به گزارش کردپرس، اگر در خیابان های شهرهای ترکیه از کردها بپرسید که در انتخابات ریاست جمهوری به چه کسی رای می دهند، بسیاری از آنها خواهند گفت که به صلاح الدین دمیرتاش رای خواهند داد. اشاره آنها به صلاح الدین دمیرتاش، رهبر سابق حزب چپگرای دموکراتیک خلق ها (HDP) است که جایگاه محکمی در جنبش سیاسی کردها در ترکیه دارد. به نظر نمی رسد که بتوان دمیرتاش را که از سال 2016 به دلایل سیاسی در زندان بوده برای پست ریاست جمهوری ترکیه انتخاب کرد. زمانی که خبرنگاران (و بسیاری دیگر که در حال حاضر در شهرهای ترکیه در خیابان‌ها پرسه می‌زنند و افکار عمومی را جمع‌آوری می‌کنند و ویدیوها را در یوتیوب آپلود می‌کنند) آنها را تحت فشار قرار می‌دهند تا از بین افرادی که واقعاً در صندوق رای حضور دارند، انتخاب کنند، رأی‌دهندگان کرد اغلب می‌گویند: کمال قلیچداراوغلو. او نامزد ائتلاف شش حزب مخالف، از جمله حزب جمهوری خواه خلق (CHP)،  بزرگترین حزب اپوزیسیون است که قلیچداراوغلو رهبر آن است. برای بسیاری از کردها، او کاندیدایی است که دمیرتاش «می‌خواهد» آنها به او رای دهند. در واقع، نظرسنجی اخیر در چهار شهر کردنشین ترکیه مشاهدات خبرنگاران از نظرسنجی مردم در خیابان ها را تایید می کند. در شهرهای دیاربکر، ماردین و وان، نامزد اپوزیسیون بیشترین آرا را به خود اختصاص داده است. در حالی که در اورفا، اردوغان محبوب ترین از نظر کسب آرا باقی مانده است.

نحوه رای دادن کردها مهم است. آنها در انتخابات ریاست جمهوری ترکیه نقش تعیین کننده ای دارند. حداقل 6 میلیون رای دهنده از پایگاه حامی HDP، می توانند سرنوشت اردوغان یا قلیچداراوغلو را برای کسب بیش از 50 درصد آرا مورد نیاز آنها برای پیروزی تعیین کنند. مدتهاست که هیچ یک از نامزدهای CHP در استان های کردنشین ترکیه شانسی برای انتخاب شدن نداشته است. این حزب که ریشه در ایدئولوژی بنیان‌گذار کمالیسم ترکیه دارد، هرگز در آنجا پایگاه رأی‌ نداشته است. این حزب هر کدام از شهروندان ترکیه را یک ترک مسلمان سنی تعریف می‌کند و جایی برای ارزش گذاری برای اقوام یا مذاهب دیگر باقی نمی‌گذارد چه رسد به این که بخواهد در این زمینه دنبال توسعه باشد.

از سوی دیگر، اردوغان از ابتدای سلطنت خود در سال 2002 از حمایت کردها برخوردار بوده است. اسلام گرایی محافظه کارانه او برای گروه های بزرگی از کردهای متدین جذابیت داشت. سایر بخش های جامعه کردی هم به او رای می دادند زیرا به نظر می رسید او رهبری توانا برای حل مسئله کرد و اعطای حقوق کامل فرهنگی و سیاسی به کردهاست اما اردوغان خواسته های هیچ کدام از این دو طیف را برآورده نکرد. کردها همچنین از زلزله های ویرانگری که بخش هایی از جنوب و جنوب شرقی ترکیه را در اوایل فوریه ویران کرد، به شدت آسیب دیدند.

