطقه خودمختار در مناطق کردنشین موافقت کند.

متن کامل مصاحبه خبرگزاری کردپرس با دکتر جوزف داهر، استاد دانشگاه لوزان سوییس:

خبرگزاری کردپرس: در روزهای اخیر ترکیه و سوریه حملات مرگ باری علیه نیروهای یکدیگر در استان ادلب سوریه انجام داده اند. تحلیل شما از این رویداد کم نظیر در سوریه چیست و چرا روسیه برای متوقف کردن درگیری دو متحد خود در خاک سوریه تلاش زیادی نمی کند؟

دکتر جوزف داهر: روسیه همواره از اقدام مسلحانه سوریه در ادلب حمایت کرده است. روسیه بارها اعلام کرده است که از تمایل سوریه برای بازپس گرفتن تمام خاک سوریه از نظر سیاسی و نظامی حمایت می کند.

از طرف دیگر، ترکیه نیرو و تجهیزات نظامی زیادی روانه استان ادلب کرده است و به نیروهای ارتش دولت سوریه هشدار داده است که برای جلوگیری از پیش روی و نیز عقب نشینی آنها از مناطق تازه آزاد شده « همه گزینه ها روی میز است». همچنین از نیروهای مخالف سوری تحت حمایت خود خواسته است برای انجام عملیات نظامی علیه نیروهای دولتی سوریه در این منطقه آماده باشند. آنکارا همچنین در اقدام تلافی جویانه و در پاسخ به حملات نیروهای سوریه در این منطقه تردیدی به خود راه نداده است. بر اساس آخرین خبرها، نیروهای شورشی تحت حمایت ترکیه و متحد این کشور در سوریه توانسته اند شهر استراتژیک سراقب را باز پس بگیرند. اما ترکیه در موقعیت دشواری قرار گرفته است و می خواهد از ورود موج جدیدی از آوارگان ادلب به خاک خود جلوگیری کند.

ترکیه در حمله نظامی وسیع نظامی علیه نیروهای سوریه برتری نظامی روشنی دارد و می تواند در برخی مناطق ادلب در مقابل نیروهای دولتی سوریه اقدام نظامی گسترده انجام دهد اما از تشدید تنش ها در این منطقه بیم دارد و نمی خواهد رابطه اش با روسیه به خطر بیفتد. البته کشته شدن 33 تن از نیروهای ارتش ترکیه به دست نیروهای دولتی سوریه و مورد حمایت روسیه تنش ها را تا اندازه زیادی میان این دو کشور تشدید کرده است.

ترکیه از آن زمان با استفاده از ابزار آوارگان برای تحت فشار قرار دادن اروپا تلاش کرده است تا این کشور را در مقابل روسیه مورد حمایت قرار دهند. با این حال، کشورهای اروپایی به حمایت لفظی از ترکیه بسنده کرده اند. با وجود اعلامیه های خصمانه ترکیه علیه روسیه در روز 29 فوریه، این دو کشور علیرغم ادامه تقابل نظامی در ادلب، بر سر کاهش تنش در این منطقه به توافق رسیده اند.

مسکو تنها عاملی است که می تواند در هر زمان اقدامات خصمانه دولت سوریه علیه منافع ترکیه را متوقف کند. ترکیه با توجه به در انزوا قرار گرفتن نزد جوامع بین المللی بویژه در میان کشورهای غربی و خاورمیانه به دلیل اقدامات ماجراجویانه در لیبی و نیز اقدامات رقابتی برای یافتن منابع هیدروکربن در مدیترانه، می خواهد روابط خود با روسیه را حفظ کند. علاوه بر آن، روسای جمهور ترکیه و روسیه اوایل امسال خط لوله ترک استریم را که گاز طبیعی روسیه را از طریق ترکیه به جنوب اروپا منتقل می کند افتتاح کردند. مهم ترین مسئله برای ترکیه حفظ سطح کنونی روابط با روسیه است. مسکو از این امر آگاه است و همین امر هم هست که باعث شده در ادلب پا پیش بگذارد.

