به گزارش خبرنگار کردپرس، بز مرخز با نام محلی « بزنه مه ره ز» تنها نژاد بز تک پوششی کشور و مولد الیافی براق، ظریف و نرک با نام محلی « مه ره ز» است که تنها توسط این نژاد تولید می شود.
زیستگاه اصلی این نژاد بز در بخش آرمرده شهرستان بانه و در بخش های از جنگل های زاگرس است که به دلیل تغذیه بز مرخز با برگ درختان بلوط خواستگاه اصلی آنها در جنگل های زاگرس بوده است.
بز مزخز یکی از گونه های کمیاب بز در ایران است که به خاطر پشم زیبا و با ارزشی که دارد از اهمیت بالایی برخوردار است پشم بز مرخز در تولید لباس محلی مردانه کاربرد زیادی دارد که این لباس در زبان محلی به آن شال گفته می شود و جزو گرانترین لباس ها است علاوه براین پشم این نوع بز در صنایع تبدیلی کاربرد زیادی دارد که در این بخش تاکنون به ان توجه نشده است.
محمود رشیدی دامدار پرورش دهنده بز مرخز اهل روستای دشت گه وره آرمرده است که دامداری از پدر و پدر بزرگش به ارث برده و تجربیات فراونی در زمینه پرورش بز مرخز دارد که اکنونبه شیوه ای سنتی این شغل را ادامه می دهند البته او تنها عضو خانواده است که شغل پدریش را ادامه داده به گفته خودش به دلیل علاقه ای که به حفظ نسل این گونه بز مرخز دارد همچنان این شغل را ادامه می دهد و یک گله ۱۶۰ راسی بز دارد اگرچه پرورش بز مرخز سختی های خاص خودش را دارد و درآمد چندانی ندارد
شغل دامداری بز مرخز در خانواده رشیدی نسل به نسل منتقل شده و تجربه زیادی در خصوص پرورش این گونه با ارزش در حال انقراض دارد و برای حفظ و بقای نسل بز مرخز تمام تلاش خود را بکار می برد و هر روز صبح گله بزها را به کوه می برد و به آنها علوفه و برگ درخت بلوط می دهد اگر وضعیت هوا مناسب باشد تا عصر گله بزها همان جا می مانند اما اگر هوا سرد باشد گله اش را به خانه بر می گرداند.
تجربه و تلاش مهمترین راه برای بقای نسل بز مرخز
وی می گوید: ۳۰ و ۴۰ سال قبل بیش از ۹۰ درصد مردم منطقه آرمرده بز مرخز پرورش می دادند و بیش از ۳۰ هزار راس بز در منطقه وجود داشته اما اکنون کمتر از یک هزار راس وجود دارد و من هم ۱۶۰ راس دارم پرورش بز مرخز کار آسانی نیست و نیاز به تجربه و تلاش زیادی دارد که جوانان ما این کار نمی کنند و بیشتر شغل های را انتخاب می کنند که در کمترین زمان به درآمد زایی برسند البته اگر به خوبی بتوانند بز مرخز را پرورش دهند درامد نسبتا مناسبی دارد بیشتر درآمد این گونه بز از پشم آنها است که هر راس بز سالانه حدود یک کیلو پشم مرخز تولید می کند.
پرورش بز مرخز با دیگر دام های سبک تفاوت زیادی دارد با توجه به اینکه بز مرخز با زیستگاه خود سازگاری پیدا کرده تغذیه انها راحت تر است البته زمانی که پشم انها را می چینیم نیاز به مراقبت بیشتری دارند.
پشم دیگر حیوانات نسبت به این گونه بز استفاده کمتری دارد اما پشم بز مرخز ارزش و کاربرد بیشتری دارد البته شیر بزمرخز تنها در فصل بهار مصرف می شود چون شیر این گونه بز کم است و فقط بزغاله ها از آن تغذیه می کنند.
