عید قربان، عید عارفان است، جان باختن و قربانی کردن جان خویش در پای معشوق است و نماد ظاهری آن ایام حج است که حج‌گزار برای کامل شدن عبادت خود و فدا شدن در پای محبوب، نفس خویش را قربانی می‌کند، در این روز حج‌گزار، اسماعیل وجودش را، یعنی هر آنچه بدان دلبستگی دنیوی پیدا کرده است را قربانی می‌کند تا سبک بال شود.

اعیاد مختلف چون عید سعید فطر و قربان در بین اهل سنت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، در روز عید قربان اهل سنت آداب و رسوم مختلفی دارند که از آن جمله قربانی کردن، دید و بازدید و غیره است.

رسول اکرم(ص) که منشأ وحدت بود و تمام قبایل عرب را دستور به وحدت و یکپارچگی دادند و تمام اصحاب و یاران خود را به وحدت توصیه کردند چون رسول‌الله می‌دانستند که اگر میان مسلمانان وحدت باشد همیشه پیروز و سربلند خواهند بود و اگر میانشان تفرقه و نزاع باشد همیشه شکست می‌خورد.

حلالیت‌طلبی در روز عید قربان از آداب و رسوم اهل سنت

حلالیت‌طلبی در روز عید قربان را از آداب و رسوم اهل سنت در این روز است. جامعه اهل سنت در این روز به دید و بازدید پرداخته و سراغ بزرگ طایفه رفته و کدورت‌ها را کنار می‌گذارند و از هم حلالیت می‌طلبند.

برگزاری جشن ازدواج از دیگر مواردی که در اعیاد بزرگ در جامعه اسلامی سنت برگزار می شود.

عید قربان دارای درس‌های فراوانی است، افزود: اعیاد را زمانی می‌توان سعید دانست که تمامی مسلمان جهان باردیگر در کنار هم با وحدت و همدلی جمع شوند و این بیداری اسلامی زمینه‌ساز نجات از سلطه و ظالمان باشد.

این عید در نزد همه مسلمانان چه شیعه و چه سنی عزیز و گرامی است و از وجه مشترکات این عید در میان مسلمانان، برپایی نماز عید قربان است که باشکوه خاصی توسط مسلمانان هرساله برگزار می‌شود.

عید قربان پاک‌ترین عیدها، برآمدن انسانی نو از خاکسترهای خویشتن خویش است. عید قربان عید نزدیک شدن دل‌هایی است که به قرب الهی رسیده‌اند،عید قربان از آن رو عید نامیده شده است که بندگان را از تعلقات رهانیده و مهیای عروج می‌سازد.

تاریخ عید قربان در حقیقت به قبل از تاریخ اسلام باز می‌گردد، این روز در حقیقت همان روزی است که حضرت ابراهیم(ع) به اذن الهی از ذبح فرزندش اسماعیل در راه پروردگار معاف شد و به جای آن قوچی را در راه خداوند قربانی کرد از آن روز تا به اکنون در روز معینی از سال که مصادف با 10 ذیحجه ماه قمری است، جشنی موسوم به «عید قربان» برپا می‌شود.

روز نهم ذی‌الحجه‌، روز پر فضیلت و معنوی عرفه را به عموم ملت شریف و مسلمان ایران و به ویژه مردم استان تبریک و تهنیت عرض کرده و از خداوند منان قبولی ادعیه و مناجات مردم مؤمن و عزیز ایران اسلامی را در این روز سراسر صفا و معنویت مسئلت داریم.

از عید قربان تا غدیر یک دهه فرصت است که در سال‌های اخیر با تلاش‌هایی که صورت گرفته مراسم‌های متنوعی در این ایام برگزار شده و امسال هم در سیستان و بلوچستان توصیه بر آن است که مردم دید و بازدید خود را در این دهه بیشتر کرده و محدود به شب عید قربان و عید غدیر نباشد.

اهمیت «عید قربان» در قرآن و روایات

واژه «قربان» در فرهنگ اسلامی به معنای هر چیزی است که سبب «قُرب» و نزدیکی انسان به خدا می‌شود تا جایی که یکی از روزهای مبارک مسلمانان به این نام اختصاص یافت.

روز عید قربان در کنار عید فطر از اعیاد شریف مسلمانان است که در روایات به آن «یوم النحر» و «یوم الاضحی» گفته می‌شود. اهمیت این عید به قدری زیاد است که اهل‌بیت(ع) نماز این روز را از واجبات معرفی کردند و فرمودند:«صَْلاةُ الْعِیْدِینِ فَریضَةٌ؛ نماز عید فطر و قربان واجب است.» (استبصار، ج1، ص443) اما فقها این نماز در عصر غیبت را به استناد روایت امام باقر(ع) که فرمود «لَا صَلَاةَ یَوْمَ الْفِطْرِ وَ الْأَضْحَی إِلَّا مَعَ إِمَام؛ نماز دو عید باید همراه با امام باشد»، واجب نمی‌دانند.

ذبح حیوان یکی از اعمال عید قربان

اما در فرهنگ اسلامی به هر چیزی که سبب «قُرب» و نزدیکی انسان به خدا شود واژه «قربان» بر آن اطلاق می‌شود. به عنوان نمونه در روایت می‌خوانیم: «الصَّلَاةُ قُرْبَانُ کُلِّ تَقِی؛ نماز نزدیک کننده متقیان به خداوند متعال است.» (کافی3/265). از این رو یکی از اعمال مهم این روز که «ذبح حیوانات حلال‌گوشت» است، بهانه‌ای برای نزدیکی به خداوند متعال است.

خداوند نیز در آیات قرآن این عمل(ذبح) را از مصادیق تقوا معرفی کرده و فرموده است: «لَنْ یَنالَ اللَّهَ لُحُومُها وَ لا دِماؤُها وَ لکِنْ یَنالُهُ التَّقْوی مِنْکُمْ کَذلِکَ سَخَّرَها لَکُمْ لِتُکَبِّرُوا اللَّهَ عَلی ما هَداکُمْ وَ بَشِّرِ الْمُحْسِنینَ؛ هرگز [نه] گوشت‌های آنها و نه خون‌هایشان به خدا نخواهد رسید، ولی [این] تقوای شماست که به او می‌رسد. این گونه [خداوند] آنها را برای شما رام کرد، تا خدا را به پاس آنکه شما را هدایت نموده به بزرگی یاد کنید، و نیکوکاران را مژده ده.» (حج، 37)

از این رو اهل‌بیت(ع) بر اساس سنت قرآنی و سنت پیامبر(ص) به این عمل پایبند بودند؛ به عنوان نمونه معمول بود امیرالمؤمنین(ع) روز عید فطر قبل از رفتن به مصلّی چیزی می‌خورد، ولی روز عید قربان چیزی نمی‌خورد تا وقتی که قربانی می‌کرد. همچنین حریز از زراره و او از امام محمد باقر(ع) روایت کرد آن حضرت فرمود: «روز عید فطر از خانه بیرون نرو تا اینکه چیزی بخوری، و در روز عید قربان چیزی نخور مگر از گوشت قربانی خود [چنانچه توانایی و مکنت آن را داری] و اگر قدرت تمکن مالی برای قربانی کردن نداری در این صورت معذوری.» (من لا یحضر، ج1، ص508)