کرد پرس: در ۲ سال گذشته به واسطه تردد زائران اربعین از مرز باشماقِ مریوان ، علاوه بر تحولات فرهنگی و اجتماعی، شاهد تحولات گسترده ای در حوزه عمرانی در منطقه هستیم، بفرمائید که در این حوزه چه میزان از اعتباراتی که صرف شده از محل اعتبارات ستاد اربعین  و یا اعتبارات ملی و استانی بوده است؟

زارعی کوشا: استفاده از مرز باشماق به عنوان یکی از مرزهای مصوب برای تردد زائران اربعین، سال گذشته و با پیگیری و تاکید خود بنده تائید شدو با وجود اینکه سال گذشته فرصت اندکی تا آغاز تردد زوار اربعین داشتیم ، با یک کار جهادی مقدماتی تمهید شد تا بتوانیم این کار را انجام دهیم هر چند که در ابتدا قدری سخت به نظر می رسید.

خوشبختانه یک موفقیت نسبی و رضایت مندی مناسبی در این موضوع در ستاد مرکزی اربعین جلب  و توجه به مرز باشماق و همچنین مرز تمرچین در آذربایجان غربی برای تردد زوار اربعین جدی تر گرفته شد؛ سال گذشته علیرغم اینکه پیش بینی شده بود از مرز باشماق حدود ۱۰ تا ۱۵ هزار نفر زائر تردد کنند اما حدود ۵۵ هزار نفر از این مرز راهی عتباب عالیات شدند و رضایت مندی خوبی هم  در پی داشت هر چند که نقص هایی نیز داشتیم که امسال آنها را سعی کردیم برطرف کنیم.

از ابتدا بر این باور بودیم که تائید این مرز به عنوان مرز تردد اربعین می تواند آثار و برکات فرهنگی، معنوی و مادی برای استان داشته باشد که همین گونه هم بود.  به نظر من مرز باشماق  یک مرز راهبردی برای کشور است؛ از یک سو این مرز فرصتی است برای تقویت وحدت اقوام و مذاهب و سوی دیگر تردد زوار حسینی از این مرز باعث آشنایی هموطنان بیشتری  با استان کردستان و شهر مریوان که یکی از مناطق بکر از نظر گردشگری می شود. 

از جهت توسعه ای و مادی نیز علیرغم اینکه تنها یک سال از این مصوبه می گذرد اما شاهد تحولات مناسبی در این حوزه بوده ایم؛ از یک طرف ردیفی در قانون بودجه برای توسعه و کمک به زیرساخت های اربعین در نظر گرفته شده هر چند که در این ردیف امسال نامی از مرز باشماق نبود اما اعتبارات مناسبی  به استان کردستان برای توسعه زیرساخت های اربعین در این مرز تخصیص یافت و در سال های آینده و سال های بعد امیدواریم با یک ردیف پایدار ظرفیت توسعه هر چه بیشتر زیرساخت های این مرز فراهم شود.

در بحث توسعه مرز باشماق به واسطه تبدیل به مرز ترددی اربعین می توان به موارد بسیاری اشاره کرد اما یک نمونه از این فعالیت های توسعه ای، اجرای طرح ساماندهی مرز باشماق است که از سال ۹۹ کلنگ زنی شده بود و تقریبا هم به دلیل مشکلات اعتباری که وجود داشت، اقدامات به شدت کُند بود؛ در این طرح قبل از اینکه پیرامون اجرای آن بحث شود باید برای تملک اراضی مورد نیازش اقدام می شد که خود این کار چند برابر اعتباری که برای اجرای طرح مصوب شده بود، نیاز داشت که موضوع اربعین کمک کرد مسئولان کشور به این موضوع نگاه ویژه ای داشته باشند و خوشبختانه طی ماه گذشته توانستیم با اعتبار ۲۰۰ میلیارد تومانی اراضی ۲۵ هکتاری که نیاز بود برای اجرای طرح ساماندهی مرز باشماق را تملک کنیم.

در بحث رفع نقاط حادثه خیز محورهای مختلف استان نیز از سال گذشته کار جهادی صورت گرفت و عینا نتیجه این بحث را امسال در آمار تصادفات و حوادث جاده ای دیدیم. علیرغم اینکه در سال ۹۹ و ۱۴۰۰ با میانگین کشوری از نظر کشته شدگان حوادث جاده ای ۲۰ درصد مثبت بودیم و رتبه ۲۷ کشور را داشتیم، در سال ۱۴۰۱ به رتبه چهارم از نظر کاهش کشته شدگان ارتقا پیدا کردیم و این نشان از برکات اربعین در بحث مناسب سازی محورهای مواصلاتی استان است.

