به گزارش کردپرس، اختلافات و تنش های داخلی میان کردها و اقلیم کردستان با بغداد، روند ایجاد اصلاحات در وزارت پیشمرگ  را کند کرده و از حرفه ای شدن نیروهای پیشمرگ و ارتباط قوی تر آن با ائتلاف بین المللی جلوگیری کرده است.

پیامدهای شکست در اجرای طرح ساماندهی نیروهای کرد عراق بر امنیت منطقه متاثر از تهدیدهای خارجی تأثیر می‌گذارد، احتمال درگیری داخلی در میان کردها را افزایش می‌دهد، روابط آمریکا-عراق/ اقلیم کردستان را تضعیف می کند و اقتصاد اقلیم کردستان عراق را نیز به دلیل عدم اعتماد سرمایه‌گذاران بین‌المللی از لحاظ امنیتی تحت تأثیر قرار می‌دهد.

اصطلاح پیشمرگه - آنهایی که تمایل به رویارویی با مرگ دارند - اصطلاحی است که ریشه های آن به مبارزات قرن بیستم کردها برای رسیدن به حقوق شان در عراق باز می گردد. در میان این نبردها، حزب دمکرات کردستان عراق و اتحادیه میهنی کردستان  به عنوان نهادهای قدرتمندی ظاهر شدند که هر کدام دارای نیروهای پیشمرگه مخصوص به خود بوده اند. احزاب عمده معاصر در کردستان عراق مانند حزب دمکرات کردستان و اتحادیه میهنی کردستان، نیروهای پیشمرگه مخصوص خود را زمانی که در اپوزیسیون بودند و با رژیم های قبل از 2003 در عراق می جنگیدند، توسعه دادند. در طول دهه‌ها، روابط بین حزب دموکرات کردستان و اتحادیه میهنی کردستان درگیری‌های مسلحانه، اتحاد و تنش‌های سیاسی را به خود دیده است. اخیراً، که فرصت اتحاد میان آن دو فراهم شد، اختلافات مداوم مانع از این امر شده است. نیروی پیشمرگه به دلیل وابستگی حزبی؛ برای مثال واحد 80 وابسته به حزب دمکرات کردستان و واحد 70 متعلق به حزب اتحادیه میهنی کردستان که خارج از وزارت امور پیشمرگه دولت اقلیم کردستان فعالیت کرده و پس از قیام کردها در سال 1991 به وجود آمدند، همچنان از انسجام و اتحاد به دور مانده اند. امروز، اقلیم کردستان عراق، به دلیل این که منطقه زرد وابسته به حزب دموکرات و منطقه سبز وابسته به اتحادیه میهنی بوده و هر دو منطقه توسط نیروهای جداگانه محافظت می شود و نیروهای وابسته به وزارت پیشمرگ هم جداگانه عمل می کند، دچار تفرقه شده است.

نقش حیاتی نیروهای پیشمرگ در مبارزه با داعش

داعش در سال 2014، تهدیدی جهانی را در سراسر عراق و سوریه ایجاد کرد و لزوم تشکیل یک جبهه متحد ضرورت پیدا کرد. پیشمرگهای اقلیم کردستان در خط مقدم ایستادند زیرا نیروهای پیشاهنگ‌ داعش در فاصله 30 دقیقه‌ای دورتر از اربیل قرار داشتند. بیش از 1300 پیشمرگه در دفاع از اقلیم کردستان در برابر هجوم تروریست ها جان خود را از دست دادند و بیش از 8000 نفر از آنها نیز مجروح شدند. نیروی پیشمرگ همچنین در جریان نبرد موصل، با حمایت ائتلاف به رهبری آمریکا، به نیروهای امنیتی عراق، سرویس ضد تروریسم، نیروی موسوم بهSWAT موصل و نیروهای حشد الشعبی پیوست تا شهر آزاد شود. با این حال، اثربخشی طولانی مدت نیروی پیشمرگه به دلیل اختلافات داخلی در اقلیم کردستان با مشکل مواجه شده است. جامعه جهانی با درک این چالش، نیاز به ایجاد یک نیروی پیشمرگه متحد و حرفه ای را پذیرفت.

