به گزارش خبرگزاری کردپرس، سمیه حیدری مدیرکل کتابخانه های استان ایلام در ابتدای این نشست بر حمایت نهاد کتابخانه ها از فرهنگ و ادبیات بومی محلی تاکید کرد و گفت: هدف اصلی نهاد کتابخانه ها ارتقای فرهنگ عمومی در جامعه است و در راستای اعتلای آموزه های ملی، دینی، مذهبی، بومی و محلی در سراسر کشور اقدام به راه اندازی محافل ادبی کرده است و این مهم در استان ایلام و تمام مراکز شهرستانها نیز برقرار شده است.

وی خاطرنشان کرد: کمترین دستاورد این محافل، ورود شخصیتها و فعالان فرهنگی و ادبی استان به فضای کتابخانه هاست که در نتیجه آن تردد جوانان و نوجوانان به کتابخانه بیشتر خواهد شد.

مدیرکل کتابخانه های عمومی استان ایلام ادامه داد: معرفی اساتید بومی محلی حوزه ادبیات به جامعه و شناسایی و حمایت استعدادها از دیگر اهداف تشکیل این محافل است که کتابخانه ها با بیش از ۵۷ کتابخانه در استان و بیش از ۳۵ هزار عضو فعال می تواند در این عرصه مثمر ثمر باشد.

در ادامه دکتر حبیب بخشوده مطالبی در خصوص پیشینه جغرافیایی و سیاسی استان ایلام در تاریخ، پیشینه شعر کردی و قالب دوبیتی و در ادامه بررسی شش مجموعه شعر کردی ایلامی در قالب دوبیتی پرداخت و گفت: به مناطق کنونی استان ایلام در گذشته های دور «پهلوی» می گفتند که ریشه در زبان ساسانی داشت و در زمان اسلام به «فهلوی» تبدیل شد.

وی به وجود اشعار در تاریخ تحت عنوان «فهلویات» اشاره کرد و گفت: قالب فهلوی تنها قالبی است که می توان از آن به عنوان قالبی ایرانی یاد کرد که پیوند با ایران پیش از اسلام دارد و در قرون دوم و سوم هجری و تا زمان رودکی، اشعار زیادی با قالب فهلوی سروده شده است.

وی ضمن اشاره به اینکه فهلوی در بحر هزج سروده می شده است، تصریح کرد: دوبیتی، ریشه در اعماق شعر پهلوی پیش از اسلام دارد و به این لحاظ از رباعی ریشه دارتر بوده و قالب دوبیتی بر اساس فهلویات است.

خالق مجموعه شعر «صدای آبرنگها» به بررسی فهلویات توسط سیداحمد حسینی کازرونی، گونه شناسی اشعار باباطاهر، بررسی فهلویات در اشعار عین القضات همدانی و... اشاره کرد و گفت: دوبیتی قالب ادبی لهجه های ایرانی است و ما در آثار حافظ و سعدی و... به عنوان قله های زبان فارسی، کمتر شاهد دوبیتی هستیم اما رباعی دارند.

بخشوده افزود: رباعی به لحاظ ساختار قافیه و تعداد مصرعها شبیه به دوبیتی است اما می توان گفت که قالب دوبیتی متعلق به لهجه های ایرانی است.

وی در توضیح دوبیتی ملحون گفت: دوبیتی، لحن‌دار است به این معنا که لحنی متفاوت با زبان فارسی رسمی دارد و در آن، تبریزی ها، بوشهری ها، کرمانشاهیها، ایلامیها و... هر کدام دارای لحن خاص خود هستند و بسیاری از آنها با ساز خوانده و نواخته می شوند.

او گفت: در آیین یارسان نیز دوبیتی سرایی هجایی فراوان وجود دارد و در کتاب سرانجام می توان آنها را مشاهده کرد.

وی افزود: پرویز ناتل خانلری در خصوص دوبیتی می گوید این قالب دو خصلت دارد، یکی کمیت و دیگری هجا. و تکیه بر هجا در اینجا به آن معناست که برخلاف عروض، دوبیتی تکیه بیشتری بر هجا برای انتقال معانی و پیامهای خود دارد که چیزی جز تاکید بر پاکی و درستی و پیروی از رهبران فکری نیست.

بخشوده سپس به بررسی شش کتاب شعر کردی ایلامی که به دوبیتی اختصاص دارند پرداخت و گفت: شاعران معاصر استان ایلام همگی در قالب دوبیتی شعر سروده اند که بارزترین آنها فرهاد شاهمرادیان است که در طول ۱۰ سال ۷۰۰ دوبیتی کردی به گنجینه ادبی استان ایلام افزوده است.

او اضافه کرد: در دوبیتی های کردی فرهاد شاهمرادیان تکیه بر ضرب المثل و کنایات و نوعی رندی مشاهده می شود و همچنین در برخی از این اشعار عدول از وزن مفاعیلن مفاعیلن فعولن دیده می شود که در دوبیتی های کردی امری شایع است.

بخشوده سپس به دو شاعر زن ایلامی سمیه مهری و حدیث حیدربیگی پرداخت و عنوان کرد: اشعار آنها شعر زنانه کردی است و شعرها بیشتر وقوعی هستند و به طبیعت زبان کردی امروز نزدیک تر بوده و نوعی نگرانی از وضعیت موجود و غافلگیری درونمایه آنها را تشکیل می دهد.

خالق شعر «نه‌یله‌مه جی» ادامه داد: شاعر دیگر که در قالب دوبیتی کتاب چاپ کرده نورالدین نوراللهی است که اشعار وی عاشقانه است و در برخی اشعار شکست وزنی و شلختگی زبانی نیز مشاهده می شود.

بررسی اشعار مصطفی بیگی در قالب دوبیتی، دیگر بخش سخنان بخشوده بود. او گفت: مصطفی بیگی در کتاب «واژا» گر چه در قالب دوبیتی شعر سروده است اما ساختار دوبیتی ها را بر اصل جدا نویسی منتشر کرده است. توجه به طبیعت و استفاده از عناصر آن جهت بهره بردن در مفاهیم اجتماعی مدنظر شاعر از دیگر خصوصیات این اشعار است.

بخشوده سپس به دوبیتی های تازه منتشر شده ظاهر سارایی پرداخت و گفت: ظاهر سارایی در کتاب «که‌لیمه و که‌موته‌ر» دوبیتی های خیامی سروده است و به جای اشعار وقوعی و عاشقانه، به فضای رباعی گونه و اشعار فلسفی روی آورده است.

او تاکید کرد: ظاهر سارایی با توجه به تجربیاتی که در شعر فارسی و کردی دارد در این مجموعه دوبیتی هیچگونه لغزش زبانی ندارد و شعر او از نظر زبانی نوعی شعر اقتدارگراست و زبان استفاده شده در آن یک زبان ادبی است.

بخشوده ضمن مقایسه اشعار وقوعی و اشعار اندیشه ورزانه، ادامه داد: شعر ظاهر برخلاف اشعار وقوعی بوده و بر اساس عاطفه نیست بلکه بر اساس اندیشه است و تفکر را در حصار کلمات مطنطن شکل می دهد. وی به کلمات مسلط است و به ترکیب سازی علاقه دارد و شعرهای پخته او باعث توجه شاعران کردی سرا و خصوصا دوبیتی سرا شده است.