به گزارش خبرگزاری کردپرس، مسعود پزشکیان که از خود چهره رئیس جمهوری تحول خواه را نشان می دهد نخستین سفر خارجی خود را با دیپلماسی همسایگی و زبان کردی آغاز و به کشور عراق سفر کرد؛ سفری که اگرچه دارای ماهیتی کلاسیک و مرسوم است اما جنبه های کردی آن نیز بسیار مورد توجه رسانه های دو کشور قرار گرفت.
این سفر که در دومین سالگرد غائله ژینا صورت گرفت و از آن به نخستین سفر یکی از روسای جمهور ایران به اقلیم کردستان یاد شده و فعالان کردگرا از دیدار پزشکیان و بارزانی به عنوان دیدار دو مسعود مهابادی یاد کردند، دارای ابعادی است که در ادامه سعی می شود به این موضوع بپردازیم.
عراق دشمن دیروز و دوست و حتی برادر امروز ماست و پزشکیان که پیش تر در گفتگوی تلویزیونی گفته بود دوست داشته پس از انتخابات ریاست جمهوری برای زیارت به نجف اشرف برود اما پروتکل های امنیتی و دیپلماتیک اجازه این کار را نداده است، به این کشور در روزهای گذشته سفر کرد. این سفر بنا به اعلام مقامات وزارت خارجه جزء برنامه های دولت سیزدهم بوده که اکنون انجام پذیرفت و دارای ابعاد اقتصادی و امنیتی است. گذشته از توافقات و دیدارهای صورت گرفته با مقامات عراقی و دستاوردهای آن و یا جنبه های زیارتی این سفر دیپلماتیک، سفر دکتر پزشکیان به اقلیم کردستان به عنوان نخستین رئیس جمهوری که از ایران به این خطه سفر می کند دارای بازتاب های بیشتری شد.
اقلیم کردستان سرزمین جدا شده از ایران در جنگ چالدران است که در چهارصد سال اخیر روابطش با ایران دارای فراز و نشیب های زیادی بوده است. سفر اردوغان به اقلیم کردستان در ابتدای بهار امسال به عنوان رئیس جمهور کشور ترکیه که رقیب جدی ایران در منطقه به حساب می آید، باعث افزایش برخی نگرانی ها مبنی بر از دست رفتن بیش از پیش روابط اربیل تهران شده بود که این سفر آهنگ تغییر نگاه ها و سیاست های تهران در قبال اربیل را سرعت بخشید. البته این احساس نیاز و ضرورت تعمیق و گسترش روابط بین اقلیم کردستان و ایران یک طرفه نبود و در ماه های اخیر نیز شاهد سفرهای متعدد نچیروان بارزانی رهبر اقلیم کردستان به ایران بودیم. بار نخست در چارچوب تنش زدایی به ایران آمد، نوبت بعد همراه مسرور بارزانی در مراسم تشییع پیکر رئیس جمهوری ایران در تهران حضور یافت و آخرین بار نیز به عنوان یکی از میهمانان در مراسم تحلیف مسعود پزشکیان حاضر شد. این رفت و آمدها به نحوی پررنگ بود که وی مورد نکوهش گروه های تندرو کردی مخالف ایران نیز قرار گرفت.
اگر از کردی حرف زدن پزشکیان یا فارسی سخن گفتن بارزانی در مصاحبه با خبرنگاران که وایرال هم شد بگذریم، جمهوری اسلامی ایران و کردها در عراق طی چهل و پنج سال گذشته روابط بسیار پرفراز و نشیبی را تجربه و سپری کردند از اتحاد استراتژیک در جنگ مشترک علیه رژیم بعث از سال ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۸ تا کمک به ساخت نظام جدید در عراق در سال دو هزار و سه و یا سردی و تنش روابط به دلیل برگزاری رفراندوم در اقلیم کردستان در سال ۲۰۱۷ و یا تنش های موشکی و راکتی چند سال اخیر .اما به رغم همه این ها و حتی در زمانی که ایران در پاییز ۲۰۱۷ برای چند ماه مرزهای خود را علیه اقلیم کردستان بسته بود، روابط دیپلماتیک طرفین هیچ گاه قطع نشد و در حال حاضر توافقات امنیتی گردشگری و اقتصادی خوبی بین اقلیم کردستان و جمهوری اسلامی ایران برقرار است که مهم ترین دیالوگ این سفر را از زبان نچیروان بارزانی رهبر اقلیم دیدیم که عنوان کرد: به هیچ وجه نباید از خاک اقلیم در ضربه زدن به جمهوری اسلامی ایران استفاده شود؛ چیزی که جمهوری اسلامی نیز همواره در پی آن بوده است.
