با این توانمندی ها انسان بتدریج، مرحله به مرحله و گام به گام، آموخت و آموزش داد. افتاد و برخاست. از عصر شکار و جمع آوری به عصر کشاورزی و دامداری، از عصر ماشین، عصر ارتباطات و عصر اطلاعات گذشت و اکنون به عصر هوش مصنوعی و زیست فنآوری پا نهاده است.

انسان هوشمند همه چیز را به تسخیر خود درآورد. پا به فضا گذاشت و اعماق اقیانوسها و بیکران آسمانها را در نوردید. قانقاریا، طاعون، سل، وبا، مالاریا، تیفوس و ایدز نتوانستند او را از پای درآورند. آتش، دریا، باد، زمین، اتم، الکترون و … را به تسخیر درآورد. انسان ماند و ماند و به دانش، مهارتها و تجارب و توانائیهایش افزود.

از امپریالیسم، فئودالیسم، کاپیتالیسم، سوسیالیسم، کمونیسم و مارکسیسم گذشت و از تئوکراسی و الیگارشی به دموکراسی و سکولاریسم رسید.

ستاره ها، ماه، خورشید را پرستید، خدایان و بت ها ساخت و پرستید. خودش را شناخت و به اومانیسم رسید. خدا را شناخت و خداپرست شد. مشرک شد و به توحید رسید.

از سحر، جادو و خرافه به دانش، فناوری، هنر، فلسفه و عرفان رسید.

گاه خود را گم کرد و گاه خود را پیدا کرد. گاه خدا فراموش کرد و گاه خود را فراموش کرد.

قتل و غارت کرد. کشت و زنده کرد. صلح کرد و آشتی کرد. به جنگ خدا رفت و با خدا آشتی کرد.

… و اینک کرونا ما را به چالش کشیده است. چاره یی جز آشتی نیست. انسان هرگاه راز و رمز و سیگنالهای آفرینش را فهمید و با هارمونی کائنات هماهنگ شد و آشتی کرد و دعوا پیشه نکرد، همه موجودات، آسمان و زمین، رام و مسخر او شدند و به خدمتش در آمدند و با یک سمفونی زیبا زمین را به جایی بهتر تبدیل کرد.

چاره ایی جز آشتی نیست. با خودمان، با دیگران، با طبیعت، با خدا و با همه باید آشتی کرد.

مگر نه اینست که همه در یک دهکده جهانی و مسافرین یک کشتی هستیم. مگر نه اینست که بیماری یکی، بیماری همه و درمان یکی، درمان همه است.

از دشمنی با خود، با طبیعت، با دیگران و با خدا دست بکشیم.

اگر طبیعت و لشکریان(جنود) خدا به خشم آیند، دیگر نه تو مانی و نه من، نه از تاک نشان ماند و نه از تاکنشان.

با همه آشتی کنیم. همه سرنوشت یکسانی داریم . همه یک زمین داریم. برتری جویی نکنیم(…لا یریدون علوا فی الارض) که برتری جویی به هر بهانه ایی(دین، آئین، زبان، نژاد، مذهب، جنسیت، تاریخ، جغرافیا و …..) بد است.

راست بگوئیم که دروغ به هر بهانه ایی (منفعت و مصلحت و …) بد است. و نجات در راستگویی است( النجات فی الصدق).

با طبیعت ٱشتی کنیم و مانند مادر زمین (خانم دکتر هایده شیرزادی) باشیم.

به جنگ خدا با ستمکاری، رباخواری و فساد نرویم. با خدا آشتی کنیم.

به دانشمندان و پزشکانمان اعتماد کنیم و به توصیه هایشان عمل کنیم. برای رهایی از کرونا

با آخرین دستاوردهایمان در زیست شناسی مولکولی و ایمونولوژی ، با کرونا هم آشتی کنیم و با مهندسی ژنتیک کرونا را هم برای تولید واکسن، نوترکیبی و درمان به خدمت بگیریم.

با بکارگیری اصول علمی، بهداشت فردی، فاصله فیزیکی، قرنطینه نسبی، تغذیه کامل و تقویت سیستم ایمنی شخصی، حمایت و تعاون اجتماعی، ایمان و توکل، بر استرس و پریشانی فردی و جمعی ناشی از پاندمی کرونا غلبه کنیم.

* عضو هیات علمی گروه علوم زیستی، دانشگاه کردستان