به گزارش خبرنگار کردپرس، بحران بیماری موضوعی مربوط به امروز نیست و با نگاهی به تاریخ مشخص می شود که بسیاری از بیماری ها که واگیر و خطرناک هم بوده اند در ایران وجود داشته و گذشته اند. بیماریهایی همانند وبا، طاعون، سل، تیفوس، جذام و... که هرکدام با کشته شدن بسیاری از مردم همراه بود.

تمامی این بیماری ها تلفات بسیاری به همراه داشت و علت اصلی آن هم آگاه نبودن مردم نسبت به موارد و بی توجهی به دستورات بهداشتی در کنار کمبود امکانات بود.

با این وجود حال پس از سال ها که از این بیماری ها می گذرد؛ بحران کرونا این روزها در حالی پیش می رود که همان روند گذشته تکرار دارد و همچنان بی تفاوتی مردم دیده می شود و این یعنی هنوز در تقویت «حس مسئولیت اجتماعی» کار نشده و ضعف هست.

مسئولیت اجتماعی چه می گوید؟

مسئولیت اجتماعی می گوید هر فردی در مقابل اجتماع، مسئولیت هایی دارد که فراتر از مسئولیت فردی و قراردادی است که باید به آن عمل کند.

در واقع مسئولیت اجتماعی یعنی نتیجه خوب از کار خوب... آن هم نه به معنای اقدامات خیرخواهانه و فعالیت های روزمره، بلکه به معنای سرمایه گذاری فکری و اخلاقی که هم برای خود و هم جامعه سودمند است.

در این میان مسئولیت اجتماعی در مواقع بحران مهم تر و حساس تر است به طوری که نیازمند تحلیل فکری با در نظر گرفتن شرایط موجود بوده و باید در بدترین وضعیت تصمیمی درست گرفت.

حال با وجود بحران شیوع ویروس کرونا این مهم بسیار اهمیت دارد؛ اهمیتی که اگر در قالب یک تصمیم انسانی بنشیند آرامش وجدان ابدی را به همراه خواهد داشت.

چندگانگی نامعلوم

از زمان شیوع ویروس کرونا بارها به مردم هشدار داده شد که از خانه بیرون نیایند مگر برای کارهای ضروری... از بازاریان و کاسبان خواهش شد که برای حفظ سلامت خود و خانواده هایشان مدتی مغازه های خود را تعطیل کنند... و بسیاری هشدارهای دیگر که گرچه باید محکم اجرا می شدند اما با توجه به اینکه در کشور ایران مسئولیت اجتماعی چندان معنا ندارد و به طور کلی هم تعریف نشده، این موارد آن طور که باید از طرف مردم جدی گرفته نشدند.

برای نمونه در شهرستان قروه (تا قبل از سخنرانی رئیس جمهوری مبنی بر اینکه قرنطینه کردن وجود ندارد!) دستور تعطیلی بازار به مدت 5 روز صادر و فعالیت دستفروشان هم ممنوع اعلام گردید و این کار در همان مهلت تعیین شده اجرایی و عملیاتی شد و حتی با وضعیت ارزیابی شیوع کرونا این بار تا اطلاع ثانوی مهر تمدید خورد.

در این مدت تعطیلی تا قبل از تمدید مجدد، سکوت در بازار قروه حاکم بود و تردد و رفت و آمد مردم هم به طرز چشمگیری کاهش پیدا کرد و هرچند عده اندکی مدام معترض بودند و بهانه های بازاری می آوردند اما بسیاری همراه شده و اعتقاد داشتند سلامت جامعه باید در اولویت کاری قرار گیرد.

این همکاری ادامه داشت تا اینکه رئیس جمهوری اعلام کرد قرنطینه وجود ندارد و به تبع سخنان وی استانداران هم تصمیماتی اتخاذ کردند و همین باعث شد که بسیاری از بازاریان قروه دیگر از دستورات مدیران شهرستان اطاعت نکرده و عصر روز دوشنبه اقدام به باز کردن محل کسب و کار خود نمودند.