در نگاه اول این که جنبش سیاسی کرد از حامیان خود می خواهد به مردی که از سال 2010 رهبری CHP را بر عهده دارد رای دهند، عجیب به نظر می رسد. حالا، اگر می خواهید، به او رای دهید اما او در چند برحه مهم دقیقاً به نفع کردها عمل نکرده است. برای مثال، CHP به لغو مصونیت پارلمانی دمیرتاش و بسیاری دیگر از نمایندگان HDP رأی داد. CHP همچنین طی سال‌ها، همه عملیات های برون مرزی ارتش ترکیه در منطقه کردنشین در عراق و شمال سوریه را تایید کرده است؛ عملیات‌های نظامی که کردها به شدت با آن مخالفت کردند. اخیراً هم (اواخر ماه گذشته)، زمانی که حدود 150 سیاستمدار، وکیل، روزنامه‌نگار و بازیگر کرد توسط واحدهای ضد تروریسم ترکیه بازداشت شدند، قلیچداراوغلو در برابر این اقدامات دم نزد.

با این حال، کردهایی که درباره علت رای به قلیچداراوغلو مورد خطاب قرار گرفتند حمایت از قلیچداراوغلو را مورد تاکید قرار دادند. یک معلم مدرسه ابتدایی از استان بتمن به نیولاینز گفت: «او تغییر گرا است. همسرش (هم که یک معلم است) افزود: «او آدم خوبی است.» یک تاجر از دیاربکر قلیچداراوغلو را «مردی شایسته» خواند، در حالی که یک موسیقیدان اهل استانبول او را «مهربان» توصیف کرد. دلال سون، معلم زبان و وفادار دیرینه HDP از استانبول، گفت که قلیچداراوغلو «آرام است، تهاجمی نیست و دل هیچ کس را نمی شکند.» اما زن و شوهر معلم در پاسخ به این سوال که آیا به قلیچداراوغلو اعتماد دارند؟ یکصدا گفتند: «نه». عضو HDP نیز گفت که به او اعتماد ندارد. او افزود: «ما فقط به خودمان اعتماد داریم.م

منطق پشت انتخاب جنبش کردی برای فراخواندن رأی دهندگان خود برای رأی دادن به نامزدی که ممکن است دوست داشته باشند اما لزوماً به آن اعتماد ندارند، چیست؟ آنها با حمایت از قلیچداراوغلو انتظار دارند چه چیزی به دست آورند؟ آیا آنها از ائتلاف اپوزیسیون ضمانت هایی دریافت کردند که پس از پیروزی احتمالی، در مورد مسئله کرد هم عمل کنند؟ قلیچداراوغلو برای به دست آوردن رای کردها، بدون اینکه رای دهندگان ناسیونالیست ترک را از خود دور کند، چه اقدام متعادل کننده را انجام می دهد؟

تا اواخر ماه مارس، مشخص نبود که آیا HDP با نامزد مستقل خود در انتخابات ریاست جمهوری شرکت خواهد کرد یا خیر. این تصمیم به این بستگی داشت که بلوک اپوزیسیون، که به عنوان «میز شش نفره» لقب گرفته، چه کسی را مطرح کند. معلوم نبود که اکرم امام اوغلو و منصور یاواش شهرداران محبوب حزب جمهوری خلق از استانبول یا آنکارا و یا قلیچداراوغلو نسبتاً غیر کاریزماتیک به عنوان نامزد اپوزیسیون انتخاب می شوند. امام اوغلو قبلاً ثابت کرده بود که می‌تواند در مقابل یک نامزد حزب عدالت و توسعه (حزب عدالت و توسعه) برنده شود همانطور که در انتخابات محلی سال 2019 را برد. او مخالفان را متحد کرد و پس از 15 سال حکومت حزب عدالت و توسعه به طور قانع‌کننده‌ای کرسی شهرداری را به دست آورد.

اما پذیرش هم یاواش و هم امام اوغلو به دلیل پیشینه ناسیونالیستی انها برای HDP قابل قبول نیستند. بنابراین اگر یکی از آنها کاندیدای میز شش نفره بود، HDP با نامزد خود وارد رقابت می شد. روسای میز شش نفره می دانستند که اگر این اتفاق بیفتد، شانس شکست اردوغان در دور اول ناچیز خواهد بود زیرا 10 درصد آرای حزب کردگرای دموکراتیک خلقها اگر به حساب هیچ کدام از دو طیف اردوغان و اپوزیسیون نرود تقریباً هم اردوغان و هم نامزد مخالف را از کسب 50 درصد آرا برای پیروزی محروم می کند.