کرد پرس: مشکلات مرز در استان کردستان همیشه به عنوان یک مسئله مزمن شناخته می شود که در جلسات مختلف نیز به آن پرداخته شده، برنامه های جنابعالی برای رفع ۳ مشکل برجسته در این حوزه که معیشت مرزنشینان، ساماندهی کولبران و استفاده از مرز به عنوان یک فرصت است، چیست؟

زارعی کوشا:  مرز از نظر من و همچنین در سطح کلان دولت یک «فرصت» است. هر چند که با خلائهایی که در مرز داریم تهدیداتی در طول دوران های مختلف گریبان ما را گرفته است و از این رو باید ذهن ها را نسبت به این موضوع حساس کنیم؛ افکار مدیران ارشد کشور، تصمیم گیران و تصمیم سازان به ویژه در رأس دولت آقای رئیس جمهور را باید به این موضوع معطوف کنیم و همین مسئله هم باعث شد که در سفر سال گذشته رئیس جمهور به کردستان، تمام نوار مرزی استان را به صورت هوایی مورد بازدید قرار داد تا با ظرفیت های این منطقه به خوبی آشنا شوند.

بعد از این اتفاق ساماندهی مرز باشماق در دستور کار شورای ساماندهی مرز کشور که زیر مجموعه شورای امنیت ملی است، قرار گرفت و تا کنون چند جلسه در این رابطه تشکیل شده و علیرغم اینکه در گذشته تمرکز بر روی مرزهای شرقی بود، ساماندهی مرزهای غربی در دستور کار این شورا قرار گرفت و در کنار این مسئله سال گذشته از طریق قرارگاه جهادی محرومیت زدایی و بسیج سازندگی اعتبار مناسبی به کردستان برای ایجاد زیرساخت های لازم در مرز مانند برجک ها و پایگاه هایی که باید احداث می شد، اختصاص یافت.

نکته مهم چگونگی استفاده از این ظرفیت است که باید راهکارهای مختلفی را بررسی می کردیم و با استفاده از تجربیات گذشته در بازارچه های مرزی، سیرانبند و باشماق فعالیت هایی را انجام دادیم و برای گذرگاه های مرزی دیگر نیز مانند هنگه ژاله، سیف سقز، خانم شیخان و ... که از سال ۹۶ و ۹۷ مسدود شده بودند، فعالیت هایی داشته ایم که در آینده نزدیک نسبت به اطلاع رسانی جزئیات آنها اقدام کرده و در ظرف چند ماه آینده در حوزه معیشت مرزنشینان شاهد تحولات گسترده و خبرهای خوش خواهیم بود.

مشخصا در مورد مرز سیف سقز هم آیا اقداماتی انجام شده است؟ چون یکی از مطالبات فعالان اقتصادی شهرستان است؟ 

باید از توجه ویژه سپاه پاسداران و قرارگاه حمزه و شهید شهرام فر نسبت به مرز سیف سقز قدردانی داشت و با توجه به رایزنی های صورت گرفته در حوزه سیاست های خارجی و مجموعه مرزبانی کشور با متولیان اقلیم کردستان عراق، بخشی از دغدغه های مورد نظر در مرز سیف سقز رفع شده و بحث های امنیتی که در رابطه با این مرز مطرح است به زودی حل شده و چشم انداز روشنی را برای این مرز در آینده نزدیک پیش بینی می کنیم.

کرد پرس: با توجه به ظرفیت مناسب مرزی که در کردستان داریم، برنامه های شما برای توسعه تجارت با اقلیم کردستان عراق و خود کشور عراق از طریق مرز باشماق و دیگر مبادی مرزی استان چیست؟

زارعی کوشا: در این حوزه بررسی های مناسبی صورت گرفته و نشست هایی نیز با مسئولان اقلیم کردستان عراق به ویژه استان سلیمانیه داشته ایم و خوشبختانه اتفاق نظر بسیاری بین ۲ طرف برای توسعه مبادلات و تعاملات مرزی و اقتصادی شکل گرفته است و در طول دهه های گذشته تفاهم نامه هایی بسیاری نیز بین مسئولان ۲ طرف امضا شده که شاید بیش از ۹۰ درصد آنها اجرایی نشده و تنها در حد  تعارفات دیپلماتیک باقی مانده است.

در سفری که چندی پیش به دعوت استاندار سلیمانیه داشتیم، دیدگاه و رویکرد خودمان را که این سفر صرفا یک دیدار تشریفاتی و دیپلماتیک نیست، اعلام کردیم و تاکید شد که از ظرفیتی که در منطقه اقلیم و کردستان وجود دارد، بتوان به خوبی بهره گرفت و تصمیم مشترکمان بر این شد که یک کمیته اجرایی برای بازبینی توافقات گذشته تشکیل شود و بر روی فعالیت هایی که قابلیت اجرایی دارند، تمرکز کنیم.