با این اقدام و چندگانگی که به وجود آمد باز شدن بازار همان و شلوغی خیابان ها و ترددد دوباره مردم همان و نگرانی برای شیوع بیماری هم همان...

سلامت مقدم بر منفعت

با وجود اینکه بازاریان مغازه های خود را باز کردند اما به تعداد انگشت شماری هستند کاسبانی که هنوز معتقدند سلامت مقدم بر منفعت است. کسانی که با زدن بنر به روی کرکره های پایین کشیده شده محل کسب خود نوشته اند «به علت شیوع ویروس کرونا تا اطلاع ثانونی این مغازه بسته بوده و به شیوه اینترنتی فروش ادامه داد».

یکی از همین مغازه داران در گفت و گو با حبرنگار کردپرس هدف از این کار را سلامت جامعه دانست. «خانواده ما هم بازاری هستند و ما هم مثل بقیه چک و اجاره مغازه و جنس نفروخته در مغازه داریم ...ولی به قیمت چک سفید هم ارزش باز کردن نداره... و رزق و روزیی که با مبتلا شدن همشهریانمان درگیر باشد را نمی خواهیم.»

همچنین یکی دیگر از همین کاسبان که خود قبل از تعطیلی رسمی با شنیدن خبر شیوع کرونا، اقدام به بستن مغازه اش کرده بود چنین گفت که «با وضعیت پیش آمده احساس کردم نمی شود فقط سود و منفعت خودم را ببینم؛ چرا که من هم از همین جامعه هستم و اگر بیماری منتشر شود در ابتدا خودم و خانواده ام در معرض خطریم؛ بنابراین به این نتیجه رسیدم که سلامتی جامعه یعنی سلامتی من و خانواده.»

اما کاسب بعدی در خصوص تعطیلی مغازه خود نظر جالبی داشت. «من با ارزیابی وضعیت قروه از نظر امکانات رفاهی و درمانی و اینکه می دانم ظرفیت بیمارستان شهید بهشتی در حدی نیست که بتواند بیماران بسیاری را پذیرش کند و از طرفی کمبود امکانات درمانی و پرسنل و پزشک، تصمیم گرفتم در خانه بمانم.»

او از اینکه اگر این تصمیم باعث آسیب اقتصادی اش شود پشیمان و نگران هم نبود. «سلامت مهم تر از مادیات است و من با تولید کننده مرتبط به اجناسم تماس گرفتم و خیلی راحت گفتم وضعیت شهرستان ما بحرانی است و تعطیلی اعلام شده و شما اگر پول خود را می خواهید می توانید از دو راه گذر کنید؛ یکی برگشت چک و شکایت و دیگری عودت اجناس و صبوری کردن تا وضع بهتر شود، که خب باتوجه به اینکه این شرایط بحرانی در کل کشور وجود دارد شرکت تولید کننده هم پذیرفت که می تواند مدتی را تحمل کند.»

تعدادی دیگر از کاسبان هم نظرات مشابهی داشتند و بر این باور بودند که «نباید در این بحران نگاه فردی داشت و نیاز است نگاهمان جمعی شده و در این برهه سلامت آحاد جامعه حفظ گردد. بنابراین آسیب اقتصادی جبران می شود اما آسیب جانی هرگز.»

همه این ها نشان از همان مسئولیت اجتماعی دارد که باید در میان تک تک آحاد جامعه رشد کند. مقوله ای که خیلی ها پایبند به آن نبوده و نیستند و تنها در دایره ای که به دور خود کشیده اند محصور مانده اند و سلامت جامعه برایشان در اولویت آخر قرار دارد.

فروش اینترنتی و از راه دور

وقتی پای مسئولیت اجتماعی به میان می آید به همراه خود اندیشه و ایده های جدید هم می آورد. اندیشه ای همانند فروش از راه دور یا مجازی... برنامه ای که اگر مورد استفاده قرار گیرد می تواند در کنترل بحران نقش مؤثری داشته باشد.