ایجاد اصلاحات در وزارت پیشمرگ: یادداشت تفاهم مشترک در سال 2017

اظهارنظر در مورد ایجاد نیروهای متحد کرد پیشمرگ در اقلیم کردستان به ابتدای تشکیل حکومت اقلیم کردستان در سال 1991 باز می گردد و پس از پایان جنگ داخلی کردها و ادغام دولت های وابسته به حزب دمکرات کردستان و میهنی کردستان در سال 2005 دوباره احیا شد. سال 2017 یک ابتکار جدید ایجاد شد. ایالات متحده، بریتانیا، آلمان و هلند برنامه اصلاحات پیشمرگه را آغاز کردند که هدف از آن ایجاد یک نیروی دفاعی قوی تر و متحد تر بود. حکومت اقلیم کردستان با شرکای بین المللی خود قراردادی سی و پنج ماده ای منعقد کرد که بر اصلاحات نهادینه تأکید داشت. یکی از جنبه های کلیدی این بود که واحدهای حزبی حزب دمکرات کردستان و اتحادیه میهنی کردستان را در نیروهای وابسته به وزارت پیشمرگ اقلیم کردستان ادغام شود. حمایت مالی، آموزش و تحویل تجهیزات از سوی نیروهای عملیات مشترک به رهبری ایالات متحده، نقش مهمی در ترغیب و تداوم ابتکارات اصلاحی ایفا کرد.

یادداشت تفاهم  سال 2022 و تجدید تعهد

امضای یادداشت تفاهم چهار ساله  جدید بین وزارت دفاع ایالات متحده و وزارت دفاع ایالات متحده در سال 2022 ، لحظه مهمی فرا رسید. این یاددداشت تفاهم شرایط سختگیرانه تر و جدول زمانی دقیقی را مشخص می کند و تعهد تزلزل ناپذیر جامعه بین المللی نسبت به ایجاد اصلاحات در وزارت پیشمرگ را برجسته می کند.

در بیانیه مشترکی که توسط پنتاگون و وزارت پیشمرگ اقلیم کردستان منتشر شد، آمده است: «تفاهم نامه پیشرفت‌های به‌دست‌آمده در اصلاحات اساسی و تعهد وزارت پیشمرگ به انجام اصلاحات بیشتر برای پیشبرد حرفه‌ای‌ شدن نیروهایش را مشخص می کند».

بر اساس این تفاهم نامه، وزارت پیشمرگ اقلیم کردستان برای تداوم حمایت وزارت دفاع آمریکا اصلاحات جامعی را انجام داده است که شامل موارد زیر است:

• ادغام واحدهای حزبی: تفاهم نامه بر ادغام واحدهای حزبی مرتبط با حزب دموکرات کردستان و اتحادیه میهنی کردستان در نیروهای پیشمرگه تحت کنترل وزارت پیشمرگ تاکید کرد. این ادغام با هدف از بین بردن اختلافات سیاسی دیرینه، تقویت انسجام و وحدت در نیروهای مسلح انجام شد.

• احراز بیومتریک در جذب نیروهای نظامی: یکی از اصلاحات اساسی که در تفاهم نامه جدید الزامی شده ، احراز بیومتریک همه نیروهای پیشمرگه در سیستم پرسنل وزارت پیشمرگ است. این روند سوابق دقیق افراد، جلوگیری از ثبت نیروهای صوری و افزایش شفافیت در تخصیص منابع را تضمین کرده است.

• پرداخت الکترونیک حقوق نیروهای پیشمرگ: در این تفاهم نامه ضرب الاجل دقیقی تعیین شده و وزارت پیشمرگ ملزم شده که تا اکتبر 2024  حقوق نیروهای مسلح به صورت الکترونیکی پرداخت شود. این تغییر روند پرداخت حقو را ساده تر کرد و خطر بی نظمی های مالی را کاهش داد. در عین حال اطمینان حاصل شده که  حقوق به افراد مورد نظر تعلق پیدا می کند.

• کمک هزینه: جنبه مهم تفاهم نامه مربوط به پرداخت کمک هزینه بود. وزارت دفاع آمریکا متعهد شد که به شرط رعایت شرایطی خاص به وزارت پیشمرگ اقلیم کردستان کمک مالی کند. نیروهای وزارت پیشمرگ موظف شدند به قوانین و مقررات مد نظر ایالات متحده و همچنین قوانین بین المللی حقوق بشر پایبند باشند و اطمینان حاصل کنند که از کمک های ارائه شده به صورتی مسئولانه و اخلاقی استفاده می شود. این تفاهم نامه همچنین کاهش تدریجی پرداخت کمک هزینه به این نیروها را مشخص کرد. وزارت دفاع ایالات متحده قصد دارد پرداخت ها به نیروهای پیشمرگ اقلیم کردستان را تا سپتامبر 2026 متوقف کند. وضع شرایط سختگیرانه بر تعهد پنتاگون برای حمایت از اصلاحات در وزارت پیشمرگ،پاسخگو بودن و شفافیت تأکید می کند.