در جلسه ۳ ساعته ای که با استاندار سلیمانیه و اتاق بازرگانی این استان داشتیم، مشکلات حوزه مرز را مطرح کردیم که استاندار سلیمانیه نسبت به حل آنها قول داده و ما نیز متعهد شدیم که مشکلاتی که در طرف خود داریم را حل کنیم. متاسفانه تا امروز از ظرفیت اقلیم نتوانسته ایم به خوبی بهره ببریم و بر اساس تفاهم نامه ای نیز که در سال 1401 امضا شده به دنبال این هستیم که منطقه آزاد تجاری بین کردستان ایران و اقلیم کردستان عراق ایجاد کنیم و خوشبختانه استقبال خوبی نیز از آن صورت گرفته و در حال پیگیری این موضوع و اجرای طرح جامع منطقه آزاد تجاری مشترک هستیم.

کرد پرس: لطفا در خصوص حجم مبادلات تجاری کشورمان با اقلیم کردستان عراق از طریق مرزهای کردستان به ویژه مرز باشماق توضیحاتی ارائه داده، ضمن اینکه چه برنامه ای برای توسعه این حوزه در آینده دارید؟

زارعی کوشا: در ایام کرونا مرز باشماق جزو معدود و در بازه ای تنها مرز فعال و باز کشور بود و از همین رو حجم گسترده ای از ترانزیت و مبادلات تجاری از طریق این مرز صورت گرفت و این یک اتفاق ویژه در سال ۹۹ بود و در آن سال ۷.۸ میلیارد دلار حجم مبادلات تجاری کشور از طریق این مرز انجام گرفت و در سال ۱۴۰۰ نیز با فعال شدن دیگر مرزهای کشور تا حدودی این میزان کاهش پیدا کرد هر چند که باز هم حدود ۶ میلیون دلار مبادلات تجاری از طریق این مرز صورت گرفت. 

در حال حاضر در بحث مبادلات تجاری به برخی تصمیماتی که در کشور گرفته شده، انتقاداتی داریم که آنها را به دولت نیز منتقل کرده ایم مانند بحث پیمان سپاری ارزی که با توجه به اینکه بسیاری از مبادلات ما با اقلیم کردستان عراق به ریال صورت می گیرد، الزام پیمان سپاری ارزی باعث می شود که انگیزه تجار ما در حوزه صادرات کاهش یابد. اما به طور کلی ما به آینده مبادلات تجاری با اقلیم کردستان عراق و کشور عراق بسیار امیدواریم و اتفاقات مثبتی قطعا در آینده در این حوزه رخ خواهد داد. 

کرد پرس: با توجه به اینکه در هفته دولت نیز قرار داریم و در این مدت طرح ها و پروژه هایی افتتاح و یا کلنگ زنی می شود، بفرمایید وضعیت کردستان در این حوزه چگونه است؟

زارعی کوشا: رویکرد عمرانی دولت رئیسی تمرکز بیشتر روی اتمام پروژه های نیمه تمام است و به دنبال این نیستیم که طرح هایی را کلنگ زنی کنیم تا به نام خودمان باشد، همین که بتوانیم پروژه هایی که قدمت ۲۵ تا ۳۰ ساله دارند و بر روی زمین مانده، را به اتمام برسانیم و این بیشترین خدمتی است که می توانیم به مردم کردستان ارائه دهیم، مانند پروژه انتقال آب سنندج که به عنوان یک پروژه جهادی در کشور از آن یاد می شود.

در هفته دولت امسال نیز ۵ هزار و ۶۰۰ میلیارد ریال پروژه در حوزه های مختلف آماده بهره برداری است که تعدادی از آنها پروژه های تحولی است و در آینده نزدیک نیز پروژه های کلانی را داریم که می توانند حوزه اقتصاد و اشتغال را متحول کنند.

در حوزه کلنگ زنی نیز پروژه های مناسبی داریم مانند کلان پروژه پتروشیمی بعثت که به عنوان یک پروژه پیشران یک کنسرسیوم متشکل از ۵ بانک برای حمایت مالی در بحث تسهیلات پرداختی شکل گرفته و اعتبار ۷۰۰ میلیون دلاری از صندوق توسعه ملی برای این پروژه در نظر گرفته شده است.

امیدواریم در پایان سال ۱۴۰۲ بسیاری از پروژه های کلان باقیمانده از سال های گذشته به بهره برداری برسند مانند سد سیازاخ، سد چراغ ویس، انتقال آب به سقز، تصفیه خانه آب دیواندره، انتقال آب به قروه، دهگلان و بیجار و چندین پروژه دیگر در حوزه آبرسانی که می تواند نیاز آب شرب افق سال ۱۴۲۵ استان را تامین کند.