اما مهم تر از همه اینها، قدرت نظامی روسیه و برتری آن نسبت به ترکیه است و این کشور آسمان سوریه را کنترل می کند. درخواست ترکیه برای ایجاد توافق جدید سوچی با ایران و روسیه همزمان با از دست دادن کنترل بر مناطقی از ادلب نشان می دهد که ترکیه در سوریه انتخاب های محدودی دارد.

خبرگزاری کردپرس: آیا نبردهای ادلب تاثیری روی وضعیت کردهای سوریه خواهد داشت؟

دکتر جوزف داهر: حوادث ادلب، در حال حاضر و به صورت مستقیم روی وضعیت کُردهای این کشور تاثیری ندارد. قبل از این، تاثیرپذیری میان این منطقه و منطقه تحت کنترل کردها وجود داشت و به نوعی تبادل سیاسی در خصوص این امر میان ترکیه و روسیه صورت می گرفت. اما می توان گفت که دمشق در خصوص مناطق خارج از کنترل خود به طور فزاینده روی مناطق تحت کنترل نیروهای کرد-عرب یا نیروهای دموکراتیک سوریه تمرکز خواهد کرد.

علاوه بر مشکلاتی که روسیه و ترکیه با آن مواجه هستند این مسئله را هم باید اضافه کرد که ترکیه در اجرای عملیات نظامی شمال شرق هم با چالش هایی روبه رو هست که اولین آن ادامه حضور نیروهای آمریکا در این منطقه است. مسئله دوم این است که نیروهای دموکراتیک سوریه که حمایت آمریکا را در حمله اکتبر ترکیه همراه نداشتند در 14 اکتبر 2019 تحت نظر روسها یک توافقنامه نظامی با دمشق امضا کرده اند. این توافق به نیروهای دولتی سوریه اجازه داده است تا به مناطق هم مرز با ترکیه باز گردند. بنابراین ، درست است که ترکیه نیروهای آمریکا را مجبور کرد از شمال سوری عقب نشینی کنند اما عملیات نظامی آنکارا باعث بازگشت نیروهای دولتی سوریه به همراه نیروهای روسی به شمال سوریه نیز شد.

به نظر می رسد که جنش کردی در سوریه تسلیم شده و به نیروهای دولتی سوریه اجازه داده به مناطقی که چند سال قبل آن را ترک کردند باز گردند. با این که موقعیت کردها باثبات نیست اما این جنبش به طور کامل شکست نخورده و همچنین کارت هایی برای بازی در دست دارد که به طور فزاینده ای برای عوامل بازی پیچیدگی ایجاد خواهد کرد. کردها همچنان کنترل مناطقی را در دست دارند، دارای نیروی نظامی، ساختار اداری و نفت هستند که به انها اجازه می دهد همچنان یک آلترناتیو سیاسی منظم باشند و با بازگشت دولت نه چندان مقدرتر نسبت به گذشته به عملکرد خود مانند گذشته ادامه دهند.

اما می توان گفت که در صورت ایجاد توافق میان ترکیه و سوریه در آینده و با میانجیگری روسیه، غلبه بر این چالشها ممکن خواهد بود. اما این مسئله با توجه به حوادث اخیر در ادلب میان سوریه و ترکیه و نیز اختلافات عمیق میان مسکو و آنکارا، در آینده ای نزدیک ممکن نخواهد بود.

با این حال، مانند گذشته آنکارا و دمشق می توانند توافق نامه ای مانند آدانا امضا کنند و جنبش کردی در سوریه را در هم بشکنند. مقامات امنیتی ترکیه و سوریه، قبل از برخوردهای نظامی میان آنها در ادلب، با هم ملاقات کرده و در مورد مسئله کردها با هم گفتگو کرده بودند.

