به گزارش کردپرس به نقل از المانیتور، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، پس از پیروز شدن در تاریخی ترین انتخابات چند دهه گذشته ترکیه ،تقویت ارتباط دیپلماتیک با کشورهای خاورمیانه را سرلوحه سیاست های خارجی خود قرار داده است. تمرکز او بر سرمایه گذاری از سوی کشورهای حاشیه خلیج فارس و ترمیم روابط با مصر و سوریه است.
پرونده سوریه در دستور کار مذاکرات دوجانبه قرار داشت، زمانی که ایمن صفادی، وزیر امور خارجه اردن، یک روز پس از دیدار با بشار اسد، رئیس جمهور سوریه و فیصل مقداد، وزیر امور خارجه در دمشق، از آنکارا بازدید کرد. تلاش آنکارا برای عادی سازی روابط با دمشق با تلاش های اردن برای خلاص شدن از بار پناهندگان خود، مبارزه با قاچاق مواد مخدر از سوریه و افزایش امنیت مرزی همراه است.
یک روز پس از دیدار ایمن صفادی ، وزیر خارجه اردن با بشار اسد و فیصل مقداد ، وزیر امور خارجه سوریه در دمشق او به آنکارا رفت تا با همتایان ترک خود دیدار کند. او بعدتر اعلام کرد که پرونده ارتباط بین سوریه و ترکیه مهم ترین بحث مورد مناقشه در گفت و گوها بوده است. تلاش های اردن برای عادی سازی رابطه بین آنکارا و دمشق به دلیل حل موضوع پناهندگان سوری در کشور اردن ، مبارزه با قاچاق مواد مخدر از سوریه و افزایش امنیت مرزی است.
اردن به امید کاهش اعتراضات غرب به آشتی با دولت سوریه، اعلام کرده صلح به دلیل پیگیری روابط صلح آمیز سوریه با اردن است. انتظار می رود دمشق اقداماتی را برای تسهیل بازگشت پناهندگان و مقابله با قاچاق مرزی انجام دهد. در ماه مه، اردن میزبان نشست گروه تماس اتحادیه عرب بود که راه را برای بازگشت سوریه به اتحادیه عرب هموار کرد. صفادی پیش از ورود به دمشق، تعهداتی را که در اعلامیه عمان به آن توافق شده بود، به دولت سوریه یادآوری کرد. پس از مذاکرات دوجانبه، او و فیصل مقداد تاکید کردند که تامین زیرساخت های حیاتی و تضمین نیازهای اساسی پناهجویان کلید سرعت بخشیدن به بازگشت پناهندگان است.
ترکیه در گفتگوی خود با سوریه به عنوان بخشی از مذاکرات چهار جانبه با روسیه و ایران، به طور مشابه اعلام کرده است که تسهیل بازگشت پناهندگان باید مسئله اصلی باشد، در حالی که دمشق از آنکارا خواسته است نیروهای خود را از سوریه خارج کند و حمایت از گروه های "تروریستی" را به عنوان پیش شرط عادی سازی متوقف کند.
اردوغان برای اسکان مجدد پناهندگان بازگشته، پیشنهاد کرده بود که شهرک های جدید با کمک های مالی بین المللی در یک منطقه امن در داخل سوریه در امتداد مرز ترکیه ایجاد شود. اما از آنجا که این ایده نتوانست حمایت گسترده ای را به دست اورد، ترکیه با ساخت خانه های جدید در مناطق تحت کنترل ارتش خود که توسط قطر و کویت تامین مالی صورت گرفته بود توانست به موفقیتی کوچک برسد در چنین شرایطی کمک های بیشتر مالی از کشورهای حاشیه خلیج فارس و ایجاد پل ارتباطی با سوریه می تواند تکمیل این شهرک ها را نوید دهد .
با این حال، تحریم های ایالات متحده و اروپا همچنان مانع اصلی بازسازی سوریه است، هرچند توافق اخیر ترکیه و اردن می تواند با جذب پول به عنوان کمک های بشردوستانه بر تعداد پناهندگان در اروپا تاثیر بگذارد و در ادامه حمایت اروپا را در پی خواهد داشت. صفادی پس از مذاکرات خود در آنکارا تاکید کرد که اردن و ترکیه در مورد آینده پناهندگان در قراردادی منعقد کرده اند که ترکیه درخواستی برای ایجاد یک صندوق بین المللی خواهد داشت تا بازگشت امن و داوطلبانه پناهندگان اتفاق بیفتد.
تلاش های سوریه برای تجارت با کشورهای عربی، به ویژه عربستان سعودی، از زمان بازگشت این کشور به اتحادیه عرب افزایش یافته است. در حال حاضر، بیشتر این تلاش ها به پروژه های مشخص تبدیل نشده اند و با اعتراضات نسبتا ملایم غرب روبرو شده اند.
