به گزارش کردپرس، سرانجام پس از تأخیرهای مکرر، ششمین انتخابات پارلمانی کردستان عراق در ماه آینده برگزار می شود. انتخابات آتی 20 اکتبر که در ابتدا برای سال 2022 برنامه ریزی شده بود، با موانع متعددی روبرو شده است که عمدتاً ناشی از اختلافات بین دو حزب غالب کرد یعنی حزب دمکرات کردستان (KDP) مستقر در اربیل و اتحادیه میهنی کردستان (PUK) مستقر در سلیمانیه است.

 جناح های سیاسی کرد عراق با یک چشم انداز انتخاباتی کاملاً متفاوت در آستانه انتخابات روبرو هستند. احتمالاً چشمگیرترین تغییر در حکمرانی اقلیم کردستان در فوریه امسال رخ داد زیرا دادگاه عالی فدرال عراق تصمیم گرفت 11 کرسی سهمیه اقلیت ها در پارلمان اقلیم کردستان عراق را لغو کند.

حزب دمکرات کردستان عراق ، با توجه به اینکه نمایندگان اقلیت ها به طور مداوم در تصمیم گیری های اصلی به نظر حزب دموکرت رای مثبت می دهند، مدتهاست که به تسلط بر کرسی های اقلیت ها متهم شده است. به این ترتیب، اقدام برای لغو سهمیه اقلین ها در پارلمان در ابتدا حزب دموکرات کردستان – و سپس چندین حزب وابسته به اقلیت‌ها – را ناچار کرد که انتخابات را بایکوت کنند اما مقام قضایی عالی عراق بعدا پنج کرسی را برای اقلیت‌ها اختصاص داد.

تغییر مهم دیگر این است که اکنون یک نهاد فدرال، به نام کمیسیون عالی مستقل انتخابات عراق (IHEC) بر صندوق های رای نظارت خواهد کرد. این پویایی جدید امیدهای زیادی را در میان صفوف احزاب اپوزیسیون کرد ایجاد کرده و آنها امیدوارند، بتوانند منتظر یک مبارزه عادلانه تر در انتخابات باشند.

در چشم‌انداز جدید انتخاباتی اقلیم کردستان، نارضایتی مردم از تشکیلات سیاسی کرد، دو قطب حاکم را در تنگنا قرار داده است. رهبران حزب دمکرات کردستان و اتحادیه میهنی کردستان می‌دانند که از دست دادن فشار بر اهرم‌های قدرت در منطقه اقلیم کردستان ممکن است ناامیدی فزاینده را از حکومت آن‌ها کاهش دهد. با این حال، این اتفاق ممکن است به حرکت روبه جلوی احزاب اپوزیسیون نیز کمک کند و به طور بالقوه، قوانین تعامل سیاسی را که اربیل و سلیمانیه با دقت به نفع خود توسعه داده اند، تغییر دهد.

آیا حزب دموکرات کردستان عقب مانده است؟

حزب دمکرات کردستان بر اساس اکثر گزارش ها نسبت به انتخابات آینده نگران است. این حزب از وقتی که در سال 2021 نتوانست دولت «اکثریت ملی» را با حضور مقتدی صدر، رهبر عرب شیعه جنبش صدر، و محمد الحلبوسی، سیاستمدار برجسته عرب سنی  و رئیس سابق پارلمان عراق تشکیل دهد، بیشتر در حالت تدافعی قرار گرفته است.

این حرکت در نهایت توسط احزاب عضو چارچوب هماهنگی شیعی که اکنون در قدرت هستند، مسدود شد. حزب دمکرات کردستان پس از خروج صدر از صحنه سیاسی عراق در آگوست 2022 و نیز از دست دادن حلبوسی، به عنوان رئیس پارلمان عراق در نوامبر 2023، خود را به طور فزاینده ای از حمایت متحدان در بغداد محروم یافته است .

