به گزارش کردپرس به نقل از دراو میدیا، در مدت چهار سال فعالیت کابینه نهم دولت اقلیم کردستان ۳۳ میلیارد دلار نفت به فروش رسانده است اما ۱۴ میلیاردو ۵۰۰ میلیون دلار به عنوان در آمد برای دولت باقی مانده است این در حالی است که مسرور بارزانی و کابینه سه حزبی (حزب دمکرات کردستان، اتحادیه میهنی، جنبش تغییر) با وعده اصلاحات دولت را تشکیل دادند.
کابینه نهم در زمینه نفت کابینه تصمیمات بزرگی بود که بر علیه اقلیم کردستان اتخاذ شدند از جمله تصمیم دادگاه فدرال عراق و دیوان داوری اتاق بازرگانی بین‌المللی پاریس. سپس کابینه سه حزبی نفت اقلیم کردستان را به بغداد تحویل داد چگونگی برخورد کابینه نهم با مسأله نفت بخش دوم زنجیره گزارشات دراو میدیا در خصوص کابینه نهم در سالروز فعالیت چهار سال این کابینه است.
بیماری کرونا شرایط دولت را آشکار ساخت
دسامبر سال ۲۰۱۷ دولت عراق به طور رسمی به جنگ با داعش پایان داد قبل از شروع این جنگ در سال ۲۰۱۴ قیمت هر بشکه نفت ۱۰۵ دلار بود با شروع جنگ در ماه فوریه سال ۲۰۱۵ قیمت هر بشکه نفت بە ۴۸ دلار کاهش پیدا کرد هزینه‌های جنگ و کاهش قیمت نفت کابینه هشتم دولت اقلیم کردستان به ریاست نچیروان بارزانی را دچار بحران بزرگی کرد.
در تاریخ ۱۰ ژوئیه سال ۲۰۱۹ کابینه نهم دولت به ریاست مسرور بارزانی سوگند قانونی یاد کرد بدین ترتیب به حکمرانی ۱۷ ساله نچیروان بارزانی پایان داده شد.
زمانی که کابینه نهم سوگند یاد کرد قیمت هر بشکه نفت بە ۶۵ دلار افزایش پیدا کرد اما این افزایش قیمت زیاد طول نکشید و با شیوع بیماری کرونا در جهان قیمت نفت سقوط کرد کرونا در پایان سال ۲۰۱۹ شیوع پیدا کرد و در ماه مارس ۲۰۲۰ قیمت نفت سقوط تاریخی خود را ثبت کرد و به قیمت هر بشکه ۲۲ دلار کاهش پیدا کرد.
بر اساس گزارشی از دولت اقلیم کردستان در ماه آوریل سال ۲۰۲۰ درآمد نفت اقلیم کردستان به این شرح بوده است:
- اقلیم کردستان روزانه ۴۳۵ هزار بشکه نفت صادر کرده است
- هر بشکه نفت اقلیم کردستان به قیمت ۲۰ دلار فروخته شده است.
- جمع کل درآمد نفت ۲۶۱ میلیون دلار بوده است
- ۶۰ میلیون دلار برای شرکت «روز نفت» بوده است.
- ۳۰ میلیون دلار برای دولت ترکیه در ازای انتقال نفت
- ۵۰ میلیون دلار دیگر صرف پرداخت بدهی دولت ترکیه شده است
- ۶۰ میلیون دلار صرف هزینه‌های تولید نفت شده است
به گفته مسرور بارزانی رئیس دولت اقلیم کردستان در اوج بحران بیماری کرونا یعنی در اوریل سال ۲۰۲۰ تنها ۳۰ میلیون دلار از درآمد نفت برای دولت باقی مانده است.
از این جا به بعد مسرور بارزانی رئیس کابینه نهم مسئولیت به وجود آمدن شرایط بد اقتصادی را بر عهده کابینه قبلی اقلیم کردستان و دولت فدرالی عراق گذاشت و اعلام کرد دولت اقلیم کردستان هیچ پس اندازی ندارد علاوه براین ۲۷ میلیارد دلار هم بدهکار است.
شیوه بیماری کرونا و کاهش قیمت نفت، کابینه نهم دولت اقلیم کردستان را دچار رکود اقتصادی کرد این همان رکودی بود که به علت جنگ داعش و کاهش قیمت نفت گریبانگیر کابینه هشتم نچیروان بارزانی شد.
درآمد نفت در مدت چهار سال کابینه مسرور بارزانی
چهار سال از عمر کابینه نهم دولت اقلیم کردستان می‌گذرد. در این مدت دولت اقلیم کردستان حدود ۳۳ میلیارد دلار نفت صادر کرده و هر بشکه نفت را به قیمت ۵۵ دلار فروخته است اما به دلیل بالا بودن هزینه‌های تولید و انتقال نفت در چهار سال، بالغ بر ۱۴ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار از درآمد نفت برای اقلیم کردستان باقی مانده است.