همین شیوه را تعدادی از کاسبان به کار برده اند و با دادن آدرس های خود در شبکه های اجتماعی نه تنها در خانه مانده اند بلکه فروش خود را هم دارند و با این کار به نوعی در حفظ سلامت جامعه نقشی مؤثر ایفا کرده اند.

این مسئله در این عصر ارتباطات بسیار می تواند مدنظر قرار گیرد و حتی در شرایط عادی هم استفاده شود.

قطع نشدن ارتباط؛ اوج شیوع را در بر دارد

با باز شدن بازار نگرانی متولیان بهداشت و درمان هم افزایش پیدا کرد. بر همین اساس این نگرانی وجود دارد که اگر ارتباط ها قطع نشود باید منتظر فاجعه شیوع کرونا بود.

به گفته رئیس مرکز بهداشت شهرستان قروه اگر مردم رعایت نکنند و بازارها و محل های تجمع همچنان باز باشند، در یک دوره کوتاه تعداد خیلی زیادی مبتلا خواهند شد و همه این مبتلایان با هم نیاز به بستری پیدا خواهند کرد که قطعاً به مشکل برخواهیم خورد و امکانات موجود در چنین شرایطی پاسخگو نخواهد بود.

مطابق اظهارات «مسعود معتمدی» اگر مردم در خانه ها بمانند و رعایت کنند و محل های تجمع غیرضرور بسته شوند قطعاً مردم کمتری مبتلا خواهند شد و آن زمان امکاناتی که داریم پاسخگو بوده و مشکل بحرانی ایجاد نخواهد شد.

او با انتقاد از اینکه نباید بازار آن در این هفته آخر باز می شد، هشدار داد که با برقراری ارتباط بیشتر در این مدت باید در انتظار اوج شیوع بیماری باشیم چرا که میزبان برای ویروس به خوبی مهیا شد.

خریدار یا رهگذر؟

باتوجه به هشدار مرکز بهداشت قروه، بررسیهای میدانی خبرنگار کردپرس نشان می دهد مردمی که در بازار هستند خریدار نیستند و تنها رهگذرانی هستند که برای پیاده روی و تفریح بیرون می آیند و شمار اندکی شامل مشتریان می شوند. ضمن اینکه باتوجه به همین شرایط بود که تعطیلی بازار رقم خورد چون که جلوی ترددهای غیرضرور این چنین گرفته می شد.

از آن طرف هم باید دید وقتی با تعطیلی بازار بسیاری از صاحبان مجتمع ها و پاساژها و... حاضر به بخشیدن اجاره بهای خود شدند و حتی اجاره های عقب افتاده را هم بخشیدند، چرا بازاریان باز دم از ضرر مالی می زدند؟ آن هم در شرایطی که سلامت جامعه در خطر است و همچنین خریدار آن چنان وجود ندارد؟

ضعف مسئولیت اجتماعی

از گذشته باید درس گرفت... این را بارها گفته اند و اما هرگز درسی از آن گرفته نشده است. درسی که باید از تلفات انسانی بیماریهای واگیر قبلی در تاریخ کشور گرفته می شد و ضعف ها برطرف می گردید تا دیگر به این درد تکراری نمی رسید.

از یک طرف بی تدبیری در تصمیم گیری و اقدام به موقع باعث تشدید بحران می شود و از طرفی ضعف در پذیرش مسئولیت اجتماعی از جانب مردم؛ همه دست به دست هم داده تا بحران کرونا تبدیل به هیولایی وحشتناک شود به طوری که هر بار خطرات آن از یک گوشه ای بیرون می زند.

جدای از این مهمترین نکته برای حل این مسئله مبهم، تقویت حس مسئولیت اجتماعی است؛ موضوعی که اگر هر فردی نسبت به آن حساس شود و بپذیرد که سلامت جامعه یعنی سلامت خود، دیگر این سؤال پیش نمی آید که سلامت مهم تر است یا منفعت؟!

^* گزارش: زیبا امیدی فر