مراودات فرهنگی و اقتصادی و گردشگری بین مناطق کردنشین ایران و اقلیم کردستان عراق بسیار زیاد و فعالانه است که باید گفت با توجه به ماهیت و زایش فرهنگی ده ها شبکه ماهواره ای کردی، روزنامه و رسانه کردی، فرهنگستان و دانشکده های متعدد و جشنواره های پرقدرت متعدد که بر تحکیم، توسعه و توانمندسازی زبان کردی سورانی تمرکز دارند، این روابط به روابطی با اثرگذاری یک طرفه از سوی اقلیم کردستان به سمت مناطق کردی ایران تبدیل شده است. شاید انکار این هویت مشترک از طرف بخشی از سیاست گذاران فرهنگی در ایران در گذشته، باعث کم اثر شدن زایش فرهنگی مناطق کردی ایران در سپهر فضای کردگرایانه منطقه شده است که البته این نقیصه در سال های اخیر سعی شده تا حدی رفع و شکاف های ایجاد شده ترمیم گردد.
حال با روی کار آمدن رئیس جمهوری آذری تبار و زاده شهر مهاباد که کردی سورانی را نیز مثل زبان مادری صحبت می کند و به آن تعلق خاطر نیز دارد، انتظارات بیشتری در حوزه زبان و فرهنگ کردی در کشور و در منطقه ایجاد شده است.
جریانات سیاسی فعال در مناطق کردی رأی کردهای اهل سنت به پزشکیان را عامل برنده شدن وی در انتخابات می دانند و انتظاراتی از وی در اجرای سیاست شناسایی برابر در تصدی پست های سیاسی و مناصب کلان مدیریتی و همچنین توجه بیشتر به این مناطق مرزی دارند.
اگرچه برخی جریانات سیاسی در اقلیم کردستان و در دیاسپورای کردی، توسعه روابط اقلیم کردستان و ایران در دولت وفاق ملی پزشکیان را به ضرر کردها می دانند اما به نظر می رسد سفر رئیس جمهور پزشکیان به این خطه و تکلم به وی به زبان کردی در پاسخ به خبرنگاران و در دیدارهای رسمی با مقامات و احزاب اقلیم در بین مردم استان های کردنشین عراق بازتاب بسیار مثبتی داشت و حتی کاربران فضای مجازی عکس هایی از بیلبوردهای خوشامدگویی به پزشکیان در عراق را وایرال کردند که از سه پرچم ایران، عراق و اقلیم کردستان استفاده شده بود. همان طور که نچیروان بارزانی گفت آنها این سفر را یک دستاورد و واقعه تاریخی برای اقلیم کردستان دانستند. اهدای کتاب کلاسیک کردی مم و زین به پزشکیان توسط مسعود بارزانی نیز از نظر فعالان کردگرا دور نماند و آن را دلالتی بر پیوندی عمیق و تحکیم روابط دانستند.
در صورت بندی دستاوردهای این سفر، اردشیر پشنگ استاد علوم سیاسی و کارشناس مسائل کردها عنوان کرده که ایران در این سفر دنبال کاستن از حضور و نقش آمریکا در عراق و اقلیم کردستان عراق، کنترل و کاستن از توان و پتانسیل ضربه زنی احزاب معارض کرد ایرانی مستقر در اقلیم کردستان، جلوگیری از نفوذ بیش از پیش ترکیه در منطقه و تنش زدایی و اصلاح روابط گذشته بوده و از سوی دیگر مقامات کرد نیز از این سفر انتظار کاستن از فشارهای پیدا و پنهان ایران بر اقلیم کردستان، استفاده از کارت نفوذ ایران برای کاهش فشارهای مختلف بغداد بر اقلیم، احیای امنیت از دست رفته برای جذب سرمایه گذار خارجی و توریست، کاهش خطر دو اداره ای شدن اقلیم کردستان با حمایت ایران از اتحادیه میهنی در سلیمانیه و غیره را بیان کرده است.
حال با عبور از بخش احساسی و رسانه ای این سفر و رفتارهای هر کدام از طرفین، باید در آینده دید این سفر در تعمیق روابط دو طرف و حصول نتایج سیاسی اقتصادی و امنیتی، چقدر در عمل راه گشا بوده است یا نه.
نظر شما