رشیدی یکی از دلایل کاهش جمعیت بز مرخز ممانعت اداره منابع طبیعی و آبخیزی داری از بهره برداری درختان جنگلی برای تغذیه دام ها عنوان کرد و ادامه داد: بز مرخز برای اینکه از تغذیه خوبی برخوردار شود باید از برگ درختان تغذیه کند که در سالهای گذشته اداره منابع طبیعی و آبخیزداری اجازه نمی دادند بهره برداران محلی شاخه زنی کنید این اقدام باعث شد که بسیاری از دامداران انگیزه خود را برای پرورش بز مرخز از دست بدهند و این یکی از دلایل کاهش جمعیت این گونه با ارزش است و یکی از دیگر دلایل کاهش ایجاد شغل های کاذب است جوانان مانند ما به کار سخت و مداوم عادت ندارند کاهش چشمه های آب نیز یکی دیگر از دلایل است من اکنون نیاز به یک چاه آب دارم که گله ام از آن استفاده کند.
همکاری و همراهی دولت می تواند راهگشای حل مشکلات است دست ما خالی است و توان پرداخت بسیاری از هزینه ها را نداریم ما نیاز به تسهیلاتی داریم که سود کم و بلند مدت باشد و در پیچ و خم های اداری ما را قرار ندهند.
جهاد کشاورزی بانه با دامدار بز مرخز همکاری خوبی داشته که این همکاری ها بیشتر در زمینه تامین تغذیه دام و مناسب سازی محل پرورش دام بوده است.
بی توجهی مسئولین عامل اصلی انقراض بز مرخز/ مرکز علوم تحقیقات باید در بانه دایر شود
کیوان عزیزی یکی از جوانان تحصیلکرده دشت گه وره آرمرده یک واحد صنعتی ۱۰۰ راسی بز مرخز راه اندازی کرده و تجهیزات پیشرفته ای در این دامداری بکار برده و حدود سه سال است که در زمینه پرورش بز مرخز به صورت علمی فعالیت می کند البته در گذشته به صورت سنتی فعالیت داشتند اما در سه سال اخیر در این زمینه به صورت جدی فعالیت می کند و بیش از سه میلیارد تومان هزینه کرده که به گفته خودش از کارش پشیمان است و گلایه های زیادی از مسئولان دارند.
این سرمایه گذار پرورش بز مرخز از بی توجهی و وعده های بی عمل مسئولان گلایه مند است و می گوید: مسئولین هر بار که به اینجا می آیند وعده می دهند اما بعد از اینکه از این رفتن وعده های خود را فراموش می کنند قرار بود مرکز علوم تحقیقات در بانه راه اندازی شود در دهگلان و دیواندره و سقز راه اندازی شده در حالی آرمرده خواستگاه اصلی بز مرخز است و مرکز باید در بانه فعالیت کند.
قرار بود مسئولین سنندج ۲۰ راس بزغاله و بزمرخز به من بدهند اما فقط چند عکس گرفتند و بعد هیچ یک از وعده ها را عملی نکردند.
یکی از مشکلات دیگر اینکه مرکز علوم تحقیقات دیواندره از تمام دام های من چندین بار خونگیری کرده اما جواب هیچکدام از تحقیقات را به ما نمی دهند باید مرکز علوم تحقیقات در بانه باشد نه در شهرهای دیگر.
عزیزی می گوید: اگر مرکز علوم تحقیقات بز مرخز در آرمرده راه اندازی شود من تمام امکانات را در اختیارشان قرار می دهم و هرکاری که لازم باید انجام می دهم.
امسال در مرکز علوم تحقیقات تنها ۱۶ کیلو گرم پشم مرز تولید شده در حالی که من ۶۰ کیلو گرم پشم مرخز تولید کردیم.
سال گذشته به دلیل اینکه در مرکز علوم تحقیقات دام حذفی و پیر به من دادند ۱۲ راس تلفات داشتم در کل بز مرخز ۱۴ سال عمر می کند اما عمر مفید آن ۷ سال است و می توان در این دوره بهتر از آن بهره ببریم.
