انتشار نخستین روزنامه کردستان فصل تازه ای را در تاریخ سیاسی فرهنگی و فکری و… کُردها رقم زد. زمان نشر این روزنامه ۱۲۷۲ هجری شمسی مصادف بود با جنگ و ناامنی در بسیاری از نقاط جهان و نیز شکل گیری “پارادایمی جدید در اندیشه كُردی. چنان که این پارادایم به صورت شعار آگاهی‌سازی و گذار به سوی صنعتی شدن در این روزنامه پی گرفته شد.
روزنامه كُردستان در برجسته سازی مطالبات خود همواره بر چگونگی پیشرفت ممالک صنعتی به منزله پیشرفت در سازمان فکری و آگاهی این مردمان تأکید می‌کرد و با پیش کشیدن دیدگاه‌های عقلائی، دینی و ناسیونالیستی، عرصه را برای حضور هر چه بیشتر نسل جوان کُرد فراخ‌تر می نمود. در شرایط بحرانی موجود نیز این جریده توانست تا حدودی مشکلات کُردها را بیان کند و مطالبات آنها را به گوش حاکمان عثمانی برساند.
نشر آن ابتدا در شهر قاهره توسط مقداد مدحت بدرخان اتفاق افتاد و بعداً به علت بیماری مقداد بدرخان، کار او را عبدالرحمان بیگ بدرخان اخَوی‌اش در اروپا پی گرفت.
این نشریه به صورت نامنظم منتشر شده و علت نانظمی آن را را باید در مخالفت های دولت عثمانی دانست که به علت عدم امنیت هر دم از شهری به شهری دیگر منتقل می‌شده است.
پنج شماره آن در چهار صفحه و در قطع:(۲۵/۵ در ۳۲/۵)منتشر شده بنا به شرایط خاص و فشارهای دولت عثمانی نشر آن به ژنو منتقل و در آنجا شماره:(۶-۱۹) چاپ و منتشر گردید. دوباره به شهر قاهره آورده شد و شماره های(۲۰-۲۳) توسط ثریا بدرخان منتشر گردید. دوباره زمینه میسر نشد و به شهر لندن منتقل و در آنجا شماره (۲۴) چاپ شد، بعدأ شماره های:(۲۵-۲۹) در شهر فولکستون بریتانیا چاپ و منتشر گردید. شماره های(۳۰-۳۱) آن دوباره در ژنو منتشر و بعد از این نشریه متوقف گردید.
بجز شماره های(۱۰،۱۲،۱۷،۱۸،۱۹)سایر شماره های این نشریه در کتابخانه ماربوک آلمان با زبان روان کُردیِ کُرمانجی شیوه جزیره و بوتان، محفوظ است.
همچنین از شماره ۴ به بعد دارای چندین مقاله به زبان تُرکی است که حاوی درد دلها و شِکوه هایی گاه با زبان هجمه و طنز، برای شاه سلطان عبدالحمید، تحت عنوان:”عرض و حال” و نامه هایی مفتوح «اچیق مکتوب» است.
این رویکردها و انتشار این روزنامه، آزار و اذیت هایی برای خاندان بدرخان در پی داشته است. بسیاری از روشنفکران و آزادیخواهان و دانشجویان کُرد دانشگاەهای استانبول و قاهره، در آن زمان رابطه تنگاتنگی با این روزنامه داشتند و شاعر انقلابی حاجی قادر کویی شعرهای پر شور خود را در آن روزنامه چاپ و منتشر می ساخت.
لازم به یادآوری است(۱۸)شماره این نشریه در کتابخانه مرکزی آنکارا، مصون و محفوظ است و دکتر کمال فؤاد بیشتر شماره های آن را جمع‌آوری و در مجموعه ای (۱۰۴) صفحه ای منتشر ساخته است. در چند سال اخیر چند شماره آن ناپیدا بود، پیدا شده و اکنون همه شمارەهای مصون و محفوظ نگهداری می‌شوند.
اواخر قرن نوزدهم میلادی سال ۱٨۹٨م با انتشار روزنامه کُردستان دریچه ای بر روی سنت نوشتاری و فرهنگ روزنامە نویسی باز شد. این روزنامه توانست علاوه بر تجدد و بیداری از فرهنگ عشیره ای و ایلیاتی؛ رویکرد کُردها را از فرهنگ شفاهی به طرف سنت نوشتاری به شیوه مدرن سوق دهد، الفبای کُردی شکل منظم، مدرن و امروزی به خود گرفت. در سر مقاله نخستین شماره، تاکید به فراگیری علم و دانش و آموزش زبان کُردی شده و خوانندگان را به تفکر و دانش اندوزی و اهتمام به نوشتن تشویق کرده است.
اهمیت این روزنامه برای مردم کُردستان تا جایی است که 22 ماه آوریل برابر با (2 اردیبهشت) هر سال را روز «روزنامه نگاری» نام گذاشته اند و برایش جشن می گیرند.
نظر شما