از نظر درآمد نفت مدت ۴ سال فعالیت کابینه نهم به مراحل زیر تقسیم می‌شود:
- کابینه نهم در ۱۰ ژوئیه سال ۲۰۱۹ آغاز به کار کرد پس از سقوط سنگین قیمت نفت این مرحله دوران شکوفایی(طلایی) و افزایش قیمت نفت بود اگر شش ماهه دوم سال ۲۰۱۹ از نظر صادرات نفت برای کابینه نهم اقلیم کردستان محاسبه شود در این مدت ۸۰ میلیون و ۱۶۴ هزار بشکه نفت را به فروش رسانده است قیمت هر بشکه نفت ۶۰ دلار بوده است یعنی جمعا در شش ماهه دوم سال ۲۰۱۹ درآمد حاصل از فروش نفت ۴ میلیارد و ۸۹۰ میلیون دلار بوده است و پس از کسر هزینه‌های تولید نفت حدود ۲ میلیارد دلار به عنوان درآمد خالص برای کابینه نهم دولت اقلیم کردستان باقی مانده است.
- سال ۲۰۲۰ قیمت نفت به علت شیوع بیماری کرونا سقوط کرد این نخستین طوفانی بود که دولت نهم اقلیم کردستان را در برگرفت میزان درآمدها به طور چشمگیری کاهش یافت. از این رو مسرور بارزانی قطع حقوق کارمندان را آغاز کرد وی این نوع قطع حقوق را «تطبیق خود با شرایط اقتصادی» نام برد و حتی حاضر نشد که همانند نچیروان بارزانی این قطع حقوق را به عنوان پس‌انداز در نزد دولت محسوب کند در این سال دولت اقلیم کردستان مجموعا ۱۵۷ میلیون و ۵۹۹ هزار بشکه نفت صادر کرده است قیمت هر بشکه نفت در این سال ۲۸ دلار بود یعنی مجموع درآمد حاصل از فروش نفت اقلیم کردستان در این سال ۴ میلیارد و ۴۱۲ میلیون دلار بوده است و پس از کسر هزینه‌های تولید و انتقال و پرداخت بدهی‌ها مبلغی کمتر از ۲ میلیارد دینار به عنوان درآمد برای دولت اقلیم کردستان باقی مانده است.
- دولت اقلیم کردستان در سال ۲۰۲۱ بالغ بر ۱۵۱ میلیون بشکه نفت صادر کرده است بر اساس داده‌های موجود قیمت هر بشکه نفت در بازار جهانی بالغ بر ۷۰ دلار بوده است بنابراین دولت اقلیم کردستان پس از کسر هزینه‌ها و ارائه تخفیف هر بشکه نفت را به قیمت ۱۰ دلار کمتر در بازار جهانی به فروش رسانده است و فقط ۳ میلیارد و ۸۷۰ میلیون دلار درآمد برای این دولت باقی مانده است.
- سال ۲۰۲۲ سال پایان بیماری کرونا بود به همین علت دوباره قیمت نفت افزایش پیدا کرد و این امر باعث شد تا درآمد دولت اقلیم کردستان افزایش پیدا کند به طوری که براساس گزارشات کمپانی «دیلوت» دولت اقلیم کردستان در سال ۲۰۲۲ بالغ بر ۱۴۴ میلیون و ۴۰۴ هزار بشکه نفت خام را صادر کرده است و هر بشکه را به قیمت ۸۵ دلار فروخته است ای کابینه در صادرات نفت مربوط به سال ۲۰۲۲ پس از کسر هزینه‌های تولید مجموعا ۵ میلیارد و ۷۰۹ میلیون و ۷۰۴ هزار و ۸۷ دلار درآمد داشته است.
- سال ۲۰۲۳ برای نفت اقلیم کردستان سال فاجعه باری بود دادگاه داوری پاریس حکم نهایی خود را درخصوص شکایت دولت عراق بر علیه دولت ترکیه صادر کرد به همین علت دولت ترکیه در تاریخ ۲۵ ماه مارس سال جاری صادرات نفت اقلیم کردستان را متوقف کرد در ابتدای امسال تا ۲۵ ماه مارس که صادرات نفت اقلیم متوقف شد دولت اقلیم ۳۲ میلیون و ۹۶۵ هزار بشکه نفت خام را صادر کرده بود وقیمت هر بشکه در آن زمان ۷۷ دلار بوده است یعنی اقلیم کردستان در آن زمان هر بشکه نفت را به قیمت ۵۸ دلار فروخته است چون اقلیم کردستان در مقایسه با قیمت جهانی نفت خود را ۱۹ دلار کمتر به فروش می‌رساند. درآمد نفت اقلیم کردستان در سه ماهه سال جاری تا تاریخ ۲۵ ماه مارس حدودا شامل ۲ میلیارد دلار بوده است اما پس از کسر هزینه‌های تولید و انتقال نفت مبلغی کمتر از یک میلیارد درلار برای این دولت باقی مانده است.