در نتیجه، رهبری حزب دمکرات کردستان عراق نگران است که تسلطش بر اقلیم کردستان، به طور بالقوه از طریق توافقات بین گروه های شیعی در بغداد و اتحادیه میهنی کردستان به خطر بیفتد. حزب دمکرات کردستان به امید تقویت موقعیت خود، در ماه مه سال جاری، نچیروان بارزانی، یکی از مقامات ارشد حزب و رئیس اقلیم کردستان را با هدف آشتی پیش از انتخابات 20 اکتبر به تهران اعزام کرد. این نکته هم که بارزانی و دیگر شخصیت های ارشد حزب دمکرات کردستان در 12 سپتامبر میزبان مسعود پزشکیان، رئیس جمهور جدید ایران بودند، حائز اهمیت است.

حزب دمکرات کردستان در چشم انداز اتحادیه میهنی کردستان

بعید است که استراتژیست های سیاسی حزب دمکرات کردستان از دست دادن حدود 110000 رای در انتخابات پارلمانی ملی عراق در سال 2021 در مقایسه با انتخابات پارلمان کردستان در سال 2018 - و از دست دادن دو کرسی در دهوک، دژ محکمم این حزب را فراموش کنند. اگرچه حزب تحت رهبری بارزانی در ابتدا کسب 45 کرسی در انتخابات 2021 را دستاوردی موفقیت آمیز خواند اما ناظران سیاسی معتقدند که بی تفاوتی گسترده رای دهندگان به این حزب اجازه داد تا سلطه خود را حفظ کند.

حزب دمکرات کردستان همچنین با حزب اتحادیه مهنی متخاصم و جسورتر تحت رهبری بافل طالبانی دست و پنجه نرم می کند. این حزب مستقر در سلیمانیه در سال‌های اخیر از مناقشات بودجه‌ بین بغداد و اربیل بر سر تأخیر در حقوق بخش عمومی بهره‌برداری کرده است و هدف او این است که این بحران را ابزاری برای از بین بردن حزب دموکرات کردستان و رقیبش را قرار دهد.

به نظر می رسد که حزب اتحادیه میهنی کردستان، برخلاف حزب دمکرات کردستان، با خوش بینی محتاطانه ای به انتخابات آتی پارلمان کردستان نزدیک می شود. طالبانی از زمانی که در سال 2022 رهبری انحصاری اتحادیه میهنی کردستان را برعهده گرفته، نظم و انضباط حزبی خود را متمرکز و تقویت کرده و اعتماد حامیان و کادرهای خود را تقویت کرده است.

طالبانی در انتخابات استانی عراق در دسامبر 2023، با کسب پنج کرسی در مقابل دو کرسی حزب دمکرات کردستان در استان کرکوک، به قدرت خود افزوده و ضربه ای نیز به حزب دموکرات وارد کرده است. طالبانی علاوه بر پیروزی اتحادیه میهنی کردستان، انتصاب یکی از اعضای اتحادیه میهنی کردستان را به عنوان استاندار کرکوک، پس از هشت ماه کشمکش، موفقیت دیگری برای حزب خود رقم زده است.

فرصت طلبی احزاب اپوزیسیون از ضعف احزاب حاکم

علیرغم تهدید آشکار اتحادیه میهنی کردستان برای حزب دموکرات کردستان عراق، ممکن است PDK از این که احزاب اپوزیسیون در حال ظهور کردستان عراق، به جای تضعیف موقعیتش، رقیب اصلیش را در سلیمانیه به چالش بکشند، آرامش پیدا کند. یکی از چالش‌های مهم جبهه مردم به رهبری لاهور شیخ جنگی- طالبانی- رئیس مشترک سابق اتحادیه میهنی - و پسر عموی بافل طالبانی - می‌آید. لاهور طالبانی در میان اقشار حامی اتحادیه میهنی کردستان محبوب بود، به دنبال جنگ داخلی  قدرت در این حزب، در سال 2021 برکنار شد.