اما تعادل در میز شش نفره شکننده بود. قلیچداراوغلو ممکن است از یک حزب کمالیست باشد اما برخلاف مرال آکشنر از حزب IYI، به عنوان رهبر دومین حزب بزرگ در ائتلاف اپوزیسیون، او تندرو ملی گرا نیست. فریاد زدن اینکه امام اوغلو و یاوش برای رای دهندگان کرد جذابیتی ندارند و کاهش شانس پیروزی در دور اول را دارد، آکشنر را از ائتلاف دور کرده و به طور بالقوه اتحاد را از بین می برد. این مسئله احتمالاً بانه لازم برای اردوغان فراهم می کرد تا مخالفان را با متهم کردن آنها به «حمایت ار تروریسم» به گشوه ای براند. قلیچداراوغلو در این بازی قدرت، به عنوان نامزد اپوزیسیون معرفی می شود که HDP هم به دنبال آن اعلام کرد که با نامزد مستقل وارد رقابت نمی شود.

اگرچه قلیچداراوغلو به عنوان بهترین گزینه برای گرد هم آوردن طرف های مخالف معرفی می شود اما انتظارات مردم از او کم و تقریبا نمادین به نظر می رسد. همانطور که سون، یکی از هواداران و اعضای HDP گفت: «ما به قلیچداراوغلو برای پایان دادن به دوران اردوغان نیاز داریم، اما او واقعاً مهم نیست و چند سال دیگر دوباره خواهد رفت. برای ساختن آینده ای که می خواهیم، باید به چندین هدف دست یابیم. اکنون هدف ... رای ندادن به اردوغان است. »

خانواده سون اصالتاً اهل استان بینگول در شرق ترکیه هستند. بینگول با استان درسیم هم مرز است اما در زبان رسم تونجلی نامیده می شود که زادگاه کمال قلیچداراوغلو ریشه است. درسیم نمایانگر صفحه سیاه در تاریخ ترکیه است زیرا ارتش ترکیه، در سال های 1937 و 1938 که ترکیه هنوز توسط کمال آتاتورک، بنیانگذار ترکیه رهبری می شد، قتل عام های متعددی را برای تحت کنترل کامل درآوردن جمعیت (کردهای علوی که در برابر انقیاد جمهوری مقاومت می کنند) انجام داد و ده ها هزار نفر به قتل رسیدند.

در واقع، زمانی که جمهوری ترکیه در سال 1923 تأسیس شد، کردهای علوی ساکن درسیم این تغییر را پذیرفته بودند، به این امید که در یک جمهوری سکولار آزادی مذهبی بیشتری نسبت به حکومت عثمانی خواهند داشت. در حالی که بخشی از جامعه کرد علوی ترکیه به مخالفت با جمهوری برخاسته اما بخش دیگری از آنها به امید ایجاد تغییر از درون آن را پذیرفته اند. به عنوان مثال، سون، شهروند کرد علوی مخالف جمهوری است است. در حالی که قلیچداراوغلو به رهبری حزب سیاسی که زمانی توسط آتاتورک تأسیس شده بود، برخاسته است.

قلیچداراوغلو تا همین اواخر، هرگز آشکارا به عنوان یک علوی یا یک کرد معرفی نمی شد. او علوی بودن خود را در یک ویدئوی کوتاه در شبکه های اجتماعی اعلام کرد و گفت که خودش یک علوی است. این ویدئو در فضای مجازی منتشر شد و بیش از 100 میلیون بار بازدید شده است. در ویدئوی دیگری به نام کورتلر یا کردها، فیلمی نشان داده می شود که کیلیچداراوغلو در آن به‌عنوان کرد شناسانده نمی‌شود اما به شدت از جامعه کرد ترکیه حمایت می‌کند. قلیچداراوغلو در این ویدیو می گوید: «در حال حاضر، در ترکیه هر روز با میلیون ها کرد به عنوان تروریست رفتار می شود. آنها باعث می شوند که مردم نسبت به دولت بیگانه باشند. چرا؟ برای کسب چند رای دیگر از آنها خجالت نمی کشند. هموطنان عزیزم: گول این تبلیغات را نخورید.»

