به گزارش کردپرس، تقریباً یک دهه از نسل کشی ایزدی ها که توسط داعش در اوت 2014 انجام شد می گذرد. با این حال، زخم های این فاجعه دردناک همچنان التیام نیافته و وضعیت اسفناک بازماندگان تا حد زیادی بدون تغییر باقی مانده است. در جریان برگزاری کنفرانس بزرگداشتی که از سوی سازمان ایزدی یزدا و ریاست اقلیم کردستان در 3 اوت 2023 اربیل برگزار شد، واقعیت های دشوار زندگی ایزدیها کاملا مشهود شد.
لین زوویقیان، هم بنیانگذار موسسه زووینقیان در این کنفرانس گفت: «انفعال سیاسی در 9 سال گذشته، چه در سطح ملی و چه در سطح بین المللی، مانع از هر گونه ایجاد شانسی برای بازگشت شهروندان[ایزدی] به شنگال و رونق دادن به زندگی خود شده است. امروز، شهروندان [ایزدی] نسبت به زمانی که نسل کشی انها توسط [گروه دولت اسلامی] آغاز شد، بسیار آسیب پذیرتر شده اند.»
او افزود: «برنامه مد نظر داعش برای پاکسازی این سرزمین از وجود [ایزدی ها] هنوز در مسیر تحقق است! ترس من این است که چالش‌های امروز و وعده‌های همبستگی که در مراسم بزرگداشت نه سال از نسل کشی آنها شنیدیم، در مراسم سال بعد هم وجود داشته و مشکلات حل نشده باشد.»
نزدیک به 200000 ایزدی هنوز در اردوگاه ها محبوس هستند و برخی از آنها هم در تلاش برای سفر به اروپا و در جستجوی امنیت هستند. بر اساس داده های سازمان بین المللی مهاجرت 42000 نفر از ایزدیها که به سنجار یا شنگال بازگشته اند همچنان با چالش هایی روبرو هستند.
دیپیکا نات، سخنگوی سازمان بین المللی مهاجرت در عراق، به کارنگی گفت: « میزان بازگشت ایزدیها به شنگال کم است. تخریب زیرساخت‌ها و خانه‌ها در شهرها و روستاهای سنجار و قحطانیه، عدم دسترسی به خدمات اولیه و دسترسی محدود به آب، برق، مراقبت‌های بهداشتی، آموزش و پرورش و همچنین عدم وجود فرصت اشتغال از جمله موانع بازگشت آنهاست.
او افزود: «وجود عوامل متعدد امنیتی در منطقه و حضور ضعیف مقامات غیرنظامی دولتی نیز به احساس عدم امنیت آنها کمک می کند. در واقع، بر اساس گزارش اخیر بازرس کل پنتاگون، ایزدی‌هایی که به سنجار بازمی‌گردند با تهدیدات امنیتی گروه‌های افراطی مواجه هستند.»
حملات هوایی ترکیه به طور مداوم یگان های مقاومت ایزدی سنجار یا (YBS) را که نیز ارتباط نزدیکی با حزب کارگران کردستان دارد، هدف قرار می دهد و باعث تشدید ایجاد ترس در سنجار می شود. این نیرو در اوت 2014 نقش مهمی در نجات ایزدی ها از دست داعش ایفا کرد و متعاقباً نیز مدیریت خودگردان در سنجار ایجاد کرد. بازماندگان حمله ترکیه به بیمارستانی در سنجار در ماه گذشته، شکایت رسمی خود را به شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد ارائه کردند.
بر اساس گزارش ماه ژوئن دیده بان حقوق بشر، اختلافات سیاسی همچنان مانع از بازسازی سنجار می شود. همچنین عدم تعیین فرماندار برای شنگال وضعیت وخیم کنونی را تشدید کرده است. دیپلمات های غربی خواستار تعیین فرماندار جدید شده اند.
جینین هنیس-پلاسچارت، نماینده ویژه سازمان ملل متحد در عراق، در سخنرانی خود ابراز امیدواری کرد که انتخابات شورای استانی عراق که در 18 دسامبر امسال برگزار می شود، «تحرک قابل توجهی» در مورد تعیین وضعیت مدیریت شنگال ایجاد کند.
ادیبا مراد، یکی از بازماندگان ایزدی که به مدت پنج سال تحت اسارت داعش بود، گفت: « وقتی از بازگشت به شنگال (سنجار) صحبت می شود مسائل امنیتی، مدیریتی و پرداخت غرامت به ایزدیها اهمیت پیدا می کند. تا زمانی که این موانع برداشته نشود، تصور بازگشت ایزدی ها به شنگال دشوار است.»
مراد در ادامه یادآور شد: «وقتی داعش من را ربود باردار بودم. 15 نفر از اعضای خانواده شوهرم کشته شده اند یا همچنان مفقود هستند. من و دخترم در سال 2019 آزاد شدیم. نسل کشی همه امیدهای ما را برای بازگشت به وطن از بین برده است. چگونه می توانیم در سرزمینی زندگی کنیم که استخوان های پدران، برادران و خواهران ما در آن دفن شده است؟» او افزود: «ما در کنفرانس‌های زیادی شرکت کرده‌ایم اما فقط شاهد حرف بی عمل بوده ایم و امیدمان را از دست داده ایم. ما از دولت های عراق و اقلیم کردستان می خواهیم که مسئله ایزدی ها را حل کنند.»