به گزارش تلویزیون سوریه، صفادی اعلام کرده که کشور اردن آماده میزبانی مذاکرات حل بحران سوریه است. پیش تر قزاقستان و شهر آستانه میزبان این مذاکرات بودند اما قزاقستان ماه گذشته اعلام کرد که دیگر میزبان مذاکرات نخواهد بود. صفادی همچنین بحث در مورد مکانیسم های بازگشایی بزرگراه های بین المللی سوریه یعنی جاده های کلیدی M4 و M5 را پیش کشید.
M5 که با دو گذرگاه مرزی بین سوریه و ترکیه ارتباط دارد، سوریه را به اردن نیز متصل می کند. ارتش سوریه اتصال این جاده به حلب را در سال 2020 بدست گرفته است، اما بازگشایی بزرگراه های بین المللی به معنای بازگشت کنترل تمام جاده هایی است که M5 را به مرز ترکیه و گذرگاه های مرزی را به دولت سوریه متصل می کند. دمشق همچنین انتظار بازگشایی بخش M4 بین لاذقیه و حلب را دارد که از ادلب تحت کنترل شورشیان عبور می کند. بازگشایی جاده ها به عنوان بخشی از طرح خروج تدریجی ترکیه از سوریه مورد بحث قرار گرفته است. قبل از جنگ سوریه، این جاده ها ترکیه را به خلیج فارس متصل می کردند و مزایای اقتصادی اردن را نیز تامین می کرد.
به نظر می رسد اردن مایل به ایفای نوعی نقش تسهیل کننده بین آنکارا و دمشق است، هرچند نه به عنوان جایگزینی برای روسیه. تعداد بالای پناهندگان سوری به یک مسئله مهم برای ترکیه و اردن تبدیل شده اند، دو کشور می توانند برای لغو تحریم های غرب و باز کردن راه برای بازسازی در سوریه همکاری کنند.
انتظار می رود اردوغان که با آشفتگی اقتصادی در ترکیه روبرو است ، در روزهای آینده از امارات متحده عربی، عربستان سعودی و قطر بازدید کند، زیرا آنکارا امیدوار است تا 25 میلیارد دلار سرمایه گذاری را از خلیج فارس، از جمله از طریق خصوصی سازی و خرید، جذب کند. اردوغان ظاهرا امیدوار است که با جذب بیشتر پول بتواند هم اقتصاد متزلزل کشورش را کنترل کند هم با احداث شهرک های مسکونی در سوریه جایگاه خود را تثبیت کند.
در نشانه دیگری از جایگاه رو به رشد جهان عرب در روابط خارجی ترکیه، هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه، مذاکرات دوجانبه ای را با همتایان عراقی، کویتی و الجزایری خود در حاشیه نشست جنبش عدم تعهد در باکو برگزار کرد. وزیر خارجه سوریه نیز در این نشست حضور داشت.
در همین حال، ترمیم ارتباط ترکیه با مصر یک امر مهم دیگر است که در روز سه شنبه گذشته اعلام شد که دو کشور سفیران را برای بازگرداندن کامل روابط دیپلماتیک پس از یک دهه گسست بر سر برکناری اخوان المسلمین از قدرت در مصر، معرفی کرده اند. مقامات ترکیه گفتند که نشستی بین اردوغان و عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور مصر انجام خواهد شد، هرچند تاریخ آن را اعلام نکردند. بر اساس گزارش های مطبوعاتی ترکیه، انتظار می رود السیسی در تاریخ ۲۷ ژوئیه به آنکارا سفر کند، در حالی که رسانه های عربی به نقل از منابع دیپلماتیک گفتند که این دیدار احتمالا ظرف دو هفته برگزار خواهد شد.
روند آشتی باعث شد آنکارا فعالیت حامیان اخوان المسلمین در ترکیه را برای دلجویی از قاهره محدود کند. در مورد درگیری لیبی، یکی دیگر از نقاط اصلی مناقشه، دو کشور بر این موضوع واقف شده اند که بدون همکاری مشکل حل نخواهد شد. اردوغان امیدوار است با صلح با السیسی که او را کودتاگر و قاتل خوانده بود، انزوای ترکیه در اختلافات بر سر حقوق اکتشاف انرژی در شرق دریای مدیترانه را کاهش دهد.
قاهره همچنان محتاطانه عمل می کند. با وجود نامزدی سفیران، این کشور هنوز به بازگشت مجموعه ای از نهادهای مرتبط با دولت ترکیه به مصر چراغ سبز نشان نداده است. به گفته مقامات ترکیه، مذاکرات برای بازگشایی دفتر خبرگزاری اناتولی، پخش عمومی TRT، آژانس همکاری و هماهنگی ترکیه و موسسه یونس امره، که فرهنگ ترکیه را در خارج از کشور ترویج می کند، ادامه دارد.
اردوغان به دنبال پیروی از شعار برد-برد است تا بتواند هم با پول های عربی اقتصاد بیمار کشورش را درمان کند هم با گسترش روابط دیپلماتیک، جایگاهش را در بین کشورهای منطقه بیش از پیش تثبیت کند. او متوجه شده است که در مناطق درگیری مانند سوریه و لیبی نیاز به تغییر موضع دارد.
نظر شما