نمونه هایی از پیشرفت در طرح ایجاد اصلاحات در وزارت پیشمرگ

در سال گذشته وزارت پیشمرگ اقلیم کردستان گام های مهمی در راستای دستیابی به اجرای طرح اصلاحات برداشته است شامل:

• در مجموع بیست و هشت تیپ منطقه ای شامل تیپ های 15، 17، 18، 19، 21، 22، 23، 24، 26 و 30 ادغام و در زیرمجموعه وزارت پیشمرگ قرار گرفته اند. کار ادغام تیپ های 25 و 27 نیز رو به اتمام است. این روند که توسط نیروهای ائتلاف و وزارت پیشمرگ نظارت می‌شود، شامل ارزیابی‌ و دسته‌بندی‌های دقیق بوده و نسبت به بوجود آمدن یک نیروی کارآمد و منسجم اطمینان حاصل می شود.

• دو ستاد نیز ایجاد شده است که فرماندهی و کنترل بر تیپ های گارد منطقه ای را تقویت می کند. البته کمبود نیروی انسانی به دلیل ناهمگونی در مورد تعداد افسران پیشمرگه حزبی که نقش‌ حیاتی ایفا می‌کنند، همچنان باقی است.

• وزارت امور پیشمرگه و یگان های پارتیزان پیشمرگه فهرست جامعی از تجهیزات نظامی مورد نیاز برای هر تیپ ارائه کردند.

• احراز بیومتریک پرسنل پیشمرگ از 85 درصد فراتر رفت که بر تعهد به ثبت دقیق سوابق، امنیت و شفافیت تاکید دارد.

• وزارت پیشمرگ درخواست بودجه چهار ساله به دولت اقلیم کردستان برای اختصاص ردیف بودجه برای حفظ ساختار یکپارچه 125000 نیروی پیشمرگ ارائه کرده است. البته هنوز بودجه تخصیص داده نشده است.

• همچنین مسرور بارزانی، نخست وزیر اقلیم کردستان طرح "حساب من" را در سراسر اقلیم کردستان برای انتقال الکترونیکی وجوه جهت پرداخت حقوق آغاز کرده است.

اصلاحات اساسی که متوقف شده یا از برنامه عقب مانده است. از جمله:

• طرح ایجاد دو مقر دیگر از سوی وزارت پیشمرگ از جمله انتخاب مکان فرماندهی و محدوده کنترل (یا منطقه عملیاتی) هنوز تایید نشده است.

• عدم توافق نهایی در مورد سازماندهی مجدد ساختار نیروهای دهه 70 و 80 در وزارت پیشمرگ اقلیم کردستان عراق

• ایالات متحده، اقلیم کردستان، وزارت پیشمرگ  و یگان های 70 و 80 در مراحل پایانی ایجاد مدل ارزیابی سالانه هستند.

ارزیابی

اجرای طرح اصلاحات در وزارت پیشمرگ مظهر تعهد جمعی به ایجاد وحدت و حرفه ای شدن نیروهای کرد است که برای ثبات عراق و اقلیم کردستان ضرورتی حیاتی است. پیگیری اصلاحات علیرغم چالش ها، نشانه عزم جدی برای غلبه بر شکاف های تاریخی و ایجاد یک نیروی دفاعی مؤثر است. نیروهای پیشمرگ، با حمایت بین المللی  به حفاظت از اقلیم کردستان، کمک به شکست دائمی داعش و هموار کردن راه برای ایجاد آینده ای مطمئن تر ادامه می دهند. اما، از بسیاری جهات، تأخیر در اجرای اصلاحات موجب تشدید اختلافات سیاسی درون کردی و همچنین اختلافات و تنش دیرینه بین دولت مرکزی عراق در بغداد و دولت اقلیم کردستان می شود. با همه اینها، باید گفت که مقامات پنتاگون و قانون‌گذاران آمریکایی ممکن است نسبت به ادامه روانه شدن میلیون‌ها دلار به وزارت پیشمرگ، بدون حصول اطمینان در اجرای طرح اصلاحات محتاط شوند.

منبع: اندیشکده شورای روابط خارجی