خبرگزاری کردپرس: ما همچنین در هفته های اخیر شاهد برخوردهای مختصر میان نیروهای آمریکا و روسیه در شمال شرق سوریه بودیم. چه تحلیلی از این برخوردها دارید و پیامد آن چیست؟

دکتر جوزف داهر: شاید برخوردهای مختصری میان نیروهای روسی و آمریکایی در شمال شرق سوریه اتفاق افتاده باشد اما برخورد واقعی نظامی میان آن دو در سوریه بعید به نظر می رسد. مسکو و واشنگتن نمی خواهند شاهد هر گونه افزایش تنش در سوریه باشند.

در حالی که ایالات متحده و روسیه در دیپلماسی و چشم انداز سیاسی در سوریه با هم توافق ندارند، اما عناصر مشترکی مثلا در مورد باقی ماندن حکومت سوریه دارند. آنها در واقعیت در یک فضا عملیات می کنند و با هم هماهنگی نظامی و سیاسی دارند. تنش زدایی و عدم تقابل نقطه مشترک آن دو است. با این حال از تحرکات یکدیگر مطلع نیستند.

انتخاب شدن ترامپ به عنوان رییس جمهور آمریکا مواضع آمریکا در مورد سوریه را که همچنان جنگ علیه ترور و حفظ ساختار حکومت سوریه است، تغییر نداد. سیاست ثابت و تهاجمی آمریکا علیه حکومت سوریه فقط به خاطر وادار کردن سوریه به احترام به مرزبندی هایی در سوریه بوده که دولت آمریکا ترسیم کرده است. آمریکا همچنین سعی کرده است میزان نفوذ ایران را در سوریه زیر نظر داشته باشد. آمریکا در چندین موقعیت، در هدف قرار دادن پایگاه های نظامی و نیروهای سوریه تردیدی به خود راه نداده است.

با وجود سردرگمی که در مورد استراتژی ترامپ در مورد سوریه احساس می شود، سیاست آمریک در قبال حکومت بشار اسد در دوره های اوباما و ترامپ دچار تغییر نشده و همچنان بر گذار سیاسی به نفع ثبات، حفظ ساختار حکومت کنونی سوریه و جنگ علیه ترور بوده است. تنها تغییر عمده در زمان ترامپ، تمرکز بر مخالفت با ایران و تمایل برای کاهش نفوذ آن کشور در سوریه بوده است.

خبرگزاری کردپرس: کردهای سوریه قبل از اکتبر 2019 نزدیک به یک سوم خاک سوریه را تحت کنترل خود داشتند. اما در حال حاضر، کردها تنها مناطق نفت خیز را در شمال شرق و شرق سوریه در اختیار دارند. آیا نفت می تواند کردها را نجات دهد؟

دکتر جوزف داهر: کاملا روشن است که تولید نفت در این مناطق به همراه منابع اقتصادی و مالی دیگر کردهای سوریه را قادر ساخته است تا اداره خودگردان کردی در شمال و شرق سوریه را اداره کرده و ساختار بوروکراتیک را مشتمل بر بیش از 250000 کارمند شامل 70000 نیروی نظامی ، نیروی 30000 نفره پلیس و 150000 نفر کارمند خدمات عمومی ایجاد نماید. در میان کارمندان بخش عمومی اداره خودگردان کردی در شمال سوریه حدود 40000 معلم وجود دارد که ماهانه بین 120 تا 200 دلار حقوق دریافت می کنند و این دو برابر حقوقی است که دولت سوریه در مناطق تحت کنترل خود به معلمان پرداخت می کند. وضعیت نیروهای نظامی مناطق تحت کنترل کردها هم در مقایسه نیروهای دولتی سوریه بهتر است.

با این حال، این ها برای محافظت کردها در برابر دمشق و روسیه و دیگر متحدان آن در یک سو و ترکیه در دیگر سو کافی نیست.