توافقنامه شنگال که در اکتبر 2020 بین بغداد و اربیل که به منظور تسهیل بازگشت ایزدی ها و عادی سازی اوضاع امنیتی و مدیریت شنگال امضا شد، هنوز اجرایی نشده است. مقامات عراقی، کرد و سازمان ملل در نشستی در اربیل که در 20 اوت برگزار شد در مورد توافقنامه سنجار بحث کردند.
چندین اتفاق مثبت هم روی داده است. بر اساس قانون «بازماندگان ایزدی» که در سال 2021 تصویب شد، پرداخت خسارت به 600 تن از بازماندگان ایزدی از سپتامبر 2022 آغاز شده است. بریتانیا نیز اخیرا نسل کشی ایزدی ها را به رسمیت شناخته است. با این وجود، بسیاری از ایزدی ها امیدی به بازگشت ندارند.
آدیا علی، بازمانده ایزدی که در اردوگاه خانکی در منطقه کردستان عراق زندگی می کند، تأکید کرد که «هیچ امنیتی در شنگال وجود ندارد. خانه ها به قبرستان تبدیل شده اند. وضعیت آنجا بسیار چالش برانگیز است، برق کم و آب محدود است. در زمستان و تابستان با مشکلات زیادی مواجه هستیم. گاهی چادرها آتش می گیرند. سه تا از خواهرانم در خارج از کشور زندگی می کنند و فقط من اینجا زندگی می کنم.» آدیاعلی افزود که مردم سنجار بسیار فقیر هستند و «نمی توانند خانه های خود را تعمیر کنند، آنها به دریافت غرامت نیاز دارند.»
او از این که ایزدی ها مایل به رفتن به خانه خودشان باشند ابراز تردید کرد. ایزدی ها امیدوارند که مشکلات در شنگال پایان یابد، به مردم غرامت داده شود و تهدیدات امنیتی برطرف شود. تا زمانی که این مسائل وجود داشته باشد، ایزدی ها به شنگال باز نخواهند گشت. او افزود که پدر و مادرش هنوز در بازداشت داعش هستند اما بقیه اعضای خانواده او در آلمان زندگی می کردند. «هیچ امیدی برای بازگشت من به شنگال وجود ندارد. من دوست دارم دوباره به خانواده ام در آلمان بپیوندم.»
مشکل عمده دیگر عدم بازسازی شنگال است. 27 نهاد وابسته به ایزدیها ماه گذشته، درخواست کمک مالی 1.5 میلیارد دلاری از بغداد را برای کمک به ایزدی ها در بازسازی سنجار ارائه کردند. تنها 38 میلیون دلار از بودجه سالانه 153 میلیارد دلاری عراق برای سنجار، زمر و دشت‌های نینوا در نظر گرفته شد.
پری ابراهیم، بنیانگذار و مدیر اجرایی بنیاد آزاد ایزدی ها- یکی از سازمان هایی که از این درخواست حمایت کرد- نیز گفت: «با وجود بودجه عظیم 153 میلیارد دلاری عراق در سال 2023، ما هنوز هیچ تلاش معناداری برای بازسازی سنجار یا ارائه راه حل های پایدار نمی بینیم. ما خواهان دریافت 1 درصد از بودجه سالانه کشور برای بهبود وضعیت ایزدی ها هستیم. این یک خواسته ساده است، اما سیاست داخلی عراق که بر قدرت و کنترل استوار است، بازماندگان نسل کشی را در سرما، بی خانمان و ناامیدی رها کرده است.» محمد السودانی، نخست وزیر عراق اخیراً وعده بازسازی روستای کوجو در سنجار را داده است، اما باید کارهای بیشتری انجام شود تا تعداد قابل توجهی از ایزدی ها به این منطقه بازگردند.
سانای شانزده ساله که در آلمان زندگی می کند، با توجه به همسویی بسیاری از ایزدی ها با او، معتقد است که دیگر جایی برای ایزدی ها در عراق وجود ندارد. «ما باید به کشورهای دیگر منتقل شویم. زندگی ما در عراق تباه شده است. مردم ما خانه ای از خود ندارند و در چادرهایی [در منطقه کردستان عراق] زندگی می کنند. هیچ کس نمی داند چادر بعدی کی آتش می گیرد.»
علاوه بر این، بیش از 2700 نفر از ایزدیها هنوز مفقود هستند، برخی از آنها در اسارت داعش هستند و رد برخی دیگر تا فلسطین به دست آمده است. تلاش‌های دفتر امداد و نجات که توسط نچیروان بارزانی، رئیس اقلیم کردستان تأسیس شده است، تاکنون منجر به نجات 1208 زن، 339 مرد و 2023 کودک شده است. بارزانی قول داد تا زمان آزادی آخرین ایزدی به جستجو برای یافتن ایزدی های مفقود شده ادامه دهد.
سانا معتقد است تعدادی از زنان ایزدی در اردوگاه الهول سوریه نگهداری می شوند. آنها نمی توانند هویت خود را آشکار کنند تا شناسایی نشوند. آنها از داعش می ترسند. آنها نیز باید از سوریه باز گردانده شوند. من امیدوارم که وضعیت ایزدی ها در عراق بهبود یابد، اما تصور این امر بسیار دشوار است. نه سال از نسل کشی می گذرد و هیچ پیشرفتی حاصل نشده است.
منبع: بنیاد کارنگی اروپا
نظر شما