اما در این ویدئو او همچنین می‌گوید که کردها و ترک‌ها «برادران» همدیگر هستند که با هم برای ایجاد جمهوری جنگیدند؛ اظهارنظری که بسیاری از کردها را ناراحت کرده است. ارین کسکین، وکیل معروف کرد در حوزه حقوق بشر یکی از این افراد است که با دولت در تضاد بوده و اکنون با پرونده های متعدد دادگاهی علیه خود مواجه است. او به نیولاینز گفت: «من به خوبی رویکرد ایدئولوژیک دولت در قبال مسئله کرد را می دانم. به همین دلیل است که من در مورد حل مسئله کردی توسط قلیچداراوغلو تردید دارم زیرا او به عنوان یک کمالیست شناخته می شود و با ایدئولوژی بنیانگذار دولت پیوند مستحکمی دارد.

کسکین به ایده کلی «برادری» از دیدگاه کمالیستی اشاره می کند؛ به این معنی که مطالبه حقوق برای هویتی غیر از هویت یک ترک مسلمان سنی، به طور پیش فرض، تهدیدی برای وحدت دولت و نوعی جدایی طلبی است، که «تروریسم» خوانده شده است.  نگاه دولت هم به جنبش کردها تروریستی است.

چنگیز چاندار، مفسر کهنه کار سیاست ترکیه که سال ها تلاش کرده است تا با دولت ها برای حل مسئله کردها همکاری کند، نیز منتقد است. او شش سال گذشته را در تبعید در سوئد گذراند اما ماه گذشته پس از پذیرفتن درخواست حزب چپ سبز برای نامزدی این حزب در پارلمان، به ترکیه بازگشت. حزب چپ سبز حزبی است که حزب دموکراتیک خلق ها تحت نام آن برای انتخابات پارلمانی که همزمان با انتخابات ریاست جمهوری برگزار می شود، شرکت می کند.

او در یک مصاحبه تلفنی به نیولاینز گفت: «قلیچداراوغلو علیه تروریستی بودن کردها صحبت کرده است اما در عین حال وقتی دو هفته قبل از انتخابات حدود 150 کرد دستگیر شدند، صحبتی نکرد. من … با اطرافیان قلیچداراوغلو تماس گرفتم تا آنها را تشویق کنم که علیه این اقدام صحبت کنند اما آنها این کار را نکردند. آنها می گویند این تله اردوغان است تا اگر قلیچداراوغلو علیه این اقدام صحبت کرد اردوغان آنها را نیز تروریست بخواند. حق دارند؛ این در واقع یک تله است، اما اگر وارد این تله هم نشود باز هم مورد هدف اردوغان است. اردوغان می داند که وقتی قلیچداراوغلو علیه این اقدام سخنی نگوید، کردها ناامید خواهند شد و هدف اردوغان هم همین است. بنابراین کیلیچداراوغلو درست وارد دام اردوغان شده است.»

این اظهارات نشاندهنده توازن دشواری است که نامزدهای ریاست جمهوری ترکیه را وارد به آن می کند.

اما علیرغم این تردیدها، چاندار می‌گوید: «پیروزی اردوغان یک سناریوی آخرالزمانی است، سیاه‌چاله است و طرفدار فاشیسم باقی خواهد ماند. اگر ببازد، جای امید است. ظرف چند هفته می‌توانیم موضوع کردها را در دستور کار قرار دهیم.»

او در پاسخ به این سوال که قلیچداراوغلو به چه نوع «برادری» پایبند است و آیا می تواند مانعی برای آینده ای فراگیرتر باشد، با لبخند می گوید: «ما هنوز [به] آن فصل نرسیده ایم. مسئله کردی کتاب بسیار قطوری است و ما فقط به جلد آن رسیده ایم.»

منبع: اندیشکده نیوزلاین آمریکا