خبرگزاری کردپرس: مذاکراتی میان کردها و دمشق صورت گرفته است. آیا کردها می توانند به توافق با دولت سوریه دست یابند؟ آیا امیدی به ایجاد یک منطقه خودگردان کردی در سوریه وجود دارد؟

دکتر جوزف داهر: بشار اسد و دیگر مقامات سوریه کردها را متهم کرده اند که دست نشانده و ابزار دست آمریکا هستند. آنها رقه را که در کنترل حزب کردی اتحاد دموکراتیک یا پ.ی.د قرار دارد شهر اشغال شده توصیف می کنند و می گویند کنترل کردها بر این مناطق را در هم خواهند شکست. برای نمونه، در عفرین، روسیه پ.ی.د را برای معامله با دمشق سوق داد و گفت « اگر سلاح های سنگین خود را کنار بگذارید و آن را به دمشق بدهید ترکیه وارد این منطقه نخواهد شد و آن را تصرف نخواهد کرد.» اما پ.ی.د سر باز زد که نتیجه آن اشغال عفرین توسط ترکیه در سال 2018 بود.

با این که مذاکراتی میان کردها و دمشق صورت گرفته است اما سوریه هر گونه پیش شرط پ.ی.د برای تمرکززدایی و فدرالیسم را رد کرده است.

با این حال، مقامات حزب کردی پ.ی.د که در چند سال اخیر با فشارهای بیین المللی و از جمله ترکیه از یک طرف و روسیه و نیز تمایل دمشق برای بازپس گیری تمام مناطق سوریه روبه رو شده اند، بیشتر و بیشتر به دبنال آشتی و مصالحه با دمشق هستند تا نهادها و ساختارهای سازمانی را که در چند سال اخیر در سوریه بنا کرده اند حفظ کنند. اما همانطور که مقامات نیروهای کرد-عرب سوریه نیز به آن آگاه هستند، چالش های زیادی پیش روی مذاکرات آینده با سوریه دارند زیرا دمشق مرتبا از به رسمیت شناختن حقوق کردها و پذیرفتن مسئله سیستم سیاسی فدرال خودداری می کند.

همزمان که مقامات دولت سوریه و رسانه های این کشور به حملات علیه این حزب کردی ادامه می دهند، مقامات دولت سوریه هیچ کدام از شروط پ.ی.د را قبول نکرده اند. مقامات پ.ی.د به دنبال میانجیگری روسیه در مذاکره با دمشق بوده اند تا از هر گونه حمله ترکیه به مناطق تحت کنترل خود جلوگیری کنند اما موفقیتی نداشته اند. روسیه در موقعیت های مختلف اعلام کرده است که حکومت سوریه باید کنترل تمام استان های شمالی سوریه را در دست بگیرد که از جمله آنها میدان های نفتی این کشور است.

همان طور که من بارها گفته ام، اگرچه خیزشها در سوریه حکومت سوریه را وادار به ایحاد توافقات موقتی با پ.ی.د کرد، تهدید شدن کردها به دنبال قدرت یافتن دوباره دولت سوریه و بازپس گیری مناطق بیشتری از سوریه با کمک متحدانش از بین نرفته است. بنابراین، حکومت سوریه بار دیگر می تواند نیروهایش را علیه مناطق تحت کنترل کردها گسیل دارد و یا با توجه به این که عوامل بین المللی مانند روسیه و آمریکا به طور فزاینده ای در حال تنها گذاشتن کردها به دلیل تناقض منافعشان با منافع کردها بعد از اتحاد موقت هستند، دولت سوریه می تواند خودمختاری کردها را تحت تاثیر قرار دهد. تصرفات ماه اکتبر 2019 ترکیه در مناطق تحت کنترل پ.ی.د هرچه بیشتر کنترل این حزب را کاهش داده است.

همان طور که ما شاهد بوده ایم، سرنوشت کردهای سوریه به عوامل و شرایط خیزش در سوریه بستگی داشته است. بنابراین، آینده آنها در خطر است و مانند بقیه جریان معترض با تهدیدهای مختلف روبه رو هستند.

کد خبرنگار: 40101