برخورد مسرور بارزانی با مسألۀ نفت
صادرات نفت اقلیم کردستان میزان ۵/. درصد از کل صادرات نفت جهان را تامین می‌کند نفت، منبع اصلی درآمد دولت اقلیم کردستان است و ۷۷% از درآمدهای این اقلیم را تشکیل می‌دهد.
در سال ۲۰۰۵ در اقلیم کردستان پست وزیر منابع طبیعی ایجاد شد یعنی مدت ۱۸ سال است که اقلیم کردستان وازتخانه مخصوص نفت و گاز و منابع طبیعی را در اختیار دارد.
در مدت این ۱۸ سال این وزارتخانه تنها دو وزیر داشته است اولین وزیر آشتی هورامی بود که مدتی بیشتر از ۱۴ سال وزیر بود و در کابینه نهم به عنوان دستیار نخست وزیر در امور انرژی انتخاب شد. وزیر بعدی کمال اتروشی بود که فقط مدت یکسال و نیم در این پست باقی ماند و سپس استعفا داد.
در کابینه نهم یکبار دیگر حزب دمکرات کردستان پست وزیر منابع طبیعی را به دست آورد. مسرور بارزانی پس از آغاز فعالیتش در پست نخست وزیری و پس از گذشت یکسال و نیم این پست را پر کرد. این کار به بهانه آگاهی یافتن وی از جزییات نفت اقلیم کردستان انجام گرفت تاریخ ۲۴ ژوئیه سال ۲۰۱۹ مسرور بارزانی به زبان انگلیسی نامه ای پنهانی نوشت و بر اساس این نامه اختیارات وزیر منابع طبیعی را به خود واگذار کرد و از طرف خود این اختیارات را به آشتی هورامی وزیر سابق منابع طبیعی و دستیار نخست وزیر در امور انرژی اعطا کرد.
کمال اتروشی در تاریخ ۶ ماه ژانویه سال ۲۰۲۱ سوگند قانونی یاد کرد و شروع بکار کرد وی که تهدید به قطعه قطعه کردن مفسدها را مطرح کرد در تاریخ ۲۶ ماه مه سال ۲۰۲۲ از پست خود استعفا داد و علت استعفای وی هنوز نامعلوم است دفتر مسرور بارزانی رئیس دولت علت استعفای او را بیمار و درمان پزشکی اعلام کرد اما بعضی از منابع دیگر در داخل دولت علت را دخالت در امور وزارتخانه وی از سوی نزدیکان مسرور بارزانی اعلام کردند اتروشی از آن زمان تاکنون خود در این باره اظهارنظری نکرده است.
از آن زمان تا کنون این وزارتخانه حساس دولت اقلیم که منبع کسب بیشترین درآمد کردستان است به طور وکالتی(سرپرستی) از سوی کمال محمد وزیر برق اداره می‌شود.
با وجود گزارشات شرکت «دیلوت» موضوع شفافیت در مسئله نفت هنوز یکی از موضوعاتی است که در اقلیم کردستان درباره آن صحبت می‌شود در چهار سال گذشته رئیس دوره پنجم پارلمان کردستان بیشتر از یک بار اشاره کرد که از مسئله نفت اطلاعی ندارد شماری از نمایندگان پارلمان نیز همین انتقاد را داشتند اما قباد طالبانی معاون نخست وزیر از ارائه اظهارنظر در این باره خودداری کرد.
دستاوردهای مسرور بارزانی در زمینه نفت
مسرور بارزانی در موضوع اصلاحات بخش نفت اقلیم کردستان در کابینه نهم از انجام اقدامات و تلاشهای دولت در این باره سخن گفت از جمله شاره کرد که:
- در همه قراردادهای نفتی که پیشتر در بخش ویژه با دولت اقلیم کردستان منعقد شده‌اند، تحقیق کرده‌ایم.
- کاهش ۱۶% از هزینه‌های تولید نفت در کردستان
- متعهد کردن همه شرکتهای امور خدمات رسانی نفت و گاز در اقلیم کردستان به پرداخت مالیت که تعداد آنها ۸۲۲ شرکت است.
نفت کردستان در دادگاه فدرال عراق و دادگاە پاریس
در دوران کابینه نهم، نفت اقلیم کردستان در مقابل دو حکم سنگین دادگاه قرار گرفت اولین حکم تصمیم دادگاه عالی فدرال عراق و دومین حکم مربوط به دادگاه داوری پاریس بود این دو حکم به زیان اقلیم کردستان صادر شدند.