تصمیم شیخ جنگی برای رقابت در انتخابات آتی نشان می دهد که او قصد دارد نفوذ سیاسی از دست رفته، پس از بیرون راندنش  از اتحادیه میهنی را بازیابد. از زمان تأسیس رسمی جبهه مردم در ژانویه 2024، موقعیت این حزب، از جمله با تأسیس یک رسانه برای تقویت پیامرسانی در نوسان بوده است. این حرکت ها در پی تلاش های ناموفق رهبر سابق اتحادیه میهنی کردستان برای تشکیل یک لیست انتخاباتی مشترک با علی حمه صالح، نماینده محبوب سابق جنبش گوران انجام شد. علی حمه صالح بعدا حزبی به نام جنبش موضع میهنی ایجاد کرد.

اگرچه جناح جدید متعلق به علی حمه صالح از منابع مالی و حمایت رسانه ای محدودی برخوردار است اما از حمایت چند شخصیت مخالف حاکمیت، از جمله بدل برواری، فعال سیاسی و شروان شروانی، روزنامه نگار است. شروانی پس از صدور حکمی علیه او در سال 2021 که طرفدارانش ادعا می‌کنند انگیزه‌های سیاسی داشت، تصمیم گرفت از داخل زندان اربیل به رقابت بپردازد، اما در نهایت شاهد رد شدن نامزدیش توسط کمیسیون عالی انتخابات شد.

با این حال، هر گونه موفقیت بالقوه برای جنبش موضع میهنی احتمالاً به ضرر همکاران سابق علی حمه صالح خواهد بود. انتظار می رود گوران - که در سال 2009 از اتحادیه میهنی کردستان جدا شد - پس از شکست سنگین در انتخابات پارلمانی فدرال 2021- بار دیگر آرای آن کاهش قابل توجه ای داشته باشد.

نتیجه محتمل انتخابات

بررسی تحولات انتخاباتی گذشته نشان می دهد که عملکرد انتخاباتی احزاب اپوزیسیون و برد و باخت آنها در کردستان عراق، بیش از آنکه به موقعیت و وضعیت دو حزب حاکم مرتبط باشد، به تعامل آنها با خودشان ارتباط دارد. یاسین طه، تحلیلگر سیاسی در این باره به امواج مدیا گفت: «پیش بینی می شود که حزب دمکرات کردستان و اتحادیه میهنی دو سوم کرسی ها را به دست آورند و تنها سهم کوچکی از کرسی ها برای مخالفان باقی بماند.» طاها افزود: «احزاب مخالف قادر به برهم زدن وضعیت موجود نیستند، زیرا آنها هیچ قدرتی بر نهادهای امنیتی و نظامی اقلیم کردستان ندارند.»

احزاب اپوزیسیون در کردستان عراق نیز نباید بیش از حد به توانایی  کمیسیون عالی انتخابات عراق برای تضمین شرایط بازی برابر اعتماد کنند. آرام جمال، مدیر مؤسسه کردی انتخابات، به امواج مدیا گفت که علیرغم اینکه دو حزب مسلط «اختیارات محدودی بر کمیسیون عالی انتخابات دارند، این لزوماً به معنای بی عیب بودن کمیسیون عراق نیست.»

علاوه بر این، این احساس که بازی انتخاباتی به نفع احزاب حاکم است، ایمان به ایجاد روند دموکراتیک در اقلیم کردستان را تضعیف کرده است. این امر در صورت تحقق مجدد وضعیت موجود در نظرسنجی‌های آتی، احتمالا بدتر خواهد شد. با توجه به نتایجی که بسیاری در کردستان عراق این نظرسنجی ها را به عنوان نتیجه قطعی می پذیرند، جای تعجب نیست که رای دهندگان به طور فزاینده ای از صندوق های رای دور بمانند. تنها 35.7 درصد از واجدین شرایط اقلیم کردستان در انتخابات پارلمانی 2021 عراق شرکت کردند.

با این حال، آرام جمال نسبت به دورنمای انتخابات پارلمان کردستان خوش بین است. او معتقد است که رای دهندگان از شانس احزاب جدید برای تغییر پویایی سیاسی در اقلیم کردستان جسارت پیدا کرده اند. مدیر مؤسسه کردی انتخابات گفت: «اگر انتخابات اقلیم کردستان مهم نیست، چرا حزب دمکرات کردستان از شرکت در آن تردید داشته است؟»

منبع: امواج مدیا