طیف های مختلف رنگ پشم بز مرخز
کارشناس جهاد کشاورزی شهرستان بانه درباره تنوع رنگ و کیفیت پشم بزمرخز می گوید: خواستگاه بز مرخز در بخش آرمرده بانه است که از سالهای گذشته مردم این منطقه بز مرخز را پرورش دادند و جنگلی بودن این منطقه شرایط را برای پرورش این گونه با ارزش فراهم کرده است.
سیوان فتحی پناه افزود: پشم بز مرخز چهار رنگی اصلی سفید، قهوه ای، خاکستری و نباتی و ۱۲ رنگ فرعی دارد اهمیت بز مرخز در الیاف آن است که الیاف این گونه بز رطوبت را بهتر جذب و گرما را راحتتر دفع می کنند و لباس که از پشم مرخز تهیه می شود در تابستان خنک و در زمستان گرم است این الیاف دارای موادی است که باعث می شود اشعه های مضر خورشید جذب بدن انسان نشود الیاف بز مرخز به دلیل اینکه از ظرافت خاصی برخوردار هستند در صنعت نساجی از اهمیت بالایی برخوردار هستند.
کاربرد پشم بز مرخز در صنایع تبدیلی
رییس جهاد کشاوری شهرستان بانه بز مرخز را یکی از دام های با ارزش در منطقه عنوان کرد و گفت: در گذشته جمعیت این گونه با ارزش بسیار بوده اما اکنون به دلایل مختلف آمار جمعیتی آنها بسیار پایین است.
کریم شریفی افزود: تغییر سبک زندگی مردم، وجود شغل کاذب، افزایش هزینه های دستمزد کارگر و کمبود علوفه از مهمترین عامل کاهش جمعیت بز مرخز است که در راستای حفظ و بقای نسل این گونه با ارزش جهاد کشاورزی اقداماتی را در حمایت از دامداران پرورش دهنده بز مرخز انجام می دهد.
وی اظهار داشت: در راستای حمایت از دامداران تسهیلات کم بهره بانکی به متقاضیان پرداخت و نهاده های دامی مانند جو و کنسانتره به صورت رایگان و یارانه ای در اختیار آنها قرار می دهیم و برای احداث و بهسازی جایگاه دام سیمان و پنجره به صورت رایگان در اختیار متقاضیان قرار می گیرد.
هم اکنون در شهرستان بانه ۱۱ گله با جمعیت کمتر از یک هزار راس بز مرخز وجود دارد جهاد کشاورزی از سرمایه گذارانی که بخواهند در این بخش سرمایه گذاری کنند حمایت می کند و هم اکنون یک واحد صنعتی پرورش ۱۰۰ راسی بز مرخز در بخش آرمرده راه اندازی شده است.
این مسئول ضعف در بازاریابی پشم مرخز، گرانی هزینه های کارگری و نبود صنایع تبدیلی را از دیگر عوامل مهم کاهش آمار جمعیت بز مرخز عنوان کرد افزود: برای رونق و شکوفایی این بخش باید سرمایه گذاران در راستای حفظ و بقای نسل بز مرخز در بخش صنایع تبدیلی همکاری کنند در حال حاضر این پشم با ارزش در تهیه لباس کردی مردانه کاربرد دارد باید پشم بز مرخز به کارخانه های نساجی معرفی شود در تهیه انواع پوشاک کاربرد داشته باشد و برای دامداران این بخش صرفه اقتصادی داشته و اشتغال بیشتری ایجاد کنند.
وی تاکید کرد: باید مرکز علوم تحقیقات در بانه راه اندازی شود متاسفانه در گذشته این تصمیمات گرفته شده و قبلا در سقز یک مرکز وجود داشت اما این مرکز نیز جمع آوری شد اکنون مرکز علوم تحقیقات در سنندج است.
نظر شما