نیمه ماه فوریه سال ۲۰۲۲ دادگاه عالی فدرال عراق پس از ۱۰ سال انتظار بالاخره حکم خود را درباره شکایت وزارت نفت عراق در خصوص منابع طبیعی اقلیم کردستان صادر کرد دادگاه قانون نفت و گاز اقلیم را لغو کرد و اقلیم کردستان را متعهد کرد تا نفت و گاز خود را به بغداد تحویل دهد دولت مسرور بارزانی این حکم را نپذیرفت و آن را یک تصمیم سیاسی خواند این حکم در زمانی صادر شد که پس از سقوط صدام برای اولین بار حزب دمکرات کردستان و اتحادیه میهنی به عنوان دو قدرت اصلی اقلیم کردستان و موسس دولت در میان اختلافات داخلی احزاب شیعه عراق تقسیم شدند حزب دمکرات با جریان صدر ائتلاف بست اتحادیه میهنی نیز با احزاب چارچوب هماهنگی نزدیک به ایران ائتلاف برقرار کرد نتیجه این دخالتهای حزب دمکرات و اتحادیه میهنی در مشکل داخلی احزاب شیعه صدور حکم دادگاه فدرال بود.
مسرور بارزانی بدون توجه به تصمیم دادگاه فدرال و تهدیدات وزرات نفت عراق به صادرات نفت ادامه داد اما این وضعیت زیاد طول نکشید و در تاریخ ۱۳ فوریه سال ۲۰۲۳ پس از گذشت ۸ سال انتظار دادگاه اتاق بازرگانی بین‌المللی در پاریس حکم ۲۷۷ صفحه‌ای خود را در خصوص شکایت عراق با موضوع صادرات نفت اقلیم کردستان به ترکیه صادر کرد.
این دادگاه پرداخت یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار خسارت را برعهده دولت ترکیه گذاشت به دلیل صدور این حکم در سحرگاه روز ۲۵ ماه مارس سال جاری ترکیه صادرات نفت اقلیم کردستان را از طریق بندر جیهان متوقف کرد.
حتی اگر صادرات نفت اقلیم از سرگرفته شود بر اساس قانون بودجه عراق پروسه فروش نفت در اختیار دولت اقلیم نخواهد بود و کمپانی «سومو» مسئول انجام این کار خواهد بود.
نفت در بودجه عراق
با توجه به آنچه که در قانون بودجه عراق آمده است اقلیم کردستان برای اینکه بتواند استحقاقات مالی خود را به طور کامل از بغداد دریافت کند باید روزانه ۴۰۰ هزار بشکه نفت به شرکت سومو تحویل دهد اگر صادرات نفت از طریق ترکیه از سر گرفته نشد بر اساس قانون بودجه این مقدار نفت به منظور مصارف داخلی به بغداد تحویل داده خواهد شد.
علاوه بر این برای اولین بار در بودجه فدرالی قید شده است که درآمد حاصل از فروش نفت به هیچ عنوان به صورت دلار به دولت اقلیم بازگردانده نمی‌شود و این مقدار درآمد به حساب وزارتخانه دارایی عراق واریز می‌شود این بدان معناست که دولت اقلیم ارز مهم دلار را از دست داده است و استحقاقات مالی را به صورت دینار عراقی تحویل خواهد گرفت.
قانون بودجه هزینه‌های تولید و صادرات این ۴۰۰ هزار بشکه نفت را برمبنای هزینه‌های تولید و صادرات نفت عراق تعیین کرده است این امر باعث می‌شود تا دولت اقلیم قادر نباشد هزینه‌های کمپانیهای خارجی را تامین کند چون هزینه بخش تولید نفت اقلیم در مقایسه با عراق بیشتر است. این یکی از موارد اصلی است که مسرور بارزانی رئیس دولت را نگران کرده است و اگر به این موضوع نزد دادگاه فدرال اعتراض نشود کمپانیهای فعال در اقلیم کردستان برای انعقاد قراردادهای جدید به دولت فدرال روی می‌آورند.
قانون نفت و گاز فدرالی که در ابتدای ماه فوریه سال جاری در چند مرحله میان اقلیم و بغداد مورد گفتگو قرار گرفت آخرین اقدام برای تعیین تکلیف کامل اختیارات دولت مرکزی در نفت اقلیم کردستان به عنوان یک منطقه فدرالی است این قانون قرار بود در مدت شش ماهه اول کابینه سودانی به مجلس عراق فرستاده شود اما تاکنون این اتفاق نیفتاده است اگر این قانون به تصویب نرسد به غیر از قانون بودجه عراق دولت اقلیم کردستان هیچ قانون دیگری برای انجام معاملات نفتی در اختیار نخواهد داشت چون قانون نفت و گاز اقلیم کردستان بر اساس حکم دادگاه فدرال لغو شده است.
نظر شما